Noterlik ve savcılık, tüm teknolojik gelişmelerden bağımsız olarak günümüzün ve muhtemelen yakın geleceğimizin en popüler meslekleri arasında yer alıyor.
Giderek artan bir ivmeyle hızlanan teknolojik gelişmeler, hayatın her alanını olduğu gibi iş dünyasını ve istihdam olanaklarını da doğrudan etkiliyor. Time dergisinin 2000 yılı Mayıs sayısındaki ilginç istatistiğe göre, İngiltere’de bugün 8 işçiyle bir günde tamamlanabilen kereste yüklü bir gemiyi boşaltma işi, 1970 yılında ancak 108 işçinin 5 gün çalışmasıyla tamamlanabiliyormuş. Bu örneğin de gösterdiği gibi teknolojik gelişmeler, niteliksiz emeğin istihdam olanaklarını hızla yok etmekte. İnsanın beyninin uzantısı olarak tanımlanabilecek bilgisayarların gelişmesiyle nitelikli emeğin bile istihdam olanakları azalıyor. Bu gelişmeler, bazı meslekleri yok ederken, yeni yeni meslekler de ortaya çıkarıyor. İnsan kaynakları ile ilgili birçok kaynakta gelecek 20 yılın gözde olacak meslekleri şöyle sıralanıyor; gen mühendisliği, bilgisayar dizayn mühendisliği, ergonomi mühendisliği, imaj mühendisliği, kent hizmetleri uzmanlığı, animatörlük…
Ancak, bazı meslekler var ki, onların önemi ve istihdam olanakları, teknolojinin baş döndürücü hızından ve diğer toplumsal gelişmelerden bağımsız görünüyor. Bu, özellikle tıp, hukuk, eğitim gibi alanlarda geçerli. İnsanlık bu alanlarda yetişmiş iş gücüne her daim ihtiyaç duyacak gibi görünüyor. Türkiye’de de, eğitim sisteminin sağlıklı işlememesinden dolayı eğitimi bir kenara bırakırsak, hukuk ve tıp hiçbir zaman popülaritesini kaybetmeyecek olan, saygın ihtisas alanları.
İkisi de ciddi lisans eğitimleri gerektiren bu bölümlerden tıp, bu yazının kapsamı dışında.
Hukuk alanında da sadece noterlik ve savcılık hakkında bilgi vereceğiz. Çünkü Türkiye’nin kendine özgü koşulları göz önüne alınırsa, noterlik ve savcılık, günümüzde olduğu gibi yakın gelecekte de en gözde meslek arasında yer alacağa benziyor.
Noterlik ve savcılık için dört yıllık bir hukuk lisans eğitimi şart. Bu eğitim, hemen herkes tarafından ezbere dayalı olduğu kabul edilen, ağır bir eğitim. Öğrenciler dört sene boyunca Türk hukuk mevzuatının tamamında olmasa bile, uygulama alanı en yoğun olan alanlarında eğitim görüyorlar. Başlıca dersler anayasa, ceza, medeni, idari, vergi, borçlar, sigorta ve iş hukuku; her bir dersin binlerce sayfalık ders kitapları var. Türkiye’deki hukuk eğitiminde mesleki uzmanlaşmaya yönelik bir eğitimin verilmediğini özellikle vurgulamak gerekiyor. Yani hukuk fakültelerinde, avukatlık, hakimlik, savcılık, noterlik gibi hukuk alanındaki mesleklere yönelik dersler bulunmuyor. Bu mesleklerden herhangi birine sahip olmak için lisans eğitimi sonrasında, bir meslek içi eğitim almak, yani meslek stajı yapmak şart. Meslek içi eğitimler, hukuk fakültelerinden tamamen bağımsız olan Adalet Bakanlığı, Noterler Birliği, Hakim ve Savcılar Yüksek Kurulu gibi meslek kuruluşları tarafından veriliyor.
NOTERLİK
Noterlik için dört yıllık hukuk eğitiminden sonra Adalet Bakanlığı’na başvurarak noter olma talebinde bulunmak gerekiyor. Noter olmadan önce bakanlık tarafından verilen bir yıllık bir staj süresini başarıyla tamamlamak zorunlu. Türkiye’de her ilçenin noter sayısı Adalet Bakanlığı tarafından belirlenmekte olduğundan, noterlerin diledikleri yerde noterlik yapma şansları bulunmuyor.
Bir ilçede yeni bir noter açılacağı zaman veya herhangi bir noterlik boşaldığında bu durum Adalet Bakanlığı tarafından duyuruluyor ve adayların başvurusu bekleniyor. Yapılan başvurularda kıdem olarak en eski noterin başvurusu kabul edildiğinden, noterlik için cazip kabul edilecek büyük şehirlerde ya da önemli ilçelerde noterlik, ancak uzun süreli bir çalışma hayatı sonunda gerçekleşebiliyor. Yeni noterliğe başlayan bir noter için ancak kimse tarafından istenmeyen ilçelerde noter olma imkânı var. Bir bölgenin noteri kendiliğinden noterlikten ayrılmadığı sürece yerine başkasının verilmesi söz konusu değil. Ayrıca noterliğe ilk başvuru sırasında da beş on yıla varan bekleme süreleri söz konusu olabiliyor.
1512 no’lu Noterlik Kanunu’nun tamamına aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz;
http://www.noterlerbirligi.org.tr/nkanunu.htm
SAVCILIK
Savcılık (ve hakimlik) için dört yıllık hukuk eğitiminin ardından (idari hakimlerle ilgili ufak bazı istisnalar hariç), Adalet Bakanlığı tarafından belirli dönemlerde sınav açılıyor ve bu sınavda başarılı olanlar iki yıl sürecek olan bir staj eğitimi görüyorlar. Türkiye’de daima hakim ve savcı sayısı ihtiyaçların çok altında olmasına karşın, mali nedenlerle hakim savcılık sınavı bazen birkaç seneyi bulan uzun sürelerle açılmayabiliyor. Staj eğitimi başarıyla tamamlayan hakim ve savcı adayları görev yapacakları yerin ve mesleğin seçimi için kura çekiyorlar.
Hakim ve savcılık isteğe bağlı olmayıp, bu kura çekiminin sonucuna göre tayin ediliyorlar. Bunun anlamı şu; hiç kimse bu mesleklere başvururken hakim ya da savcı olacağına kendisi karar veremiyor. Kura sonucu hakimlik çıkarsa, hakim, savcılık çıkarsa savcı olunuyor. Bu kura çekimi dahi kesin bir görev ayrımını ifade etmiyor; zaman içinde hakim ve savcının görevi değişebiliyor. Örneğin 20 yıl boyunca savcılık yapmış bir kişinin görevinin sulh hukuk hakimliği olarak değiştirilmesi maalesef uygulamada hiç de az rastlanmayan durumlardan. Yine görev yapılacak yerler de başlangıçta küçük ilçeler olup, hakim ve savcılar kıdemlerine ve başarılı meslek hayatları dikkate alınarak zaman içinde değişik görevlere ve bölgelere atanabiliyorlar.
