Bitkilerde Gelişim, Üreme ve Büyüme Nasıl Olur? Bitkilerde Gelişme Nasıl Gerçekleşir?

0
Advertisement

Gelişim nedir? Bitkilerde gelişim, üreme, büyüme nasıl olur, aşamaları nelerdir? Bitkilerde gelişim hakkında bilgi.

Bitkilerde Gelişim

Gelişme, embriyonun yapı ve görev karmaşıklığının yavaş yavaş artmasıdır. Başka bir deyişle; döllenmiş yumurtanın (zigotun), yeni bireyler halinde büyümesine gelişme denir. Gelişmede üç etmen rol oynar:

  1. Hücre bölünmesi: Oluşan zigot, mitozla bölünerek çoğalmaya başlar. Canlıda hücre bölünmesi, yaşamı boyu sürer.
  2. Büyüme : Canlının madde miktarının artmasına büyüme denir. Büyüme; organizma belirli bir boya ulaşınca durur. Ancak bazı bölümler büyümeye devam eder.
  3. Farklılaşma: Hücre bölünmesiyle büyüyen organizmadaki hücreler, değişik görev yapmak üzere farklılaşırlar ve ayrı özellikler kazanırlar. Böylece özelleşmiş hücre grupları yani dokular oluşur.

Bitkilerde gelişme, döllenmeden sonra başlar. Tohum oluşuncaya değin ana bitkide sürer. Gelişmenin tamamlanması ise toprakta olur. Yüksek yapılı bitki tohumlarında, gelişme sonucu oluşmuş katiledonlar (çenek) ve embriyo bulunur. Embriyonun, embriyonik kök ve embriyonik gövde gibi iki bölümü bulunduğundan tohumlar üç bölümde incelenir:

  • Embriyonik kök: Gelişme sonrasında kök ile gövdenin alt bölümünü oluşturur.
  • Ebriyonik gövde : Gelişerek gövdenin üst bölümünü(dalları, yaprakları, çiçekleri ve meyveyi) oluşturur.
  • Kotiledonlar : Embriyo hücreleri,farklılaşıp klorofil oluşturuncaya değin besin yapamaz. Bu sırada kotiledonlarda depolanmış besinden yararlanarak solunum yapar.(ATP üretir). Kotiledonlarda”besi doku”nun (Endosperm) depoladığı nişasta, yağ, protein gibi enerji verici besinler bulunur. Bu besinler hidrolizle kiiçiik moleküllere parçalanıp embriyo hücrelerine alınır. Bu nedenle çimlenmenin başlayabilmesi için su gereklidir.

Bitkilerin bazılarında çenekler tek parçadan oluşuktur. Bunlara bir çenekli (monokotiledon), bazılarında ise iki parçadan oluşuktur. Bunlara da ikiçenekli (dikotiledon) bitki denir.

  • Monokotiledonlar genellikle (buğday, arpa; mısır gibi) bir yıllık otsu bitkilerdir.
  • Dikotiledonlar ise (elma, armut, erik gibi) çok yıllık odunsu bitkilerdir.

Çimlenmenin başlamasıyla embriyo hücreleri mitozla çok hızlı bölünür. Oluşan hücreler farklılaşarak, meristem (sürgen) dokuya dönüşürler. Bitkilerde bulunan öteki bütün dokular meristemin farklılaşmasıyla oluşur. Gelişmiş bitkilerde meristem doku, kök uçlarında, gövde ucunda ve dal uçlarında bulunur.

Advertisement

Meristem doku hücreleri bölünme yeteneğini hiçbir zaman yitirmezler. Bu yüzden kök ve gövde uçlarında hücre bölünmesi bitki yaşadığı sürece olacağından, bitki büyümesi ömür boyu sürecektir. Hayvanlarda ise boyca büyümenin belirli bir yaşa değin sürdüğüne, yani sınırlı olduğuna dikkat ediniz.

Bitkilerde öteki bütün dokuların meristemden oluştuğunu belirtmiştik. Bunlardan birisi de kambiyum dokudur. Bu doku, bitkilerde suyun taşınmasını sağlayan “ksilem” (odun borusu) ve besinleri taşıyan “floem” i (soymuk borusu) de oluşturur. Odun boruları, gövdede halka şeklinde görülür. Bu halkalara, “yıllık halkalar” (yaş halkaları) denir.

Her yıl bu halkalardan iki tane yapıldığından (ilkbahar ve sorıbalar), bir bitkinin gövdesinde yirmi halka varsa, bu bitki on yaşındadır.

Odun boruları her yıl dışa doğru oluştuğundan, yaşlı bitkilerin ortası çürüse bile bu bitkiler yaşamlarını sürdürürler. Kambiyum doku ikiçeneklilerde bulunur. Bir çeneklilerde bulunmadığından bunlar boyca büyüdüğü halde kalınlaşamazlar.


Leave A Reply