Pandanales nedir, nasıl bir bitkidir? Pandanales türleri ve özellikleri nelerdir, nerelerde yetişir, kullanım alanları hakkında bilgi.
Pandanales
Pandanales, birçeneklilerden, tek bir familya (Pandanaceae) ile üç ağaç, çalı ve tırmanıcı bitki cinsi içeren takımdır. Yaklaşık 650 türü kapsayan Pandanus (vidaağacı) cinsi, gövde ve dallardan çıkan ve destek işlevi gören hava kökleriyle dikkati çeker. Freycinetia cinsi (65 tür) silindirik hava kökleri yardımıyla tırmanabilen çalımsı bitkileri kapsar. Sararanga cinsi (2 tür) ise hava köklerinin bulunmayışı ve yapraklarının sarmal bir düzende dizilmeyişiyle takımın öbür üyelerinden ayrılır. Pandanales takımı üyelerinin hemen hemen tümünün yaprakları paralel damarlı, ince uzun, palmiye benzeridir. Dalların ucunda demetler oluşturan bu yapraklar sarmal dizilişleriyle vidayı andıran bir görünüm yarattığından bu takımın üyelerine genel olarak vidaağacı adı verilir. Başta Asya ve Afrika olmak üzere tropik ve astropik bölgelerin bataklık ve ağaçlık kesimlerinde ve kıyılarda yaygındır.
Genellikle sık kümeler oluşturan, taçyapraksız ve tek eşeyli basit çiçekleri vardır; erkek ve dişi çiçekler ayrı bireylerde bulunur. Çoğu türün meyveleri ya top biçimindedir ya da çok sayıda çiçeğin yumurtalıklarının birleşmesiyle oluşan kozalaksı bir yapıdadır; genellikle içleri boştur, bu da meyvelerin yüzebilmesini ve tohumlarının su aracılığıyla dağılmasını sağlar. Tohumların dağılmasında kuşlar da rol oynar.
Yaprakları yaygın olarak çatı örtüsü,, hasır, şapka, sicim, sepet ve küçük kayıklar için yelken yapımında kullanılır. Bazı türlerin özellikle de adi vidaağacının (Pandanus tectorius) yapraklarından lif çıkarılır. P. utilis ve P.leram’ın meyve ve tohumlarından besin, P. pygmaeus, P. veitchi, P. utilis, P. candelabrum gibi çeşitli türlerden de süs bitkisi olarak yararlanılır.
Çok kesin veriler bulunmamakla birlikte Pandanales takımının Typhales ve Cyclanthales takımlarıyla akraba olduğu kabul edilir.
