Gedik Ahmet Paşa Kimdir ve ne yapmıştır? Gedik Ahmet Paşa hayatı, biyografisi, döneminde yaşananlar. Osmanlı Sadrazamlarının hayatları
Gedik Ahmet Paşa; Osmanlı sadrazamıdır (? -Edirne 1482). İshak Paşanın damadı olan Gedik Ahmet Paşa, Fatih Sultan Mehmet zamanında başarılarıyla şöhret kazanmış olan değerli kumandanlardandı; milliyeti ve ilk hizmetleri kesin olarak belli olmamakla beraber çağdaşı olan bir İtalyan’ın kaydına göre Sırp’tır. Yeniçeri ocağından yetişme olduğu Kavanin-i Yeniçeriyan ile Yeniçeri ilmihalinde anane olarak kaydedilmektedir. Karaman Beyliğinin kaldırılmasında, Alâiye ile İçel’in tamamen işgalinde, Trabzon seferi ve Uzun Hasan muharebesinde Kefe, Azak ve Menkub kalesinin alınmasında büyük gayret ve hizmeti görülmüş ve 1480’de Güney İtalya fütuhatına başlamış ise de II. Mehmed’in ölümü bu teşebbüsü sonuçsuz bırakmıştır.Mahmud Paşanın 1473’te vezir-i azamlıktan azledilmesi üzerine yerine, Gedik Ahmet Paşa tayin edilmiştir.
Gedik Paşa, 1477’de Arnavutluk Seferine memur edildiyse de gitmek istemediğinden dolayı azledilerek Rumeli Hisarında hapsedilmiş ve yerine Nişancı Karamanı Mehmet Paşa tayin edilmiştir. Gedik Paşa, daha sonra hapisten çıkarılarak Gelibolu’daki donanma ile İtalya Seferine memur olmuş ve Bayezid’in tahta çıkması üzerine geri dönmüştür.
Gedik Ahmet Paşa, II. Bayezid zamanında Cem taraftarı olmakla zan altında bulunmuş ve nihayet padişahın huzuruyla Edirne Sarayında tertip edilen bir işret meclisini takiben, ölüm alameti olan siyah kaftan giydirildikten sonra idam edilmiştir (18 Aralık 1482). Cesur ve değerli bir kumandan ise de inadı ve serkeşliği felaketine sebep olmuştur.
KAYNAK 2
Sırp, Arnavut ya da Rum kökenli olduğu söylenir. 1461’de Anadolu beylerbeyi oluncaya kadar, hangi görevlerde bulunduğu bilinmemektedir. Fatih Sultan Mehmet’in Amasra ve Trabzon seferlerine, Anadolu beylerbeyi olarak katıldı. Koyulhisar’ı kuşattıysa da Akkoyunlulara yenildi. Sonradan Hamza Bey komutusundaki Akkoyunluları Erzincan yöresinde yenerek Koyulhisar’ı ele geçirdi.
Padişahın Balkanlar’daki seferlerine katıldı. 1470’teki Eğriboz seferinde başarı gösterdi. Böylece vezir oldu ve Alaiye’nin fethine gönderildi. İçel kalelerinden de bazılarını aldı. Otlukbeli Savaşı’nda, sağ kanada komuta etti. II. Bayezit’in Akkoyunlu Uğurlu Mehmet’i yenmesini sağladı. Karaman ve Taşeli’ndeki kalelerin geri alınmasıyla görevlendirildi. Bir süre Şehzade Cem’e atabeylik yaptıktan sonra 1474’te İstanbul’a çağrılarak sadrazamlık makamına getirildi.
1475’te 300 parçalık donanma ile çıktığı Karadeniz Seferi’nde, Kırım’ı Osmanlı Devleti’ne bağladı. 1476’da da Boğdan Seferi’ne gitti. Mora Seferi’nde İşkodra’nın kuşatılması ile görevlendirildiyse de gitmek istemediği için sadrazamlıktan uzaklaştırıldı, Rumelihisarı’na hapsedildi. Hersekzade Ahmet Paşa’nın yardımı ile Gelibolu muhafızlığına, sonra da Selanik Sancağı’na atandı. 1478’de Limni’nin ele geçirilmesini sağladı. 1479’da da kaptanıderya olarak Pulya Seferi’ne gönderildi. 1480 Temmuzunda Otranto’ya çıktı. 1481 Mayısında Fatih Sultan Mehmet’in ölümü, İtalya’nın fethini durdurdu.
Tahta çıkan Bayezit, kardeşi Cem ile olan mücadeleye Gedik Ahmet Paşa’yı yardıma çağırdı. II. Bayezit’in Yenişehir’deki savaşı kazanmasını sağladı. Daha sonra Cem’i izleyerek Konya’ya geldi. Karamanoğulları ile Cem’e yardımcı olan aşiretlerin cezalandırılması ile görevlendirildiğinde, padişahla arası açıldı. Karamanoğlu Kasım Bey ile yaptığı savaşlarda da başarı sağlayamayınca, padişah kendisinden iyice soğudu. Rodos’a sığınan Cem’in parayla elde edilmesinde gevşek davranması, Cem’in yandaşı olduğu biçiminde yorumlandı. Yeniçerililerden çekinen padişah, Gedik Ahmet Paşa’yı Edirne’ de öldürttü. Mezarı oradadır. İstanbul’ da hamam, cami ve medrese yaptırdığı Gedikpaşa semti onun adını taşır. Afyon’da bir vakıf külliyesi vardır.
Kaynak – 3
Gedik Ahmet Paşa (Ölümü- 1482), Osmanlı vezir-i azamlarından olan ünlü bir Türk komutanıdır. Fatih Sultan Mehmet’in yanında yetişti. 1456’da Anadolu, 1461’de Rumeli Beylerbeyi (genel valisi) oldu. Fatih’in yanında onun parlak seferlerine katıldı. 1469’da Fatih’in büyük oğlu Veliaht Şehzade Mustafa’nın eğitimiyle görevlendirildi. 1470’de vezir oldu.
Gedik Ahmet Paşa 11 ağustos 1473’te elde edilen büyük Otlukbeli Zaferi‘nde Osmanlı ordusunun sağ cenah komutan yardımcısıydı. 1474’te vezir-i âzam (başbakan) oldu. 1475 yazında Türk donanması ile Kırım’a çıktı. Başlı başına bir imparatorluk olan, Rusya’dan yıllık vergi alan Kırım Hanlığı, Osmanlıya dahil oldu.
Fatih’in Boğdan ve Morava seferlerinde de Gedik Ahmet Paşa hükümdarın yanındaydı. 1479’da, Kaptan-ı Derya olarak, İyonya Adaları’nı (Kefalonya, Zanta, Santa Maura’yı) aldı. Fatih’e zemin hazırlamak için İtalya’ya asker çıkardı. 11 ağustos 1480’de Pulya (güneydoğu İtalya)’nın kilidi sayılan Otranto kalesini aldı, Otranto Boğazı’na hakim olarak, Venedik’le sömürgelerinin yolunu kesti.
Fatih’in ölümü, II. Bayezit’in tahta geçmesi üzerine Şehzade Cem’in çıkardığı isyanı bastırmak görevi de Gedik Ahmet Paşa’ya verildi. Bu sıralarda vezir-i âzam olan İshak Paşa, Gedik Ahmet Paşa’nın kaynatası idi. O günlerde İstanbul, vezirlerle ileri gelenlerin ikiye ayrılmasından doğan büyük bir siyasi kavga içindeydi. Her iki taraf, birbirinin can düşmanı olmuşlardı. Türk asilzadeleri partisinin başkanı olan Vezir-i âzam Karamani Mehmet Paşa öldürüldü, ondan az sonra ikinci vezir Damat Çoban Mustafa Paşa’nın da öldürülmesi, iktidarın eski Türk ailelerinden alınıp, padişah sarayından çıkma devlet adamlarına verilmesine şiddetle muhalif olanlarda büyük tepki yarattı. II Bayezit bu tepkiye dayanamadı; 18 aralık 1482’de Gedik Ahmet Paşa’yı boğdurttu. Paşa, Edirne’de gömüldü.
Muktedir bir komutan olan Gedik Ahmet Paşa, pek sert yaradılışlı, inatçı bir insandı. Çoban Mustafa Paşa’nın öldürülmesinde sorumlu sayılır. O zamanın tarihçilerinin de yazdıkları gibi bu suçunun cezasını hayatı ile ödemiştir. Edirne’deki idamı Osmanlı iktidar partisini değiştirmiştir. İdamdan sonra Vezir-ı âzam Çandarlızade II. İbrahim Paşa’nın başkanı olduğu Türk asilzadeler partisi iktidara geldi. Gedik Ahmet Paşa’nın bir oğlu önemlice komutanlıklarda bulunmuştur.
