İslam dinindeki siyasi-itikadi mezheplerden birisi olan Hariclik mezhebi ile ilgili genel bilgilerin yer aldığı yazımız. Hariclik nedir?
Ali ve Muaviye taraftarının dışında kalanlar anlamına gelen hariciler, başlangıçta dördüncü halife olarak Ali’yi tanımışlardı. Ancak Hz. Ali ile Muaviye arasındaki Sıffin savaşının çözümünde bir hakeme başvurma meselesi gündeme gelmişti. Hakem olayı denilen bu olayda, Muaviye taraftarları yenileceklerini anlayınca mızraklarının ucuna Kur’an sayfaları takarlar ve “Kur’an aramızda hakem olsun” derler. Bunun üzerine çatışmalar durur ve görüşmeler başlar.
Bu görüşmeler esnasında bir sahabenin (Amr b. As) hakem olarak tayin edilmesi meselesinde bir grup “Hüküm ancak Allah’ındır” (En’am 57) ayetini gerekçe göstererek hakeme rıza gösteren herkesin dinden çıktığını ileri sürmüşlerdir. Böylece Hz. Ali’nin saflarından ayrılan bu insanlar yeni bir grup oluşturmuşlardır. İşte bunlara “hariciler” denir.
- Hariciler genelde çöl Araplarıdır, İslam öncesinde fakir bir halde yaşamışlardı. Çölde yaşamaya devam ettiklerinden İslam’a girince de ekonomik durumları iyileşmez. Bunların fikirleri basit ve tasavvurları dardı. Bu yüzden dinde tutucu (mutaassıp) dar görüşlü, sert tabiatlı, katı kalpli, çabuk öfkelenen ve çabuk dolduruşa getirilebilin insanlardı.
- Hariciler, mücadelelerini içte yapmışlar, gayr-i müslimler yerine Müslümanlarla uğraşmışlardır.
- İman ile ameli bir bütün olarak kabul eden Hariciler her günahı küfür olarak kabul ederler. Büyük günah işleyenlerin ebedi cehennemde olacağını söylerler. Müşrikler ve kafirler hakkında inen ayetlerin zahiri manalarından hareketle hüküm çıkarırlar.
Müslümanlar arasında pek tutunamayan haricilerin büyük çoğunluğu varlıklarını devam ettirememişlerdir. Günümüzde haricilerden bir grup Yemen, Madagaskar ve Umman bölgelerinde varlığını sürdürmektedir.
