Ortaçağ dönemlerinde bugünkü Pakistan dolaylarında kurulmuş olan bir Türk devleti olan Gurlular Devleti ile ilgili bilgiler.
Ortaçağ’ın önemli Türk devletlerinden biridir. En geniş durumunda Batı Horasan, Afganistan, Pencap, Belucistan, Sind, Pathanistan, Racistan, Gucarat, Bihar, Bengal, Assam, Dehli, Agra, Ud, Allahabad bölge ve ülkeleri bu devletin sınırları içindeydi. (3.759.000 km2 kadar; bugün bu topraklarda 365 milyon nüfus yaşamaktadır).
«Şensebânîler» adını da taşıyan Gur hanedanının adı, bugün Afganistan’da kalan Gur bölgesinden gelir. Başkent Firuzkuh şehriydi ki, yıkıntıları bugün Herat’ın batısındadır. Bu dağlık bölgenin Türk prensleri, 1009’da İslam dinini kabul ettiler, sonraları da Farsça’yı resmî dil haline getirdiler. 1099’da önemli bir krallık haline yükseldiler. Devlet 1214’e kadar 115 yıl sürdü. 1187- 1206 arasında cihanın sayılı imparatorluklarından birisi haline geldilerse de, bu durum az sürdü. Bu 19 yıl dışında, Gazneliler’i, Selçuklular’ı Harzem-Şahlar’ı, yani en büyük Türk imparatorluklarını, yüksek egemen olarak tanımışlardır.
Adı ilk bilinen Gur prensi Sûrî’dir. Bunun oğlu ölümüne doğru İslam dinini kabul edip Muhammet adını aldı. Bu sonuncunun torunu olan İzzettin Hüseyin, 49 yıllık saltanatında devleti yüceltti. İzzettin’in torunu Muizzuddin Muhammet, «sultânu’l-muazzam» sanını takındı, Hindistan İmparatoru oldu.
Gurlular’ın Afganistan’daki topraklarına da Harzemşahlar, Hindistan topraklarına da Hindistan Türk Memlûkleri vâris olmuşlardır. Gurlular, o bölgedeki Müslüman Türk egemenliğinin en önemli safhalarından birinin yaratıcısı olmuşlardır.
