Dünya tarihini kökünden değiştiren Fransız İhtilali ne zaman ve nasıl oldu? Fransız ihtilalinin nedenleri, gelişmesi ve sonuçları hakkında bilgiler.
Fransız İhtilâlin Nedenleri
a. Siyasal Nedenler
Fransa, mutlakiyetle yönetiliyordu. Hürriyet ve eşitlik yoktu. Kral, “Devlet benim.” diyebilecek kadar sınırsız yetkilere sahipti. Bununla birlikte ülke sorunlarına ilgi göstermiyordu. Fransa yönetiminin dış siyasetteki başarısızlıkları ülkedeki huzursuzluğu arttırmıştı.
b. Sosyal Nedenler
Fransa’da eşitsizliğe dayalı sosyal bir yapı vardı. Devletin bütün yüksek memuriyetleri ve orduda kumanda, asillerin elindeydi. Bunlar geniş topraklara sahiptiler. Köylülerden, çeşitli yollardan aldıkları ürünlerle yaşıyorlardı ve vergi vermiyorlardı. Din adamları da soylular gibi arazi ve mal sahibi idiler. Devlete vergi vermezlerdi.
Burjuva adı verilen sanayici ve tüccarlar, kentlerde otururlardı. Ticaret ve Sanayinin gelişmesiyle burjuvalar zenginleşmiş, büyük bir maddî güç elde etmişlerdi. Devrin ünlü düşünce ve sanat adamları bunların arasından çıkıyordu. Buna rağmen burjuvalar siyasal haklardan yoksundu.
Halkın büyük bir çoğunluğunu köylüler oluşturuyordu. Bunlar tüm ülkenin yükünü çekiyorlardı. Asillerin topraklarında çok ağır şartlar altında çalışıyorlar, vergi veriyor, askerlik yapıyorlardı. Buna karşılık köylüler çok kısıtlı haklara sahipti.
c. Ekonomik Nedenler
Fransa, millî bir kriz içindeydi. Vergiler iyice ağırlaşmış, üretim düşmüştü. Devlet, giderleri için bankerlerden borç alıyordu. Mali durumu düzeltmek için yapılan ıslahatlardan bir sonuç alınamıyordu.
d. Fransız Aydınlarının Etkisi
Feodal dönemin egemen düşüncesi; kiliseye ve öteki dünyaya dönük, insandan kopuk bir görünümdeydi. Bu toplumun içinde gelişerek güçlenen burjuvalar yeni bir dünya görüşünü de beraberlerinde getirdiler. Akla öncelik tanıyan bu yeni dünya görüşü ile burjuvalar, eski rejimi sıkı bir eleştiri süzgecinden geçirdiler. Bu düşünceler eski rejime karşı olan insanları hızla etkilemeye başladı. Fransız Devrimi’ne yazıları ile katkıda bulunan düşünürler arasında Monteskiyö (Montesquieu, Voltair, Didero ve Jan Jak Russo başta gelmektedir.
e. Dış nedenler
- Fransa’nın Otuz yıl ve ispanya Veraset Savaşları’nda yıpranmış olması
- Denizaşırı sömürgelerini ingiltere’ye kaptırması
- Amerika Bağımsızlık Savaşı’na destek vermesi ve bu savaşa katılan askerlerin, Amerika Bağımsızlık Bildirisi’nde yayımlanan düşünceleri benimseyerek ülkelerinde yaymaları
- İngiltere’de meşrutiyet yönetiminin kurulması
İhtilalin Gelişmesi
ihtilal, halkın sorunlarını krala iletmek üzere toplanan Etajenero adlı meclisin krala tavır alması ile başladı. Kralın bu meclisi dağıtmak için başvurduğu sert yöntemler, halkın ayaklanmasına yol açtı. Kısa sürede ayaklanma bütün ülkeye yayıldı. Kurucu Meclis oluşturuldu. Meclis derebeyliği kaldırdı. İnsan ve Vatandaş Haklan Bildirgesi yayımlandı ve Yeni Anayasa kabul edildi. Daha sonra;
- Yasama Meclisi
- Millî Konvansiyon Meclisi
- Direktuvar Devri
- Konsüllük Devri
yaşandı. Ülke, bir süre karışıklık içinde kaldı. Napolyon’un başa geçmesiyle imparatorluk dönemi başladı. Fransız ihtilali çok geçmeden diğer Avrupa ülkelerine de yansıdı. Getirdiği ilkeler evrensel nitelikte olduğu için Fransız ihtilali bütün dünyayı etkilemiştir.
İhtilâlin Sonuçları
- Eski rejimin egemen sınıfı olan aristokrasinin ve kilise mensuplarının, hukukî ve malî ayrıcalıklarına son verilmiş, her vatandaşın yasa önünde eşitliği prensibi kabul edilmiştir.
- Mutlak monarşiler yıkılmış, egemenliğin halktan geldiği ilkesi kabul edilmiştir
- İnsanların temel hak ve hürriyetlere sahip olduğu ve bunların yok edilemeyeceği devlet yönetimlerine yerleşmiştir.
- Milliyet, eşitlik, hürriyet, adalet, kardeşlik gibi demokrasinin ana ilkeleri yerleşmeye başlamıştır.
- Milliyetçilik düşüncesinin yaygınlaşması ile imparatorluklar hızlı bir dağılma süreci içine girmiş, millî devletler dönemi başlamıştır.
- Ekonomide ve siyasette liberalizm dönemi başlamıştır.
- Yerel otoritelerin yerine merkezi otorite geçmiş ve ulusal pazar birliği kurulmuştur.
- Eski kültür ve yönetim biçimleri kökten değişmiştir.
- Yönetimin yasallaştırılması amacıyla anayasa yapılmış ve laik devlet anlayışı yerleşmeye başlamış, kilisenin eğitim üzerindeki tekeline son verilmiştir.
- Yeniçağ sona ermiş, Yakınçağ başlamıştır.
