Gözün Yapısı ve Görevleri Nelerdir? Göz Hangi Tabakalardan Oluşur?

İnsan gözünün yapısı nasıldır? Gözün bölümleri, görevleri, görme olayı ile ilgili bilgi. Gözde hangi tabakalar bulunur? Göz Uyumu ve Görme hakkında bilgiler.

İnsan gözü dıştan içe üç tabakadan oluşmuştur:

1) Sert tabaka (sklera) 2) Damar tabaka 3) Ağ tabaka (Retina)

1) Sert tabaka: Gözü en dıştan saran tabakadır. Oldukça kalın ve sağlamdır. Sert tabakanın ön bölümü saydamdır. Bu bölüme “kornea” denir.

2) Damar tabaka: Sert tabakanın hemen altında bulunur. Siyah renkli, ince, gevşek yapılı bir tabakadır. Burası, göze kan getiren damarların bulunduğu bölümdür. Damar tabaka, gözün ön bölümüne gelince düzleşir. Bu bölüme “iris” denir. İrisin ortası deliktir. Bu deliğe, göz bebeği dendiğini bilirsiniz. İrisin yapısında bulunan büzücü kas telleri, göz bebeği açıklığını genişletip daraltabilir. Böylelikle de göze giren ışık miktarı ayarlanabilir.

Karanlık bir ortamdan aydınlığa çıktığımızda gözlerimiz kamaşır. Bunun nedeni; karanlık ortamdayken, çok ışık alabilmek için göz bebeğinin büyümesidir. Aydınlığa çıktığımızda, göz bebeği hemen daralamadığından, göz içine genişleyen göz bebeğinden çok ışık girer. Bu da göz kamaşmasına neden olur.

Damar tabakanın alt ve üstünde çok sayıda siyah renk maddesi (pigment) taşıyan epitel doku hücreleri vardır. Bu renk maddeleri göze giren ışığın çoğunu emdiğinden, gözün içinin karanlık bir oda görünümünde olmasına neden olur. Işığın çok iyi emilmesi nedeniyle, göz içinde ışık yansımaları olmaz. Işık yansımaları olmadığından da görüntü bulanıklaşmaz.

3) Ağ tabaka: Gözün ışık ve renk alan sinir hücrelerinin oluşturduğu tabakadır. İnce ve saydam görünüştedir.

Ağ tabakada görmeyi sağlayan iki değişik sinir hücresi vardır. Bunlar:
Çomak (çubuk) hücreleri
Koni hücreleridir.

Çomak hücreleri, renklere karşı duyarsızdırlar. Beyaz ışığı ise çok iyi alırlar.

Koni hücreleri, gözün renk alabilen hücreleridir. Kırmızı, mavi ve yeşili alabilen üç çeşidi olduğu kabul edilir. Renk körlüğü bu üç koni çeşidinden biri ya da birden fazlası bulunmadığında ortaya çıkmaktadır. Çünkü bu üç koni hücreleri ikişer ikişer ya da üçü birlikte, öteki ara renkleri de alabilmektedirler. örneğin; sarı renkli ışık, kırmızı ve yeşili alan iki koniyi aynı şiddete uyarır, Sonuçta, alınan uyartı beyinde sarı renk olarak yorumlanır. Koni hücreleri beyaz ışığa duyarlı olmadığı için, renklerin seçilemediği alacakaranlıkta cismin şeklini daha iyi görebiliriz.

Ağ tabakayı sinir hücrelerinin oluşturduğunu daha önce belirtmiştik. Görme sinirleri, göz tabakalarını delerek içeri girer. Burada sinir hücrelerinin dendritleri bulunmaz. Bu yüzden ışık duyusunu alamaz. ışığa duyarlı olmayan bu bölgeye kör nokta denir.

Kör noktanın varlığını aşağıdaki şekilden yararlanarak anlayabilirsiniz. Kitabı gözünüzden 13 cm. kadar uzakta tutunuz. Sol gözünüzü kapatıp + işaretli yere dikkatlice baktıktan sonra, kitabı gözünüzden yavaş yavaş uzaklaştırınız. Bir ara beyaz daireyi göremeyeceksiniZ. Beyaz daireyi göremediğimiz yerde, beyaz dairenin görüntüsü kör noktaya düşmektedir.

Bir cismin görüntüsü, gözlerimizden birinin kör noktasına düşse bile, ötekinin kör noktasına düşmez. Bu yüzden, her iki gözümüzde kör nokta olmasına rağmen, görme alanımızdaki bütün cisimleri görebiliriz.

SARI BENEK VE RENK GÖRME

Işık, gözün saydam olan bölümlerinden geçerek ağ tabakaya ulaşır. Işığın ağ tabakaya düştüğü küçük alan gözün en iyi gören bölgesidir. Limon sarısı renginde. oval biçimdeki hafifçe çukurlaşmış bu küçük alana sarı benek (fovea) denir.

Cisimlerin görüntüsü sarı benek üzerine düşer. Sarı beneğin orta kısmında daha çok koni hücreleri vardır. Çomak hücreleri ise sarı beneğin çevresinde daha çok bulunurlar. Koni hücrelerinin sarı beneğin ortasında bulunması nedeniyle, baktığımız cismin rengini tam olarak görebiliriz. Yan tarafta kalan cisimlerin rengini ise iyi algılayamayız, Çünkü, yandaki şekillerin görüntüsü, sarı beneğin dış kısmındaki renk alamayan çomak hücreleri üzerine düşer. Bu yüzden de yan taraftan gözümüze yaklaştırılan bir cismin önce şeklini, sonra rengini görebiliriz.

GÖZÜN BÖLÜMLERİ

Göz birbirine bitişik iki odacıktan oluşmuştur:
1) Ön oda: Kornea ve iris (göz bebeği) arasındaki boşluğa denir. Bu boşluğu saydam bir sıvı doldurur.
2) Arka oda (Göz boşluğu): Göz bebeğinin arkasında kalan odacığa denir. Arka odanın içini, “camsı cisim” denilen bir madde doldurur. Göz merceği de (billur cisim = lens) arka odada, göz bebeğinin hemen arkasında yer alır. Göz merceği ince kas telleriyle iris ve damar tabakaya bağlanmıştır. Göz merceği, ışığın sarı benek üzerine düşmesini sağlar.

GÖZ UYUMU VE GöRME

Bir cismi net olarak görebilmemiz için, bu cismin görüntüsünün “sarı leke” üzerine düşmesi gerekir. Çünkü çomak ve koni hücreleri sarı lekede çok sayıda bulunurlar.

Göz merceği görüntünün uzaklığına bağlı olarak tümsekliğini arttırır ya da azaltır. Böylece görüntünün her zaman sarı benek üzerine düşmesini sağlar. Buna, “göz uyumu” denir.

Sağlıklı bir göz, 13 cm. ile 65 metre arasındaki cisimleri merceğin uyum yapması ile net olarak görebilir. 65 metreden uzakta ki cisimler için gözün uyum yapmasına gerek yoktur. Çünkü bu mesafeden uzakta olan cisimlerin görüntüsü her zaman sarı benek üzerine düşer.

Göz merceği ince kenarlı mercektir. Bu yüzden sarı benek üzerine görüntü hep ters olarak düşer. Görüntü, sinir hücreleri tarafından götürüldüğü beyindeki görme merkezinde düz olarak algılanır.