Halk Müziği Nedir? Türk Halk Müziğinin Özellikleri Nelerdir?

Halk Müziği ne demektir? Halk Müziğinin özellikleri nelerdir? Türk Halk müziğinin genel özellikleri nelerdir?

Halk Müziği; bir ulus ya da ülkenin kültürünü yansıtan sözlü ve sözsüz ezgilerin kulaktan kulağa iletildiği müzik dalıdır. Esin kaynağını ilgili ulusun duyuş, düşünüş ve yaşayış biçiminden alır. Çıkış biçimi ve çalgı çeşitleri bölgelere ve halk topluluklarına göre değişik özellikler gösterir. Sanat müziğiyle sürekli bir alışveriş içerisinde olup ortaçağdan sürekli bir alışveriş içerisinde olup ortaçağdan başlayarak müziğin çeşitli dallarını etkilemiştir. Ortaçağ başlarında çok sesli sanat müziğinde 15. ve 16. yüzyıl müziğinde 17. 18. yüzyılın süit türündeki bestelerde halk müziğinin önemli ölçüde etkileri görülür.

Ülkemizde halk müziği sözlü ya da sözsüz olmak üzere iki bölüme ayrılır. Sözlü müzik, tüm türleriyle halk türkülerini ve türkülü oyun havalarının, sözsüz müzikse türküsüz halk oyunlarının ezgilerini kapsar. Türküler ve oyun havaları gibi ölçüsü ve ritmi belli olan parçalar kırık hava genel adı altında anılan ve koşmaları, yiğitlemeleri, güzellemeleri, taşlamaları, ninnileri vb kapsamına alır. Sadelik, duyguluk ve içtenlik gibi özellikler taşıyan bu ürünlerde köy yaşantısının tüm konuları, yansımaları bulunur. Uzunhavalar’da ise ölçü ve ritim serbesttir; ancak dizisi bilinir ve dizi içindeki seyri belli kalıplara bağlıdır.

Türk Halk Müziği ürünleri, melodi, ritim, ölçü ve tonalite bakımlarından da Anadolu’nun çeşitli bölgelerinde değişik ve renkli özellikler gösterirler. Türkülerde sözler (güfte) belirli bir hece kalıbına (4+4; 4+3, 4+4+3 vb) uydurularak oluşturulur. Bu, kimi zaman bir halk ozanının yaratması olup sonradan türkü haline geçmiştir ya da doğrudan türkü olarak yakılmıştır. Her iki durumda da sözler her zaman melodiyle uyuşmazlar; melodideki bazı notalar açıkta kalır. Bu durumda halk, sözleri melodiye ya birkaç notayı bir hece üzerinde toplayarak ya da dizeye of, oy, da vay, aman, gel yarim gel, ay balam gibi eklemeler yaparak aksaklığı düzeltir.

Türk Halk Müziği’nde klasik Türk Müziği’nin büyük formları ve büyük usulleri kullanılmaz.

Buna karşılık küçük usuller ve makamlar her iki müzikte de aynıdır. Yine de kültür merkezlerinden uzaklaştıkça ayrımlaşma başlar. Genelde birer cümlelik ezgiler yinelenir Bu, tek cümlelik, tek kısımlık türkü şekli doğar. Ancak genişletilmiş, birkaç bölümlü parçalar da vardır. Genellikle aynı tonla kalmayan, başka tonlara da geçişler yapılarak yaratılmış ürünler bu parçalarda görülür.

Oyun havaları da bölgelere göre değişik adlar alırlar. Genellikle sıralanarak ya da halka oluşturularak oynanan oyunlar olduğu gibi, tek başına oynananlar da vardır. Ayrıca halk oyunları oynanılan yere ve amaca göre de sınıflandırılır. Ayak ve vücut hareketlerine göre de adlandırılan oyunlar açık ya da kapalı yerde oynanmalarına göre de ayrılır. Genellikle davul ve zurna eşliğinde oynanan oyunlara bölgelere göre başka sazlar da katılabilir: Karadeniz’de kemençe; Doğu Anadolu’da kaşık, tef, zil vb. Flüt, gayda, alphorn keman, laterna, kastanyet, davul, gitar, mandolin, armonika, santur, akordeon, banco, buziki vb Batı’da kullanılan yaygın halk müziği çalgıları arasında yer alır.