Haç nedir ve ne demektir? Haçın özellikleri ve çeşitleri ile ilgili olarak genel bilgilerin yer aldığı yazımız.
Haç Çeşitleri
Hıristiyanlığın kutsal alametidir, birbirini dikey olarak kesen iki çizgiden meydana gelen ( + işareti gibi) bir şekildir. Haçın bu şekli, İsa’nın gerildiği rivayet edilen çarmıhı temsil eder. Yanlardaki çizgiler kolların, yukarıdaki çizgi başın, alttaki çizgi de bacakların yerini tutar.
İnsanları çarmıha germek, İsa’dan çok önceki devirlerde de adetti. O zamanlar suçlular, esirler çarmıha gerilerek cezalandırılırdı. Bunun için, bir ağaca enlemesine bir tahta çakılır, suçlunun kolları bu tahtaya çivilenir, ya da bağlanırdı. Sonra, açlıktan ve susuzluktan ölmesi beklenirdi. İsa’nın da bu şekilde öldürüldüğüne inanan Hıristiyan dünyası için haç şekli böylece bir kutsallık kazandı.
Hıristiyanlıktan Önceki Haçlar
Son çağlarda yapılan tarihî kazılar, Hıristiyanlıktan önceki çağlarda insanların haç biçimindeki kutsal alametlere taptıklarını ortaya çıkarmıştır. Eski dünyanın hemen hemen her bölgesindeki kazılarda, bir zamanlar buralarda yaşayan insanların, çeşitli maddelerden, ya süs için, ya da tapmak için yaptıkları haçlara rastlanmıştır. Özellikle Hindistan’da, Suriye’de, İran’da, Mısır’da yapılan kazılarda rastlanan bu haçların, Taş Çağı ile Hıristiyanlık’ın başlangıcı arasındaki çağlara ait olduğu anlaşılmıştır. Bu çağlarda yaşamış olan insanların haç biçimindeki alametlere neden dolayı taptıkları henüz anlaşılamamıştır. Yalnız bunun doğaya tapmakla ilgisi olduğu düşünülüyor. Çeşitli biçimleri olan, genel olarak bir daire içine alınmış bulunan bu haçlar en çok madalyaların, paraların üzerinde görülmektedir.
Hıristiyan Haçları
İsa’nın haç biçimindeki çarmıha gerilmesi şüphesiz haçın kutsallığına büyük bir önem kazandırmıştır. Hıristiyan dünyasında haçın kutsal bir alamet olarak kullanılmaya başlanması Bizans İmparatoru Konstantin devrine rastlar. Bir hikayeye göre Konstantin, 312 yılında kazandığı bir zaferden dönerken, gece gökte bir haç hayali görmüştür. Başka bir rivayete göre, Konstantin’in annesi Helena, Filistin’i ziyaret ettiği sırada, yaşlı bir Yahudi onu İsa’nın çarmıha gerildiği yere götürmüş, buradaki toprağı kazınca üç tane haç bulmuştur. Bu haçlardan hangisinin İsa’nın gerildiği çarmıh olduğunu anlamak için hasta bir kadın teker teker haçların üzerine yatırılmış, üzerine uzanır uzanmaz iyileştiği haç, İsa’nın çarmıhı olarak kabul edilmiştir.
II. yüzyılda Hıristiyanlar arasında, yolculuğa çıkmak, yemeğe başlamak, ayakkabı giymek gibi her türlü günlük işlerden önce alına haç değdirmek bir gelenekti.
