Halide Edip Adıvar’ın edebi kişiliği, edebiyat özellikleri nelerdir? Halide Edip Adıvar ve eserlerinin Edebiyatımızdaki yeri hakkında bilgi.
Halide Edip Adıvar Kimdir?
Edebiyatımızda yazar ve romancılığa yönelen kadınlar arasında ilk sırada sayılan Halide Edip, değişik dallarda eserler verdi. İlk yazılan 1908’den sonra Halide Salih imzasıyla yayımlandı. Tanin Gazetesi, Şehbal, Mehasin, Resimli Kitap, Büyük Mecmua, Vakit, Akşam, Türk Yurdu, Hakimiyeti Milliye gibi pek çok dergi ve gazetede roman, makale, öykü ve sohbetler yazdı. Daha sonra asıl adıyla Akşam, Milliyet, Cumhuriyet, Yeni İstanbul, Yenigün, Hayat gibi pek çok gazetede yazmayı sürdürdü. Sinekli Bakkal önce Haber gazetesinde tefrika edildi (1935), ardından kitaplaştırıldı (1936). 1942’de “CHP Roman Yarışması”nı kazandı.
Halide Edip’in ilk yapıtları duygu ve heyecanları, düş ve tutkuları yoğun olarak içerir. Daha sonraki olgunluk dönemi ürünlerinde ise, sosyal temalara öncelik tanır. Kamuoyunda geniş yankılar uyandıran yapıtlar yazması, onun kişiliğinin hareketli özelliğinden kaynaklanmaktadır. Ahmet Hamdi Tanpınar, Halide Edip’in 1903- 1920 yıllan arasında Türk romanını tek başına temsil ettiğini yazdı.
Edebiyatımızda “Milli Mücadele Romancısı” olarak klasikleşmiş bir yazar olan Halide Edip, yapıtları birçok dile de çevrilerek önde gelen yazarlarımız arasına girdi. Bazı kitapları sinemaya aktarıldı. Çocukluk yıllarını anlattığı Mor Salkımlı Ev’den sonra kaleme aldığı, bir anılar kitabı olan Türk’ün Ateşle İmtihanı, kocası Adnan Adıvar’la birlikte 19 Mart 1920’de, Kuvayi Milliye’ye katılmak üzere Anadolu’ya gelişiyle başlar. 30 Ağustos 1922’de ordumuzun zaferiyle “Türk’ün Ateşle İmtihanı”‘ndan sonra amacına ulaşmasıyla sona erer. Bu savaşta Halide Edip’e onbaşı rütbesi verilir.
Halide Edip’in bu anılar kitabının dışında üç önemli romanı da yine kaynağını Kurtuluş Savaşı’ndan alır. Bu romanlardan Ateşten Çömlek, kahramanı olan Ayşe’nin acıklı öyküsüdür. İzmir’in işgali sırasında kocası ve çocuğu Yunanlılar tarafından öldürülen Ayşe, bir İtalyan ailenin yanına sığınarak, İstanbul’ da bulunan akrabalarının yanına gider. İstanbul’da protesto mitingleri yapılmaktadır. Ayşe, akrabası Peyami ve onun arkadaşı Binbaşı İhsan, Kuva-yi Milliye’ye katılmak üzere Anadolu’ya geçerler. Ayşe’nin akrabası Peyami ve Binbaşı İhsan, içten içe Ayşe’yi sevmeye başlarlar .. Bu arada anne babası yine Yunanlılar tarafından öldürülen Kezban da Binbaşı İhsan’ı karşılıksız bir aşkla sevmekte, ayrıca da Ayşe’yi kıskanmaktadır. Ne var ki savaş, bütün korkunçluğuyla sürmektedir. Ayşe ile Binbaşı İhsan ölür. Büyük yaralar alan Peyami de kaldırıldığı hastanede gözlerini yumar …
Başlıca Eserleri
Öykü: Harap Mabetler (1910), Dağa Çıkan Kurt (1922), İzmir’den Bursa’ya (1922), Kubbede Kalan Hoş Sada (1874).
Roman: Raik’in Annesi (1909), Seviye Talip (1910), Yeni Turan (1912), Son Eseri (1912), Mev’ut Hüküm (1918), Ateşten Gömlek (1922), Kalp Ağrısı (1924), Vurun Kahpeye (1926), Zeyno’nun Oğlu (1928), Sinekli Bakkal (1936), Yolpalas Cinayeti (1937), Tatarcık (1939), Sonsuz Panayır (1946), Döner Ayna (1954), Akile Hanım Sokağı (1958), Hayat Parçaları (1963),Kerim Usta’nın Oğlu (1974).
Anı: Mor Salkımlı Ev (1963), Türk’ün Ateşle İmtihanı (1956).
Oyun: Kenan Çobanlan (1918), Maske ve Ruh (1945).
İnceleme: Talim ve Terbiye (1911), Turkey Faces West (1930) Edebiyatta Tercümenin Rolü (1944), Doktor Abdülhak Adnan Adıvar (1956).
Çeviri: Mader (j.abbot,1897), Babür Han (1919), Hamlet (Shakespeare;V.Turhan ile, 1941), Coriolanus (Shakespeare, 1945), Hayvan Çiftliği (G.Orwell,1954), Osmanlı Şiir Tarihi (E.J.W.Gibb,1954).
