Haciz borcunun taksitle ödenmesi işlemi nasıl gerçekleşir? Hacizden önce ve sonra borcun taksitle ödenmesi hakkında bilgi.
Haciz Borcunun Taksitle Ödenmesi
> Ödeme emrinin kesinleşmesinden sonra borçlu borcunu ödemek isteyebilir. Çünkü ödeme emrinin kesinleşmesiyle mal ve hakları borcu oranında haczedilebilir. Bu durumda borçlu borcunu öderse icra takibi son bulur. Öte yandan borçlu malları haczedildikten sonra da borcunu ödeme yoluna gidebilir. Her iki durumda da borçlu borcunu bir seferde öderse icra takibi son bulur. Ancak ÜK’de borçlunun hakkındaki ödeme emrinin kesinleşmesinden sonraki safhada borcun taksitle ödenebilmesini sağlayan bir düzenlemeyle borcun ödenmesi, yapıldığı zamana göre; “hacizden önce borcun taksitle ödenmesi” ve “hacizden sonra borcun taksitle ödenmesi” olarak ikiye ayrılır.
1. Hacizden Önce Borcun Taksitle Ödenmesi
> Alacaklı ve borçlu hacizden önce borcun taksitle ödenmesi konusunda anlaşabilirler. Alacaklı ve borçlu borcun taksitle ödenmesi konusunda anlaşabilecekleri gibi borcun ileri bir tarihte ödenmesi konusunda da anlaşabilirler. Bu durumda alacaklı ve borçlu borcun taksitle ödenmesine ilişkin bir sözleşme yaparlar. Taraflar taksit miktarını ve tarihlerini istedikleri gibi kararlaştırabilirler; ancak taksitlerin miktarı ve tarihleri sözleşmede açıkça belirtilmelidir.
> Hacizden önce yapılan borcun taksitle ödenmesi sözleşmesinde muhakkak alacaklının rızası aranır.
> Sözleşmede belirlenen biçimde, borçlu borcunu öderse icra takibi sona erer ve borçlu taksitleri sözleşmede belirlediği şekliyle ödemeye devam ettiği sürece icra takibine devam edilerek haciz istenemez.
> Borçlu sözleşmede belirlenen biçimde borçlarını ödemezse alacaklı borçlu hakkında borcun kalan kısmı için icra takibine devam olunmasını isteyebilir. Ayrıca borçlu borcun ödenmemesi için makul sebep göstermiyorsa alacaklı icra mahkemesinden borçlunun cezalandırılmasını da isteyebilir.
2. Hacizden Sonra Borcun Taksitle Ödenmesi
> Borçlunun mal ve hakları haczedildikten sonra da borcun taksitle ödenmesi mümkündür.
> İİK’nin 111. maddesine göre hacizden sonra borcun taksitle ödenebilmesi için şu şartların varlığı aranır:
***Borçlunun yeteri kadar malı haczedilmiş olmalıdır.
***Borçlunun malları haczedilmiş olmalı; fakat alacaklı satış talebinde bulunmamış olmalıdır. Yani borçlunun taksitle ödeme talebinin mallarının haczedilmesinden sonra, alacaklının satış talebinden önce olması gereklidir.
***Borçlunun taksitle ödeme talebinde “her taksit borcun 1/4’inden az olmamalı, toplam taksitlendirme süresi 3 aydan fazla olmamalı ve ilk taksit hemen ödenmelidir.”
> Hacizden sonra borcun taksitle ödenmesi halinde alacaklının rızası aranmaz, borçlunun malları haczedilmiştir; ancak borcun taksitle ödenmesi halinde mallar satılamaz.
Borçlu taksitlerin birini taahhüt ettiği gibi ödeyemezse icra takibine kalındığı yerden devam edilir ve mazereti olmadan ödeme şartlarını ihlal eden borçlu alacaklının talebi ile icra mahkemesince cezalandırılır.
> Hacizden önce ve sonra borcun taksitle ödenmesi sözleşmesi ile satış isteme süreleri işlemez, durur.
Hacizden önce yapılan borcun taksitle ödenmesi sözleşmesinde alacaklının rızası aranır; yani alacaklı borcun taksitle ödenmesini kabul ederse taksitlendirme sözleşmesi yapılır ve sözleşmenin şartlarını alacaklı ve borçlu kararlaştırır. Hacizden sonra borcun taksitle ödenmesinin şartları (yeteri kadar malın haczedilmesi, her bir taksidin borcun en az 1/4’ü kadar olması ve taksitlendirme süresinin 3 ayı geçmemesi) İİK’de belirtilmiştir.
PARALARIN PAYLAŞTIRILMASI
> İcra takibinin amacı ve aynı zamanda son aşaması haczedilen malların satışından elde edilen parayı alacağına karşılık alacaklıya ödemektir. Eğer borçlunun bir alacaklısı icra takibi başlatmışsa icra takibinin sonunda satıştan elde edilen para alacaklıya ödenir ve icra takibi sona erer. Eğer borçlunun haczedilen mallarının satışından elde edilen para alacağın tümünü ödemeye yetmezse icra müdürü alacağın ödenmeyen kısmı için tamamlama haczi yapar. Fakat borçlunun haczedilecek malı veya hakkı yoksa icra dairesi alacaklıya borçlunun borcunu ödemekten aciz olduğunu gösteren “borç ödemeden aciz belgesi” verir. Alacaklı bu belgeye dayanarak alacağın ödenmediğini ispatlayabilir. Bu durum yalnızca bir alacaklı olduğunda geçerlidir.
> Peki ama borçlunun birden fazla alacaklısı varsa alacaklar hangi sıraya göre ödenecektir? Bu durumda borçlunun birden fazla alacaklısı olması nedeniyle paraların paylaştırılması söz konusu olacaktır.
> Haczedilen malların satışından elde edilen pahadan ilk önce haciz, satış, paylaştırma giderleri gibi ortak masraflar çıkarılır, artan para alacaklılara alacakları oranında paylaştırılır.130 Böylelikle borçlu hakkında icra takibi başlatmış olup da “borçlunun mallarını kesin olarak haczettirmiş tüm alacaklılara” alacakları ödenmiş olur.
> Buna göre haczedilen malların satış bedelinin paylaştırılmasında şu sıra izlenir:
***Hacizli malların haciz, satış, paylaştırma giderleri alınır.
***Alacaklının takip konusu olan alacağı ödenir.
***Alacak için işlemiş olan faizler ödenir. (Bunun için alacaklı takip talebinde faizi belirtmelidir.)
***Takip giderleri ödenir.
> Satıştan elde edilen para tüm alacakları ödemek için yeterliyse yukarıdaki sıra izlenir.
> Peki ama satıştan elde edilen para aynı derecede hacze iştirak etmiş olan tüm alacakları ödemeye yetmezse nasıl bir sıra takip edilmelidir ve ne tür işlemler yapılmalıdır? Bu durumda icra dairesi paylaştırmadan önce bazı işlemler yapar. Bu işlemler;
***tamamlama hacizleri yapmak,
***sıra cetveli düzenlemektir.
> Satıştan elde edilen para, hakkında kesinleşmiş icra takibi bulunan tüm alacakları ödemeye yetmezse icra müdürü talebe gerek olmaksızın ödenmeyen kısım için “tamamlama haczi” yapar ve yine talep olmaksızın hacizli malları satarak paraya çevirir. Bu durumda önceden haczedilen malların satışından ve tamamlama haczinden elde edilen para, tüm alacakları ödemeye yeterse alacakların ödenmesiyle icra takibi son bulur.
> Ancak önceden haczedilen ve tamamlama haczi ile ele geçirilen malların da tüm alacakları ödemeye yetmemesi halinde icra müdürünün satıştan elde edilen parayı paylaştırması İçin “sıra cetveli” düzenlemesi ve sıra cetvelinin kesinleşmesi gerekir.
> Sıra cetveli önceki haciz ve tamamlama haczi ile haczedilen malların satışından elde edilen paranın tüm alacakların alacaklılara hangi sıraya göre ve ne oranda ödeneceğini gösterir. Sıra cetvelinde imtiyazlı alacaklılara alacakları tam olarak ödenirken imtiyazsız alacaklılara alacaklarının bir kısmı ödenir.
> Sıra cetveli hazırlandıktan sonra bütün ilgililere tebliğ edilir, ilgililer tebliğden itibaren 7 gün içinde sıra cetveline itiraz davası açabilir veya sıra cetveline karşı şikayet yoluna başvurabilirler. Sıra cetveline 7 gün içinde karşı konulmazsa veya karşı konulur ancak talep reddedilirse sıra cetveli kesinleşir.
> Sıra cetveline karşı konulması halinde:
Sıra cetveline karşı şikayet yoluna gidilmesi:
****Sıra cetveline karşı şikayet yoluna takip hukukundan kaynaklanan nedenlerden dolayı gidilebilir. Şikayet için bilindiği üzere icra mahkemesine başvurulur. İcra mahkemesi şikayeti yerinde bulursa icra dairesi şikayet nedenini giderecek şekilde sıra cetvelini düzeltmelidir. Alacaklı sıra cetveline karşı şikayet yoluna kendi sırasına itiraz etmek ve takip hukukundan kaynaklanan nedenlerden dolayı başvurabilir.
***Sıra cetveline karşı itiraz davası: Alacaklı sıra cetvelinde yer alan alacaklılarla ilgili itirazını ise icra mahkemesinde belirtilen süre içinde “sıra cetveline itiraz davası” açarak ileri sürülebilir. Burada alacaklı sıra cetvelinde yer alan başka bir alacaklının sırasına yahut alacağın varlığına itiraz etmektedir. Davada sırasına itiraz edilen alacaklının davayı kaybetmesi halinde öncelik davayı açan alacaklıya verilir. Davada diğer alacaklının alacağının varlığına itiraz edilmişse alacağına itiraz edilen alacaklı alacağın varlığını ispatlamalıdır.
