Türk Halk Edebiyatının tarihi ve gelişimi. Halk Edebiyatı özellikleri, ünlü yazarları ve şairleri, tarihçesi hakkında bilgi.
HALK EDEBİYATI bir milletin edebiyatında, halk arasında söylenilen, anlatılan, ağızdan ağza dolaşan parçalar vardır, Bunlardan kimisinin yazarı bilinmez, halkın içinden çıkmıştır; kimisi de, gene halkın duygularını dile getiren şairlerin, yazarların eseridir.
Halk edebiyatı, daha işlenmiş edebiyata temel olmuştur. Büyük büyük edebiyatlar halk hikâyeleri, masalları, türküleri üzerine kurulmuş, bununla beraber halk edebiyatı gene süregelmiştir.
Türk Halk Edebiyatı
Her milletin edebiyatında olduğu gibi, klâsik Türk edebiyatının yanında da bir halk edebiyatı vardır. Halk edebiyatı, şiir, masal, atasözü gibi bölümlere ayrılır. Bu bölümlerin en zengini şiirdir.
Halk şiirini, sahibi belli olanlar ve olmayanlar diye ikiye ayırabiliriz. Bestelenmiş bir şekilde zamanımıza kadar gelen türkülerin hemen hepsinin bestecisi gibi sahibi de bilinmez. Sahibi bilinen halk şiirleri, Türk halk şiirine öz belli şekillerle, belli üslûpta yazan şairlerin eseridir. Bunlara «âşık» veya «saz şairi» de diyoruz. Çünkü şiirlerini saz çalarak okurlar. Söyledikleri şiirler de bestelenmeye mahsustur. Saz şairleri, Osmanlı Türkleri’nden önce Türk halk şairlerini temsil eden ozanların, baksıların, kamların devamıdır.
Halk şairlerinin yanında onların üslûbunu taklit ederek yazan klâsik şairler de vardır. Böyle şiirlere «halk şiiri tarzında» denir. Türkiye halk şiirinde klâsik şiirin etkisi kuvvetlidir. Dil de tamamen konuşulan dil değildir; Osmanlı diyeleğinin terkipleri, ağdalı dili karışmıştır. Ancak, Karacaoğlan gibi pek nadir halk şairleri Osmanlıcanın etkisinden uzak kalmışlardır.
Türk halk edebiyatının en tanınmış şairlerinden biri olan Karacaoğlan hakkında pek az bilgi edinmek kabil olmuştur. Buna karşılık, Karacaoğlan‘ın halkın zevkine uygun şiir ve manileri halk arasında daima yaşamış, bunlar zamanımıza kadar gelmiştir. Karacaoğlan, şiirlerinde halk şiir geleneğine bağlı kalmış, tamamen beşeri aşkı dile getirmiştir. Karacaoğlan’ın değeri gün geçtikçe daha iyi anlaşılıyor.
Halk edebiyatımızın bir başka ünlü siması da Dadaloğlu‘dur. XIX. yüzyılda güney illerinde yaşamış olan bu saz şairi Toros Dağları’nda dolaşan göçebe Türkmen aşiretlerinin Avşar boyundandır. Dadaloğlu’nun şiirlerinde kudretli bir sanat ifadesi görülür. Hem yaşadığı devrin tarihini, hem de bir toplumun duyuş ve düşüncelerini yaşatmıştır. Dadaloğlu, kuvvetli bir cenk şairi olduğu gibi, aynı zamanda, bir tabiat ve aşk şairidir.
Türk halk edebiyatının ünlü simaları arasında Dertli de önemli bir yer tutar. XIX. yüzyılın en kuvvetli saz şairlerindendir. Gerek aruz, gerekse hece vezinlerini büyük bir ustalıkla kullanırdı. Asıl hece vezniyle yazdığı şiirler önemlidir. Onun şiirlerini halk da, aydın sınıf da daima zevkle okumuştur.
XIX. yüzyılda yaşamış olan Seyrani de şiirleriyle zulme, taassuba karşı gelen, bu sayede Anadolu’ya büyük bir ün salan tanınmış halk şairlerimizdendir. Şiirlerinde daha çok fakir sınıfın çektiği ıstırabı anlatır. Eserlerinde biraz da bektaşi şiirlerinin etkisi görülür.
