Francisco Franco kimdir ve ne yapmıştır? Francisco Franco’nun hayatı, biyografisi, liderliği ve diktatörlüğü hakkında bilgi.
Francisco Franco
Francisco Paulino Hermenegildo Teódulo Franco y Bahamonde, lakabı El Caudillo (Önder) (4 Aralık 1892, Ferrol – 20 Kasım 1975, Madrid, İspanya). İspanya İç Savaşı’nın ardından devlet başkanı olan ve 36 yıl boyunca İspanya’yı diktatörlükle yöneten Francisco Franco İspanya’nın Galicia bölgesinde El Ferrol kasabasında doğdu. 1910’da asteğmen olarak Toledo Piyade Okulu’nu bitirdi.
Kaynak: upload.wikimedia.org
1912-27 yılları arasında Kuzey Afrika’daki İspanyol sömürge birliklerinde görev aldı. 1928’de İspanya’ya döndükten sonra Zaragoza Askeri Akademisi’nin komutanlığına atandı.
1931’de İspanya’da krallık yönetimi sona erdi. 1936’da içinde sosyalist ve komünist partilerin de bulunduğu cumhuriyet ve demokrasi yanlısı partiler. Halk Cephesi’nde birleşerek seçimleri kazandılar. Kilise büyük toprak sahipleri ve tüccarlar çıkarlarının ve ayrıcalıklarının tehlikeye düştüğünü görerek cumhuriyet yönetimini yıkmak üzere harekete geçtiler.
Sağcı partiler Milliyetçi Cephe’de birleşti ve silahlı faşist bir örgüt olan Falanj’ı destekledi. Bu sırada genelkurmay başkanı olan Franco Halk Cephesi hükümetince görevden alındı. Bunun üzerine Halk Cephesi yönetimini devirmek isteyen öteki sağcı subaylarla ilişkiye geçti ve 18 Temmuz 1936’da komutasındaki askerlerle İspanya’ya çıkarma yaptı.
Böylece üç yıl sürecek kanlı bir iç savaş başlamış oldu.
Milliyetçilerce devlet başkanı ve başkomutan ilan edilen Franco tüm askeri dinci ve tutucu siyasal güçleri çevresinde topladı. İç savaş sırasında Nazi Almanya’sından ve Faşist İtalya’dan büyük destek gördü. Mart 1939’da Cumhuriyetçilerin yenilgiye uğramasının ardından devlet ve hükümet başkanlığına getirildi. Bu olay 36 yıl sürecek olan diktatörlük yönetiminin başlangıcı oldu.
Franco II. Dünya Savaşı sırasında yansızlık siyaseti izlediğini söylemekle birlikte. Nazi Almanya’sının önderi Adolf Hitler’e ve Faşist İtalya’nın önderi Benito Mussolini’ye duyduğu hayranlığı ve yakınlığı açıkça göstermekten geri durmadı. Onları örnek alan Franco yönetim karşıtlarını acımasızca baskı altına aldı. Tutuklanan binlerce Cumhuriyetçinin yargılanmaları ve idam edilmeleri 1960’lara kadar sürdü.
Faşist bir diktatörlük olduğu için İspanya Birleşmiş Milletlere alınmadı. Franco 1947’de İspanya’ya krallık yönetimini geri getiren bir yasa çıkararak yerine geçecek olan kişiyi atama yetkisine sahip oldu.
Diktatörlük yönetimine karşı ülke içinde ve dışında tepkilerin yükselmesi Franco’yu 1966’da özgürlükleri genişletmek ve bir anayasa reformu yapmak zorunda bıraktı. 1969’da Prens Juan Carlos’u veliaht ilan etti. 1973’te devlet ve hükümet işlerini geçici olarak Juan Carlos’a bıraktığını açıkladıysa da. yaşamının sonuna kadar yönetimde söz sahibi oldu.
Francisco Franco
LİDERLİĞİ
El caudillo (lider) sıfatıyla İspanyol devletine Falanj’ın siyasal ilkelerinden esinlenerek otoriter bir yapı kurdu. Ordu, kilise ve büyük toprak sahiplerinin desteğiyle her türlü muhalefeti susturdu.Ayrıca Bask bölgesinde ve Katalonya’da bölgesel özerkliğe tümüyle son verdi.
Çünkü İspanya’ya bağlı bu iki ayrılıkçı bölgenin özerk statüleri devam ettiği takdirde o bölgelerin halkları olan Bask ve Katalanlar’ın bu gevşek yapıdan yararlanarak gerekli olgunluğa ulaşır ulaşmaz İspanya’dan ayrılacaklarını ve bağımsız olacaklarını,bunun da İspanya’nın parçalanması demek olduğunu iyi bilen Franco,benzer nedenlerle ülke genelinde İspanyolca dışında Baskça ve Katalanca gibi dillerin konuşulmasını da yasaklamıştır.
Etnik anlamlar taşıyan tüm bölgesel isimler (Katalonya ve Bask gibi) İspanya’nın toprak bütünlüğüne aykırı bulunarak resmi kullanımdan çıkarıldı.
İspanya’da üniter sayılabilecek güçlü bir merkezi yönetim oluşturuldu. İç savaş döneminde olduğu gibi Franco’nun güçlü olduğu dönemlerde de bazı ayrılıkçı Bask ayaklanmaları olmuş; ancak her defasında bu isyanlar Franco’nun askerleri tarafından sert bir şekilde bastırılmıştır. Ayrıca Franco iç savaşta burjuvadan ve kiliseden de büyük destek almıştır.
Koyu bir Katolik olan Diktatör Franco, İspanyol kadınının çalışma hayatına ciddi kısıtlamalar da getirdi. Sürekli olarak İspanyollar’ın, tüm İspanyol vatandaşlarının çok çocuk sahibi olmalarını istemiş ve İspanyol halkını buna ikna etmeye çalışmıştır. Ülkedeki Franco karşıtları ise ya hapishanelere tıkılmış ya da vatandaşlıktan çıkarılarak ülkeden sınır dışı edilmiştir. Komünistler, Sosyalistler, Cumhuriyetçiler ve eşcinseller fişlenmiş veya tutuklanmıştır. İngiliz yazar George Orwell‘ın ütopik bir bilim kurgu romanı olan 1984, Franco İspanyası’ndan esinlenerek yazılmıştır. Ayrıca İspanya iç savaşının anlatıldığı Amerikalı yazar Ernest Hemingway imzalı Nobel ödüllü Çanlar Kimin için Çalıyor romanı da İspanya’nın kötü şöhretine dair önemli eserlerden biridir.
Franco’nun ölümünün ardından Demokratik İspanya’da Bask ve Katalanlar’a özerklikleri geri verilse de son yıllarda Katalan ve Bask halkları bunu yeterli görmemekte ve İspanya’dan ayrılarak tamamen bağımsız birer devlet ve ülke olarak tanınmayı istemektedirler.
Özetle General Francisco Franco; Komünizm, Sosyalizm ve Laiklik karşıtı, aşırı muhafazakar, kökten dinci, tutucu ve aşırı milliyetçi dönemin faşist diktatörlerinden biridir ve tarihe böyle geçmiştir. Franco, Kapitalist/Liberal bir ekonomiyi benimsemiş ve onun döneminde İspanya vahşi Kapitalizmin en yoğun yaşandığı ülkelerden biri olmuştur.
Kaynak: upload.wikimedia.org
KAYNAK 2
Francisco Franco Biyografisi
Francisco Franco; İspanyol askeri, devlet adamıdır (El Ferrol 1892-Madrid 1975). Toledo Piyade Okulu’nu bitirdi. Fas’ta İspanyol sömürge birliklerinde 1912’den 1927’ye kadar görev yaptı. Bu arada İspanyol Yabancılar Lejyonu’nun komutanlığına getirildi. Rif Savaşı’ndaki (1926) başarısıyla tuğgeneralliğe yükseldi. Fas Ordusu Başkomutanlığına getirildi (1935).
1936’da Fas Ordusu Başkomutanlığından alınarak Kanarya Adaları komutanlığına gönderildi. Buradayken Halk Cephesi’ne karşı subaylarla ilişki kurarak darbe hazırlıklarına başladı. Temmuz 1936’da Fas’a geçerek darbe başkanı General Sanjuryo’ya ve Mola’ya katıldı. 18 Temmuz 1936′ da ayaklanma çağrısıyla Yabancı Lejyonu ile birlikte İspanya’ya geçti. Sanjuryo ve Mola’nın ölümleriyle ayaklanmanın başı oldu. Eylül 1936’da Burgos’ta Ulusal Savunma Cuntası’nca önce ordu, sonra devlet başkanlığına (Caudillo) getirildi.
Nazi Almanyası ve Faşist İtalya’nın destekleriyle 3 yıl sürecek İspanya İç Savaşı’nda Cumhuriyetçileri kanlı biçimde yenerek Mart 1939’da Madrid’e girdi. 1937’de siyasal bir parti içinde birleştirdiği Falanjistleri İspanya’nın politik açıdan temel kurumu konumuna getirdi. Anti-Komintern Paktı desteklediyse de İkinci Dünya Savaşı’na yansız kaldı. Bu arada Tanca’yı ele geçirdi. 1942’de Alman Ordusu’nun yanında Bolşeviklerle savaşmak üzere Rus Cephesi’ne “Mavi Tümen” adıyla bir tümen gönüllü Falanjist gönderdi.
Normandiya Çıkarması’ndan sonra “Mavi Tümen”i geri çekti. Müttefiklerle iyi geçinmek için 1942’de göstermelik bir Cortes (Meclis) kurdu. 1947’de İspanya’ya veraset yoluyla krallık getiren anayasayı yürürlüğe koyarak kendini yaşam boyu devletin koruyucusu ve kral naibi ilan etti. Juan Carlos’u da ardıl seçip eğitimiyle ilgilendi. 1954’te topraklarında ABD’ye askeri üsler vererek güvence sağladı. Böylece İspanya 1955′ te BM’ye üye oldu.
1966’da yeni bir anayasa çıkarttı. Hükümet başkanlığını bıraktı, dinsel hakları ve seçme özgürlüğünü göreceli olarak artırdı. 1970’te Juan Carlos’u kral naibi olarak duyurdu. 1972’de kendisinin ölümüyle Amiral Carrero Blanco’nun hükümet başkanı, Juan Carlos’u kral olmasını Cortes’e benimsetti. Carrero’nun 1973′ te ETA tarafından öldürülmesiyle Carlos Aries Navarro’yu bu göreve atadı. 1974’te sağlığı bozuldu, devlet başkanlığını geçici olarak Juan Carlos’a verme kararını aldıktan bir ay sonra öldü (20 Kasım 1975).
