Francisco Pizarro Hayatı. İspanyol fatihlerinden birisi olan Francisco Pizarro’nun hayatı ve yaptıkları, Lima kentinin kurulması hakkında bilgi.
Kaynak: wikipedia.org
Francisco Pizarro Kimdir?
Francisco Pizarro, (d. y. 1475. Trujillo. Extremadura. Kastilya – ö. 26 Haziran 1541. Lima [bugün Peru’da]). Peru’daki İnka topraklarını ele geçiren (1531-33) İspanyol fatih (conquistador). Lima kentinin kurucusudur (1535).
1502’de Hispaniola’ya (bugün Haiti ve Dominik cumhuriyetleri) atanan yeni İspanyol sömürge valisiyle birlikte İspanya’dan ayrıldı. Ama yerleşik koloni yaşamına uyum sağlayamadığından 1510’da kâşif Alonso de Ojeda’nın Kolombiya’daki Urabâ’ya düzenlediği keşif seferine katılmaya karar verdi. Üç yıl sonra da kâşif Vasco Nünez de Balboa’nın Büyük Okyanusu keşfetmesiyle sonuçlanan sefere katıldı. 1519-23 arasında, yeni kurulan Panama kentinin alcalde’si (idari ve adli başkan) olarak görev yaptı. Bu sırada küçük bir servet edindi.
1523’te İspanyol asker Diego de Almagro ve papaz Hernando de Luque ile birlikte Güney Amerika’nın batı kıyılarını keşfetmek ve bölgede toprak ele geçirmek üzere Panama’dan ayrıldı. Seferin 1524-27 arasındaki ilk ve zorlu aşamasının tamamlanmasından sonra destek kuvvet sağlaması için Almagro’yu Panama’ya geri gönderdi. Ama yeni Panama valisi daha fazla kayıp verilmemesi için keşif seferinden vazgeçilmesini emretti. Bu emre uymayarak yoluna devam eden Pizarro 9° güney enlemine kadar indi. Bu sırada yörenin büyük bir Yerli imparatorluğunun egemenliği altında olduğuna ilişkin bilgiler edindi ve İnkalara ait çok sayıda küçük sanat yapıtı topladı. Sefer sırasında bölgeye kıyıdaki bir ırmağın adı olan Virü sözcüğünün bozulmuş biçimi olduğu sanılan Peru adı verildi.
Kaynak: wikipedia.org
Panama valisinin sefere karşı çıkmayı sürdürmesi üzerine Pizarro’nun İspanya’ya giderek Kral 1. Carlos’tan (Kutsal Roma-Germen imparatoru V. Kari) fetih seferi için izin almasına karar verildi. Girişimi konusunda Carlos’u ikna eden Pizarro Temmuz 1529’da. yeni keşfedilen kıyı boyunca, Panama’nın yaklaşık 900 km güneyine kadar uzanan Castilla la Nueva adlı toprakların genel valiliğine atandı. Ardından dört erkek kardeşini de yanına alarak İspanya’dan ayrıldı ve Ocak 1530’da Panama’ya vardı. Ocak 1531’de ise 180 İspanyol. 37 at ve üç gemiyle Peru’ya doğru vola çıktı. Nisanda Cajamarca kenti yakınlarında 30 bin askeriyle beklemekte olan İnka imparatoru Atahualpa’nın elçilerivle ilişki kurdu. Pizarro’nun gücünü küçümseyen Atahual-pa, onunla Cajamarca kentinde buluşmayı kabul etti.
15 Kasım’da kente varan Pizarro. toplarını uygun noktalara yerleştirdi. Ertesi gün yanında 3-4 bin kişilik bir grupla kent meydanına gelen Atahualpa’va saldırarak onu esir aldı. Atahualpa 29 Ağustos 1533’te boğularak öldürüldü. İmparatorun ölüm haberini alan İnka orduları geri çekildi. Pizarro bunun üzerine İnkalann başkenti Cuzco’ya doğru ilerledi ve Kasım 1533’te hiçbir direnişle karşılaşmadan kenti işgal etti. İşgalden sonra Manco Capac İspanyollar tarafından imparator ilan edildi.
Pizarro yaşamının kalan bölümünde Peru’ da İspanyol egemenliğini pekiştirmek, kendisinin ve kardeşlerinin talandan elde ettikleri payı korumak için çalıştı. Son iki yılını 1535’te kurduğu Lima kentinde geçirdi. Aralarında doğan çatışma sonucu idam ettirdiği Almagro’nun oğlunun çevresinde toplanan Almagro yandaşlarının Haziran 1541’de sarayına düzenledikten saldırı sırasında öldürüldü.
Kaynak 2
Francisco Pizarro; İspanyol kâşifidir (Trujillo Caceres 1475’e doğru-Lima 1541).
Genç yaşta İtalya savaşları için toplanan birliklere katıldı. Ardından serüvencileri çeken Amerika Kıtası’na hareket etti ve 1502’de Hispaniola’ya (bugün Haiti ve Dominik Cumhuriyeti) ulaştı. 1513’te V.N. Balboa’nın Büyük Okyanus’u keşfettiği seferde, kaptan olarak görev aldı. 1519-1523 arasında Panama’nın yöneticiliğini üstlendi. 1523’te Peru’ya bir keşif gezisi düzenledi. İnka İmparatorluğu’nun izlerine rastladığı bu gezi sırasında, sefere son vermesi emredildiyse de, bunu dinlemedi. İspanya Kralı V. Carlos’tan Peru’yu fethetmek için onay almak amacıyla 1528’de İspanya’ya döndü. Aralık 1531’de 180 asker ve 37 atla Peru Seferi’ne girişti. 1 532’de Cajamarca’ya girdi. Tutsak aldığı İnka İmparatoru Atahualpa’yı Hristiyanlığı ve İspanya kralının egemenliğini kabul etmediği için 1533’te öldürttü. Bunun üzerine Inkaların başlattıkları saldırıları ateşli silahlarla kolayca püskürterek başkent Cuzco’yu ele geçirdi, üvey kardeşi Manco Capac’ı imparator ilan etti. V. Carlos tarafından marki unvanıyla ödüllendirildi, İspanyol egemenliğini tüm Peru’ya yaymaya çalıştı. 1541’de Lima’daki bir ayaklanma sırasında bir baskında öldürüldü.
