Güneş lekeleri nedir? Güneşteki lekelerin oluşması, özellikleri, güneş lekeleri hakkında bilgi.
Güneşteki Lekeler Hakkında Bilgi
Güneş Lekeleri: Güneş’in fotosferinde geçici olarak görülen çevresine oranla daha koyu bölgelerdir. Güneş lekeleri fotosferin en göze çarpıcı olayıdır. Yüzyıllardan bu yana gözlenen bu lekeler, çok ender olarak çıplak gözle bile gözlenelebilecek kadar geniş olabilir.
Güneş lekelerini ilk kez 1611’de Galileo keşfetti. Bu lekeler, çevrelerindeki bölgeye oranla yaklaşık 1500 Kelvin derece kadar daha soğuktur. Güneş lekelerinin ömrü birkaç saatten birkaç aya kadar değişir. Ortaya çıktığında bir Güneş lekesi 1500 km kadar çaplı koyu bir gözenek biçimindedir. Çoğu aynı gün içinde kaybolur, fakat bir bölümü büyür ve bir hafta ya da daha fazla sürer.
Genellikle iki bölümü oluşur: Koyu çekirdek “umbra” ve bunu çevreleyen daha açık renkli bölüm “penumbra”. Bazı lekeler yerin büyüklüğüne, bazen de 5000 km çapa kadar ulaşırlar. Lekeler çoğunlukla yirmi ya da daha fazla sayıda gruplar oluştururlar. Eğer bir grup, birçok leke içeriyorsa olasılıkla biri ötekinin doğusunda olmak üzere iki büyük ve iki büyüğün çevresinde toplanmış pek çok lekeden oluşur. En doğuda bulunan genellikle en büyük lekedir. Lekeler, dünya üzerindeki fırtınalar gibi hareketlidirler, ancak Güneş’in dönmesine göre hareketleri yavaş olduğundan dönüş hızı onları taşır.
Güneş lekelerinin maksimum ve minimum olduğu zamanlar vardır.
Maksimum lekenin ortalama dönemi 11.1 yıldır. Ancak bu 8 yıldan 16 yıla kadar değişebilir. Maksimum leke zamanında yüzden fazla leke görülebildiği halde minimum zamanda hiç leke görülmeyebilir. 11 yıllık leke periyodu, Güneş atmosferinde öteki olaylarla da ilgilidir. Örneğin korona (tac) leke sayısı maksimum olduğunda kabaca küre biçimindeyken minimuma giderken kutuplarda basıklaşır, ekvatorda şişer. Güneş lekeleri bir mıknatıs kutbu gibi manyetik alan şiddeti yaratır. Manyetik kutuplar her zaman çiftler halinde ortaya çıkacağı için lekelerde zıt polariteye sahip çiftler halindedir. Bununla birlikte yarım kürenin birinde bir leke dönemi süresince leke çiftinin büyük olanının polaritesine ise aynı yarım kürede tüm çiftlerin büyük lekeleri aynı kutuptan olur. Öteki yarımkürede ise durum tam tersidir. Ayrıca yeni leke dönemi başlarken durum tamamen aksi olur.
