Ğ (Yumuşak G) Harfi ve Ğ (Yumuşak G) Harfinin Özellikleri

0
Advertisement

Ğ (Yumuşak G) Harfi nedir? Ğ (Yumuşak G) Harfinin özellikleri, Ğ (Yumuşak G) harfinin tarihçesi, ile ilgili bilgi.

yumusak-gĞ, ğ, Türk alfabesinin 9. harfidir. Sesbilim bakımından, ince ünlüler öndamak, kalın ünlülerle art damak ünsüzlerinin sürekli ve yumuşağıdır. Yumuşak g, adı da verilir. Bu harf Türkçede sözcüklerin başında hiç geçmez. Sınıflama ve sıralamada maddelerin sırası harfle gösterildiğinde de dokuzuncu maddenin başına getirilir. Yumuşak-g bir ünsüz; değildir. Ölçünlü dilde iki ünlü arasında değeri sıfırdır. Sözcük sonunda ya da hece sonundaysa uzunluk belirten dilbilimsel bir birimdir. Kendisinden önce gelen ünlüleri uzatır. Kendisinden sonra gelen ünlüler çoğu durumlarda yutulur. Bir bakıma parçalar üstü bir ses birimidir, Türkçede yazımda uzunluk /ğ/ ile gösterilir, Bu durumda sözcük düzeyinde karşıtsal çiftlerin varlığından sesbilimsel uzunluğu benimsemek gerekmektedir. Kimi dilbilimcilere göre Arap-Fas alfabesindeki harfin kullanılan biçimidir. Sözcük içinde ve sözcük sonundaki /g/ sesbiriminin bir sesbirimsel de-ğişkesidir. /g/ sesbirimi de aslında /k/ sesbiriminin (sertleşmesi) ötümlüleşmesidir. Prag Dilbilim Okulu’na göre sözcük sonunda /k/, /g/ ayrımı yoktur. Bu durumda /ğ/nin değişik sesletimlerine almaşma (alteration) ya da düzenleme (neutralization) denilebilir.

I- da: dağ ya: yağ de: değ

/ğ/ bu durumda /a/ ve /e/nin sesbirimsel değişkesi değil, kendisinden önce gelen ünlüleri uzatma işlevini yüklenmektedir.

II- yemeği yemek-i çocuğu çocuk-u uçağı uçak-ı

iyelik eki olarak kullanıldığında /k/ sesbiriminin sesbirimsel değişkesidir.

Advertisement

III- ağabey ağbi âbi Boğaziçi Boaziçi

/g/ğ/ dan sonra gelen ünlü, konuşma dilinde yutulmaktadır,

IV- soğan sovan/sowan/ soğuk sovuk/sowuk/ koğmak kovmak/kowmak/

o—a o—u ünlüleri arasında çok silik /v/ ya da /w/ biçiminde sesletilir.

V- öğle öyle

kimi durumlarda /ö/ den sonra çok silik İyi biçiminde sesletilir.

Advertisement

VI- ayak ayağım

iki ünlü arasında /k/ düzenli bir biçimde /ğ/ ye dönüşür.

/ğ/ kimi durumlarda /g/ nın, kimi durumlarda /k/ nın sesbirimsel değişkesidir.

Örnek: kataloğu

# katalok +-# derin yapıdaki soyut bi-çim

# katalog + u # /k/nın ötümleşmesi (sertleşmesi)

# katalog+u#/g/ nın iki ünlü arasında sesbirimsel değişkesi olan /g/ye dönüşmesi

geleceğim gelecek-im
geleceksin gelecek-sin
geleceğiz gelecek-iz

Yukarıdaki sözcüklerin sesletim düzeyine gelinceye kadar geçirdikleri evrelerin sonucu şu biçimde kurallaştırılabilir.

k—ğ/—# ünlü

sözcük sonundaki /k/ bir ünlüyle birleştiğinde /ğ/ye dönüşmektedir.

Advertisement


Leave A Reply