Franz Schubert Kimdir? Büyük Bestecinin Hayatı ve Eserlerinin Açıklamaları

Franz Schubert kimdir? Avusturya’lı bestecinin hayatı, biyografisi. Franz Schubert ‘in eserlerinin açıklamaları ve eserlerinin listesi.

Franz SCHUBERT; 31 Ocak 1797, Viyana — 19 Kasım 1828, Viyana. Avusturyalı besteci, imparatorluk Korosu’na şarkıcı yetiştiren Konvikt Okulunda eğitim görmüş, delikanlılık çağına girip de sesi değişince babasının okulunda öğretmen olarak görevlenmiş, boş zamanlarında da bestecilik üzerine çalışmış, olağanüstü verimliliğiyle on sekiz yaşındayken tek bir yıl boyunca 2 senfoni, 2 missa, 5 opera, 4 sonat, birçok küçük koro parçası, 150 kadar da şarkı yazmış, kendini yalnız besteciliğe vermiş, birkaç yapıtının icra edilmesi, bu ara operalarından ikisinin Viyana’da oynanması dışında herkesten uzakta, hiç bir zaman ün kazanmamış olarak çalışmalarını sürdürmüş, önemli olayları olmayan bir hayat yaşamış ve çok genç yaşında, tanınmamış bir besteci olarak ölmüştür.

Schubert özellikle, Mozart’la kıyaslanabilecek doğal yaratış gücüyle seçkinleşir. Adını müzik tarihine önemle geçiren ortam, «Lied»dir. 600 kadar «Lied» bestelemiş, Alman sanat şarkısını, daha sonra Schumann ve Brahms gibi bestecilerin daha da geliştirecekleri bir ortam haline getirmiş, bundan başka, piyano için yazdığı küçük parçalarda da (impromptus, moments musicaux) romantik yüzyılın Chopin, Schumann gibi bestecilerine olan etkisi bakımından öncü durumuna geçmiştir. Diğer yapıtları arasında en ünlüsü «Bitmemiş» (Sekizinci Senfoni) olan 8 senfoni, «Rosamunde» müziği, «Ölüm ve Genç Kız» adlı yaylı çalgılar dörtlüsü, «Alabalık» beşlisi, piyano için sonatlar, «Wandererphantasie» v.b. vardır.

SENFONİ «Do minör» No. 4 «Trajik»

İlk yorumu: 1849 Leipzig.
Yapıtın adını kendi koyan besteci Beethoven yolunda bir verime yönelmek istemiş gene Beethoven’in meydan okuyan, savaşan veriminde seçtiği «Do minör» tonaliteyi kullanmıştır. Ancak Schubert savaşçı değil, barışçı, yumuşak ve lirik bir karaktere sahiptir, kadere kin ve intikam duygularıyla saldıramaz, yaşam ve ölümü bile «trajik» birer konu gibi yorumlayamaz. Ve bu özellikler 1816 yılından yansıyan bu senfonide açıkça gözlenir.

Birinci bölüm (Adagio molto – Allegro vivace) 29 «mezür» süren yepyeni düşünlerle örülü bir yavaş «açıktan sonra «Viyana klasikleri» okuluna özgü bir yapıyla sürer. Bestecinin, arkadaşı Spaun’a «Beethoven’den sonra ne yapılabilir ki?» deyişi düştüğü kuşkunun, çıkar yol bulamayınca eskiye sarılış gerekçesinin açık belirtisidir. «Tema» materyali narin ve aşırı duyarlıdır. İkinci bölüm (Andante) yaylı ve maden nefesli çalgıların karşılıklı oyunudur Üçüncü bölüm (Menuetto) tatlı «armoni»si ve bir Viyana parkından yankılanıyormuş inancı getiren «üçlü» bölümüyle seçkinleşir. Dördüncü bölüm (Allegro) birinci bölüm benzeri bir hava içinde sürer ve yapıt bir İtalyan operasına özgü havasıyla biter.

SENFONİ «Si bemol majör» No. 5

İlk yorumu: 1873 Londra.
1816 yılı haziran ayında bestelenmiştir. Güncesinin o günlere ait sayfalarında Schubert’in Mozart’a sonsuz hayranlığını belirten satırlara rastlanır; «Mozart, o ölümsüz Mozart yaşamın karanlıklarını aydınlatan bir ışık, ruhlara daha güzel bir yaşamın sihrini katan dehadır.» Bu coşkun duyguların etkisi altında, yaşamın gölgelerini yok eden ışıltılarla süslü bir senfoni doğmuştur. Orkestralamada klarnet, trompet ve timpani kullanılmamış, Schubert oda müziği karakterinde bir topluluğu yeterli bulmuştur.

Birinci bölüm (Allegro) basit bir motifle girer, tipik sonat biçimi anlayışı içinde gelişir. Kemanların sunup obua’nın tekrarladığı bir yan «tema» neşeli bir oyun atmosferi yaratır. İkinci bölüm (Andante con moto) Mozart’varî bir motifle girer, keman ve obua’nın beraber sunup flüt’e devrettikleri bir yan «tema» ile sürer. Üçüncü bölüm (Menuetto) de bir Viyana dansını andıran «üçlü» gerçekten zevkli ve ilgi çekicidir. Dördüncü bölüm (Allegro) doğrudan doğruya ana «tema» ile girer, coşkun bir neşe ve dinamik atılışlarla yapıtı tamamlar.

SENFONİ «Do majör» No. 7 «Büyük»

İlk yorumu: 1839 Leipzig.
Senfoni 1828’de yazılmış, bestecinin ölümünden kısa süre önce tamamlanmıştır. Bir tahmine göre Schubert yapıtını dinlemek fırsatını bulamamış, bir diğerine göre tamamladıktan sonra «Müzik Birliği»ne göndermiş, orkestra provalarında bulunmuş, ancak müzikçilere çok uzun ve güç gelen yapıtın çalınmasından vazgeçilmiştir. Gene bir diğer iddiaya göre «Do majör» senfoni bestecinin ölümünden bir yıl sonra çalınmıştır. Yapıt çevresinde kesinlikle bilinen gerçek, partisyonun 1839’da Robert Schumann tarafından bulunup ilk defa aynı yıl Leipzig’de Mendelssohn yönetiminde yorumlanışıdır. Schumann Viyana’ya yaptığı bir gezide Schubert’in kardeşi Ferdinand’ın evine gittiğinde partisyonla karşılaşmıştır. «Büyük Senfoni» adıyla bilinen yapıtın bulunuşunu büyük bir heyecanla Mendelssohn’a haberleyen Schumann ayrıca çok ayrıntılı bir yazıyla ne türlü bir anıt olduğunu da açıklamıştır.

Birinci bölüm (Andante – Allegro ma non troppo) kornoların beraberce verdiği soylu bir haberle başlar. Tahta nefeslilere geçen melodi yaylıların «Allegro» temposundaki ana «tema»sına dek sürer. Bölümün temelini kuran bu motif ve temalar olağanüstü bir dehanın ürünü olan çabayla işlenmiştir. İkinci bölüm (Andante con moto) biri yaylı çalgılar eşliğinde obua tarafından, ikincisi yaylılarla başlayıp korno «geçiş»i ile biten iki «tema»dan kuruludur. Üçüncü bölüm (Scherzo – Allegro vivace) ölümsüz bir neşe ve mizah şiiridir. Dördüncü bölüm (Finale. Allegro vivace) canlı, parlak görüntüsü, ışıltılı ritmleriyle yapıtın genel havasını sürdürür ve Schumann’ın tanımladığı gibi «tanrısal uzunlukta»kı yapıyı tamamlar.

SENFONİ «Si minör» No. 8 «Bitmemiş»

İlk yorumu: 1865 Viyana.
1822 yılında Graz kenti «Müzik Birliği Derneği»ne onur üyesi seçilen besteci bu davranışa karşılık olarak bir senfoni bestelemeyi düşünmüş, iki bölümünü orkestralamasıyla tamamlamış, üçüncü bölüm «scherzo»nun başlarını belirten bir taslakla derneğin başkam arkadaşı Anselm Hüttenbrenner’e vermiştir. Schubert’in, yapıtın diğer iki bölümünü yaşamının geri kalan altı yıllık süresi içinde neden tamamlayamadığı sanat tarihinin karanlık yönlerinden biri olarak kalacaktır. Hüttenbrenner bu tamamlanmamış partisyonu derneğe vermemiş, evinde saklamış, yaşlılığında Viyana Müzik Dostları Derneği yöneticisi Johann Herbeck’e bahsetmiştir. Herbeck 1865’te Graz’a yaptığı bir gezide Hüttenbrenner’e partisyonu sormuş, nota yığınları arasından çıkan ve müzik edebiyatının anıtlarından birini saklayan sararmış kâğıtlar aynı yıl ışığa çıkmış, tüm insanlığın malı olmuştur. «Bitmemiş Senfoni» bazı uzmanlara göre Schubert dehasının en saf, en yüce belirtisidir.

Birinci bölüm (Allegro moderato) viyolonsel ve basların sunduğu karanlık bir melodiyle başlar, klarnet ve obua cümleyi kapayarak olağanüstü güzellikteki ana «tema»yı sunar. Viyolonsellerin «Laendler» dansını hatırlatan bir «geçiş»i, bölümü kapsayan genel kötümserlik, ölüm önsezisinin bütün bu tematik malzemeye karanlık bulutlar gibi çöküşüyle sürer birinci bölüm. İkinci bölüm (Andante con moto) kornolar ve fagotun iki mezürlük açısından sonra kemanların tatlı, lirik motifi ustalıklı «mudülation» larla işlenmiş bir «tema»ya bağlanır. Tarifsiz güzellikte sihirli renk ve ışıklarla dokunmuş bölüm düşlü bitişiyle tamamlanır.

ROSAMUNDE MÜZİĞİ

İlk yorumu: 1823 Viyana.
Besteci, çağının kadın yazarlarından Wilhelmine de Chezy’nin «Kıbrıs Prensesi Rosamunde» adlı oyunu için on bir bölümlük bir müzik bestelemiş, değer taşımayan oyun çoktan unutulup gitmiş, adı Schubert’in üstün güzellikler taşıyan parçalarında kalmıştır. Beş gün içinde yazılan «Rosamunde Müziği»nin yalnız uvertürü gene Schubert’in «Sihirli Arp» adlı müzikli oyununa aittir. Bölümler şunlardır: Uvertür, üç perde arası müziği, iki bale parçası, «Çoban melodisi» bir soprano ve üç koro parçası.

Kaynak – 2

SCHUBERT Franz, Avusturyalı besteci (Viyana yakınları / Himmelpfortgrund / Alsergrund 1797-Viyana 1828). İlk müzik derslerini babasından aldı. 1808’de imparator sarayındaki çocuk korosuna alındı, birinci kemancı olarak okul orkestrasında Haydn ve Mozart’ın eserlerini çaldı. 1812’de sesi çocuk özelliklerini yitirince, okuldan ayrıldı. Viyana’da öğretmen yetiştiren bir okulda yetişerek 1814’te babasının okulunda öğretmenliğe başladı. 1815′ te 18 yaşındayken iki senfoni, iki sonat, iki dörtlü, missalar, operalar ve lied’ler bestelemişti. 1818’de öğretmenliği bıraktı.

Tanıştığı ünlü bariton Michael Vogl’un lied’lerini söylemesi adının duyulmasını sağladı. 1818’de Kont Esterhazy tarafından Macaristan’a çağrıldı, bestelediği eserleri konta adadı ve kızları Marie ile Carolin’e piyano dersleri verdi. Viyana’ya dönüşünde, bestelediği liedlerinin ve başka eserlerinin yorumlandığı, Viyana sanat çevrelerince “Schubertiad” adı verilen toplantılara katıldı. Eserlerini yayımlatma çabaları ancak 1821’de sonuç verdi. O yıl Erlkönig (Cinler Kralı) ve Gretchen am Spinnrade liedleri yayımlandı. 1823’te La Minör Piyano Sonatı’nı 1824’ün ilk aylarında ise La Minör Dörtlü, Der Tod und des Madchen (Ölüm ve Genç Kız) liedlerinin teması üstüne Re Minör Dörtlü ve yaylılarla üflemeliler için Fa Majör Sekizli gibi üç oda müziği başeserini yarattı. Yaşamının son yılında art arda önemli eserler verdi.

26 Mart 1828’de başarılı geçen ilk konserini düzenledi. Hiç ara vermeden çalışması onu yordu ve zayıf düşürdü. 1828’de tifüse yakalanarak 31 yaşında öldü.

Lied’ler

Schubert’in müzik dünyasına en önemli katkısı lied alanındadır. 600 kadar liediyle kendinden önce Viyana Klasikleri’nin, yani Mozart, Haydn ve Beethoven’in sistemleşmiş çalışmalarını aştı, yeni bir biçimin sağlam temellerini attı. Viyana Klasikleri’nde görüldüğü gibi şiirin melodiyi biçimlendirmesinden değişik olarak, liedlerinde şiiri bağlayıcı olarak değil, ses partisini ve piyano eşliğini özgürce geliştiren bir öğe olarak ele aldı.

Edebiyat kültürü olmamakla birlikte içtenlikle davranan bir müzikçi ve şaşırtıcı bir melodi uzmanıydı, yalınlık, arılık açısından belcanto’ya sırtını dönerek halk kaynaklarından yararlandı. Vokal eserleri arasında 22 opera, missalar ve motetler vardır. Kısa ve özlü parçaları, onun kişiliğine çok daha yatkın eserler sayılır. Bunlar arasında dans parçaları, çeşitlemeler, impromtuler, “moments musicaux”lar sayılabilir. Oda müziği eserlerinin sayısı da yüksek olup bunlar piyona-keman, viyolonsel ve flüt için sonatlar, üçlüler ve özellikle aile çevresinde yorumladığı dörtlülerden oluşur. Schubert açısından oda müziği, çalgılama için bir araştırma alanı sayılır. Keman, alto, viyolonsel ve piyano için beşli buna bir örnektir. Senfonik eserler alanında ise besteci Beethoven’in katkılarını görmezlikten gelmiş ve Mozart ile Haydın’ın izleyicisi olmuş gibidir.

Onun müziği Romanitzm doğrultusunda duygulu, coşkulu ve şiir dolu olmakla birlikte, Klasik Okul’un bazı temel özelliklerine de bağlıdır. Ürünlerini klasik dönemden romantik döneme geçiş evresinde veren Schubert, genellikle klasik bestecilerin sonuncusu olarak da kabul edilir.

Başlıca eserleri:

Opera: Des Teufels Lustschloss (Şeytanın Zevk Şatosu) 1814, Zwillingisbrüder (İkiz Kardeşler) 1818, Müzik (dinsel): 7 missa, 3-Kantat. Orkestra Müziği: 4. Senfoni (1816), 5. Senfoni (1816), 8. Senfoni (bitmemiş) 1822,9. Senfoni, Oda Müziği: Si Bemol Majör Dörtlü (1814), La Minör Dörtlü (1924), Re Minör Dörtlü (1824), Sol Majör Dörtlü (1826), Do Majör Beşli (1828), La Majör Beşli (Alabalık) 1819, Fa Majör Sekizli (1824), Piyano Müziği: 21 Sonat: Çeşitli impromtular Moment musicaller; Valsler; Do Majör Wan-derephantaise (Gezginin Fantezisi) 1822. Lied: Gretchen am Spinnrade (Gretchen Çıkrık Başında) 1814, Die Forelle (Alabalık) 1817 Der Tod und das Madchen (Ölüm ve Genç Kız) 1824, Ave Maria (1824). Şarkı Dizisi: Die Schöne Müllerin (Güzel Değirmenci Kız) 1823, Winterreise (Kış Yolculuğu) 1827, Schwanengesang (Kuğunun Şarkısı) 1808.