Alacaklı açısından, borçlu açısından ve üçüncü kişiler açısından haczin sonuçları nelerdir? Haczin sonuçları hakkında bilgi.
Haczin Sonuçları
> Borçlunun mallarının haczedilmesinin hukuki birtakım sonuçları vardır. Herşeyden önce borçlunun haczedilen mal ile ilgili tasarruf yetkisi sınırlanır ve alacaklı haczedilen malın satışını isteme hakkına sahip olur. Haciz, haczedilen mal ile alakalı şahıslar açısından da bazı sonuçlar doğurur.
a. Alacaklı Açısından Haczin Sonuçları
> Alacaklı, haczedilen malların kanunda belirtilen süreçler içinde satışını isteme hakkına sahip olur. Çünkü alacaklının hacizli mallar üzerinde bulunan hakkı aynı nitelikli bir hak değildir. Yani alacaklının haczedilen mal üzerinde hiçbir tasarruf yetkisi bulunmamaktadır. Alacaklı icra dairesinde alacağına karşılık haczedilen malın kendisine teslimini de isteyemez. Alacaklı yalnızca hacizli malın satışını ve böylelikle alacağın kendisine ödenmesini talep edebilir.
b. Borçlu Açısından Haczin Sonuçları
> Hacizden sonra borçlu, haczedilen malları üzerinde, icra dairesinin izni ve alacaklının muvafakati olmadan tasarrufta bulunamaz. Yani borçlunun haczedilen malları üzerindeki tasarruf yetkisi kısıtlanır. Borçlu buna rağmen hacizli taşınır malları üzerinde tasarrufta bulunursa Türk Ceza Kanunu uyarınca suç işlemiş sayılacağından cezalandırılır. Öte yandan borçlunun hacizli taşınır malları ile ilgili yaptığı tasarruf işlemleri alacaklıların haklarını ihlal ettiği ölçüde geçersizdir. Ayrıca hacizli taşınır mallar üzerinde iyi-niyetli üçüncü kişilerin kazandıkları haklar geçerlidir. Bu durumu şöylece özetlemek mümkündür:
***Hacizden sonra borçlu icra dairesinin izni ve alacaklarının muvafakati olmadan tasarrufta bulunamaz. Mesela; borçlu haczedilen otomobilini satamaz.
***Borçlu hacizden sonra hacizli mal hakkında tasarrufta bulunursa suç işlemiş olur ve tasarruf işlemi geçersiz olur.
***Ancak borçlunun tasarruf işlemine taraf olan üçüncü kişi malın hacizli olduğunu bilmiyorsa, mal üzerinde kazandığı hak geçerlidir. Eğer hacizli olduğunu biliyorsa tasarruf işlemi alacaklının hakkını ihlal ettiği oranda geçersizdir.
Aşağıdaki içtihat bu kuralı özetlemektedir:
> “Bu durumda, davacı üçüncü kişi, 14.10.1994 günü fiilen haczedilen mahcuz traktörü, ancak 17.10.1994 günü Trafik Kanunu’na uygun iktisap etmiştir. Ne var ki, haciz sırasında hazır bulunan davacı üçüncü kişi, İİK’nin 86/III. maddesi uyarınca bu traktörü, hacizli olduğunu bilerek, iyiniyet kurallarına aykırı şekilde iktisap etmiş sayılacağından, davacının mülkiyet hakkı, davalı alacaklının hacizle bu traktöre ilişkin hakkını ihlal ettiği oranda geçersizdir…
> Borçlunun taşınmaz malları üzerindeki tasarruf yetkisi de hacizle birlikle kısıtlanır. Yani borçlunun hacizden sonra taşınmazlarıyla ilgili yaptığı tasarruflar alacaklının haklarını ihlal ettiği oranda geçersizdir, iyiniyetli üçüncü kişilerin hakları yine geçerlidir. Fakat taşınmazlar tapuya şerh verilmesiyle haczedildiğinden, şerh verilmesinden sonraki iyiniyet iddiaları dikkate alınmayacaktır.
c. Üçüncü Kişiler Açısından Haczin Sonuçları
> Borçlunun borcundan dolayı, yalnızca borçlunun mallarına haciz konulabilir; yani borçlu dışında bir başkasının malları haczedilemez. Ancak borçluya ait zannedilerek üçüncü kişiye ait bir mal haczedilirse üçüncü şahıs bu iddiasını istihkak prosedürü uyarınca ileri sürebilir. Yine borçlunun haczedilen bir malının iyiniyetli üçüncü kişi tarafından devralındığı iddiası da istihkak prosedürü dahilinde çözümlenir.
