Gümüşhane ili nerededir? Gümüşhane ilinin ilçeleri, iklimi, bitki örtüsü, yüzey şekilleri, ekonomik yapısı, özellikleri ile ilgili bilgi.
GÜMÜŞHANE İLİ HAKKINDA BİLGİ
Yüzölçümü:
5.727 km2.
İlçeleri:
Merkez, Kelkit, Köse, Kürtün, Şiran, Torul.
Karadeniz Bölgesi’nin Doğu Karadeniz Bölümü’nde il ve bu ilin merkezi kenttir. 38°49′ -40° doğu boylamlarıyla 39°50′ -40°51′ kuzey enlemleri arasında kalan il topraklan; kuzeyden Trabzon, doğudan Bayburt, güneyden Erzincan, batıdan Giresun illeriyle çevrilidir.
Yüzey Şekilleri:
Büyük ölçüde dağlar ve yaylalarla kaplı olan il topraklarının, % 7’lik bölümü ovalıktır. Doğu Karadeniz Dağları’nın kıyı kesimini oluşturan dağların dorukları il sınırları içerisinde kalır. Alitaş Tepe (2.572 m), Babadan Dağı ya da Demirtaş Tepe (2.219 m), Hunlar Tepe ya da Betni Tepe gibi adlarla anılan Gökçedağ (2.437 m), Gümüşhane Dağları’nın önemli doruklarıdır.
İl topraklarının kuzeybatı ve batısında Zigana (3.065 m) ve Balaban (2.219 m) dağları uzanır. Doğu Karadeniz’in iki önemli ırmağı Gümüşhane İli’ndeki dağlık bölgeden doğar. Kelkit Çayı (373 km), Gümüşhane Dağları’nın güneyinde Sipikör Dağı’ndan çıkar, batıya doğru derin bir vadiden akarak Yeşilırmak ile birleşir. Doğakent Çayı (Harşit 160 km), Ziganalar’ın güneyinde Balabantaşı’ndan doğar, kuzeybatıya doğru yönelir ve Karadeniz’e dökülür. Akarsuların yardığı vadilerdeki düzlükler (Kelkit Çayı Vadisi, Çoruh Vadisi, Harşit Vadisi) dışında, önemli bir düzlük yoktur.
İklimi ve Bitki Örtüsü:
Konumu açısından Doğu Karadeniz ve Doğu Anadolu iklimlerinin etkisinde kalan ilin Kardeniz kıyılarında yıllık yağış tutarı 1.000-2.500 mm dolayındayken bu değer, Gümüşhane ve Kelkit Vadisi’nde 300-400 mm’ye kadar düşer. Yüzey şekillerinin Karadeniz’den gelen hava akımları üzerindeki etkisi, bu olguda önemli rol oynar. Yıllık ortalama sıcaklık 9.7°C, en soğuk ay ocak (ort. -2.2°C), en sıcak ay ağustos (ort. 20.0°C), bugüne kadar ölçülen en yüksek sıcaklık 40.0°C (1980), en düşük sıcaklık -23.6°C (1972), 0°C’deki gün sayısı 90-95’tir. Yıllık yağış tutarı (425 mm) Türkiye ortalamasının altındadır.
GÜMÜŞHANE HARİTASI:
En çok yağış düşen aylar mart, nisan, mayıs (ort. 166.0 mm); en az yağış düşen aylar temmuz, ağustos ve eylüldür (ort. 43.6 mm). Yıllık ortalama yağışlı gün sayısı 95.6 olduğu ilde, kuzeye bakan yamaçlarda, Torul yöresinde yağış daha yüksek, güneyde Kelkit Vadisi’nde (örneğin Şiran) çok düşüktür. Yağışlar kış aylarında kar biçiminde düşer (yılda ortalama 24 gün kar yağışlı, 35.1 gün karla örtülü, 113 gün donlu). Egemen rüzgâr yönü batı-güneybatıdır.
İl topraklarının % 12’sini oluşturan ormanların, doğusu ladin ve meşe topluluklarıyla kaplıdır. Düzensiz yararlanma ve hayvan otlatma sonucu, ormanlar büyük ölçüde açılmıştır. Gümüşhane İli’nin derin vadilerle değişik yönlerde yarılmış, değişken topografisi iklim üzerinde önemli değişikliklere yol açar.
Ekonomisi:
İlin ekonomisi genelde tarım ve hayvancılığa dayanır. Ekilebilen alanların il toprakları içindeki payı % 15’tir. Bu değerin % 90’ında tahıl, geri kalanında baklagiller, endüstri bitkileri, yağlı tohumlar ve yumru bitkiler tarımı yapılır. Tahıl üretiminde ilk sırayı buğday; baklagillerden fiğ, mercimek, fasulye; endüstri bitkilerinden şekerpancarı; yağlı tohumlardan ayçiçeği; yumru bitkilerden patates ve soğan alır. Elverişli ve sulama olanağı bulunan vadi tabanlarında sebze üretimi gerçekleştirilir (lahana, ıspanak gibi yaprağı yenen sebzeler, baklagil sebzeleri, kavun, balkabağı, sakız kabağı, hıyar, domates, biber gibi meyvesi yenen sebzeler, soğansı ve yumru kök sebzeler).
Elma üretimiyle ünlü olan ilde, ayrıca armut, ayva, erik, kayısı, ceviz yetiştirilir. Hayvancılık açısından önem taşıyan yonca ve korunga üretimi de önemlidir. Hayvancılık, il ekonomisinde ikinci büyük gelir kaynağıdır (koyun, kılkeçisisi, inek, öküz, dana; süt, et, deri, yapağı). Kümes hayvancılığı (hindi, tavuk, horoz) ve arıcılık, son yıllarda hızlı bir gelişme içindedir. Kalkınmada öncelikli yöreler kapsamına alınan Gümüşhane’de, endüstri etkinlikleri son derece sınırlıdır (un, kireç, meyvesuyu, çatı kaplama, et kombinası).
İl merkezine göre daha gelişmiş olan Bayburt İlçesi’nin, Haziran 1989’da il konumu kazanması, bu sınırlı etkinlikleri en alt düzeye indirmiştir. Merkez İlçe’de kurşun, Kelkit’te linyit, Torul’da bakır, kurşun, çinko,Elma üretimiyle ünlü olan ilde, ayrıca armut, ayva, erik, kayısı, ceviz yetiştirilir. Hayvancılık açısından önem taşıyan yonca ve korunga üretimi de önemlidir. Hayvancılık, il ekonomisinde ikinci büyük gelir kaynağıdır (koyun, kılkeçisi, inek, öküz, dana; süt, et, deri, yapağı). Kümes hayvancılığı (hindi, tavuk, horoz) ve arıcılık, son yıllarda hızlı bir gelişme içindedir.
Kalkınmada öncelikli yöreler kapsamına alınan Gümüşhane’de, endüstri etkinlikleri son derece sınırlıdır (un, kireç, meyvesuyu, çatı kaplama, et kombinası). İl merkezine göre daha gelişmiş olan Bayburt İlçesi’nin, Haziran 1989’da il konumu kazanması, bu sınırlı etkinlikleri en alt düzeye indirmiştir. Merkez İlçe’de kurşun, Kelkit’te linyit, Torul’da bakır, kurşun, çinko, manganez, barit, dolomit, kaolin kuvarsit başlıca yeraltı zenginlikleridir. Eskiden beri işletilen gümüş madenleri, günümüzde önemini yitirmiştir.
