Gebelik nedir? Ne kadar sürer? Gebelik ile ilgili soruların cevapları, gebelik süresi ve özellikleri.
Gebelik; erişkin dişi bireyde yumurta hücresi, yumurta kanallarından geçerken spermle karşılaşıp çekirdeklerin birleşmesiyle (döllenme) başlayıp, doğumla sonlanan biyolojik süreçtir. Döllenmeyle henüz zigot, yumurta kanalındayken hücre bölünmesi başlar. Döllenmiş yumurta bölünerek dölyatağına (rahim, uterus) doğru hareket eder. Döllenmenin 7 ila 10’uncu günleri arasında daha önce özellikle başta progesteron olmak üzere hormonların etkisiyle hücre sayısı ve damarlanması artmış olan dölyatağı mukozasına gelerek yapışır ve gömülerek tutunur. Bu şekilde gelişmeye başlayan canlı yapı, besin ve oksijeni geçişme yoluyla doğrudan dölyatağından alacaktır.
Gebelik olayıyla birlikte kadında belirgin değişmeler görülebilir. En belirgin işaret adet kanamasının gecikmiş olmasıdır. Günümüzdeki gelişmiş testler gebeliğin başladığını hemen saptarlar. Endometriumdaki hücre kümelerine blastomerler denir. Burada blastomerler çoğalmayı sürdürürler. Bir süre sonra dut meyvesi manzarasını alırlar. Bu nedenlerle bu biçimlerine, dutun Latince adından (Morus) esinlenerek “Morula” adı verilir.
Embriyo
Moruladaki hücrelerin bir kutupta yoğunlaşmalarıyla bir kümeleşme ortaya çıkar. Bundan embriyo gelişir. Bunlar hücresel bir zarla sarılmıştır. Bu hücresel zara “Trofoblast” denir. Trofoblast embriyoyu besler ve daha sonra esas besleyici öğe olan plasentaya dönüşür. Döllenmeden sonraki 18 günde embriyo ve onu saran zarların toplam büyüklüğü 1 mm’ye ulaşır. Buraya kadar döl-yatağındaki yavru için embriyo (cenin) denir. 8 haftalık olana kadar bu ad kullanılabilir, fakat 8. haftadan doğuma kadar geçen zaman içinde ise bu canlı “fetus” (dölüt) adını alır.
Fetüs
Embriyo döneminde doğacak çocuğun organ taslakları hazırlanır. Fetus döneminde ise organ taslaklarından organlar hazırlanır. Bütün bu olaylar olurken fetus anneden beslenmeyi sürdürür. Annenin kan damarları göbek kordunu aracılığıyla fetusa ulaşır. Gebeliğin sonlarına doğru plasentanın ağırlığı 500 gramı bulur.
Gebelik yaklaşık olarak 280 gün yani 40 hafta sürer. Gebelik süresi son adet kanamasının ilk gününden başlayarak hesaplanır. Gebeliğin 6. haftasının sonuna doğru embriyo 4-5 mm boyuna ulaşır. Bu dönemde kalp ve kalp zarı taslağı (perikard) kol ve bacaklar belirgindir. 8. haftada fetus 22-24 mm boyundadır.
Embriyonun Yapısı
Ancak gebeliğin bu döneminde döl yatağındaki canlı bir insanı andırmaya başlar. Kafatası gövdeye oranla büyüktür ve parmaklar görülebilir. 12. haftanın sonunda fetus 7-9 cm boyuna ulaşır. Artık annenin karın muayenesi sırasında elle de hissedilebilir. 20. haftanın sonu gebeliğin tam ortasıdır. Anne çocuğun hareketlerini hissetmeye başlamıştır. Çocuğun kalp sesleri dinleme aygıtıyla işitebilir. Bu dönemde fetus 300 gr’dan biraz daha ağırdır. 20-24 hafta arasında fetus 600 gr ağırlığa ulaşır. Ancak daha sonra ölür.
24-28 haftada 37 cm boyunda ve yaklaşık 1.000 gr ağırlığa ulaşır. 32-36 haftalarda fetus, 47 cm boya ve 2500 gr ağırlığa ulaşır. 40. haftanın onunda fetus 50 cm boy ve yaklaşık 3400 gr ağırlığına ulaşır. Artık çocuk her an doğabilecek haldedir.
