Haritalarda Konum Belirleme, Matematik Konum, Paralel ve Meridyenle Konum

0
Advertisement

Haritalarda konum belirleme nasıl yapılır? Matematik konum belirleme, paralel ve meridyenlerin konum belirlemedeki yeri nedir?

Haritalarda Konum Belirleme

Haritalarda konum belirleme iki şekilde mümkündür. Paralel ve meridyenler yardımıyla bulunan matematik konum ve çevresinden ayırt edici özelliklerini gösteren özel konum yardımıyla belirlenebilir.

Matematik Konum

Bir yerin matematik konumu gerçekte var olmayan, ancak Başlangıç Meridyeni ve Ekvator’a olan açısal uzaklıkların yardımıyla belirlenen paralel ve meridyenler yardımıyla göre tespit edilir.

a. Paraleller

Ekvator’dan itibaren aralarında birer derecelik açı olacak biçimde Ekvator’a paralel uzanan hayali çemberlerdir.

  • ***Başlangıç paraleli Ekvator’dur.
  • ***Birer derece aralıklarla uzandıklarından, Ekvatorun kuzeyinde 90, güneyinde 90 tane olmak üzere toplam 180 tanedir.
  • ***Ekvator’un güneyinde kalanlara güney paralelleri, kuzeyinde kalanlara kuzey paralelleri adı verilir.
  • Paraleller arasındaki mesafe eşittir. Ardışık iki paralel arasındaki uzaklık 111 km dir.
  • ***Paralellerin çevresi, Ekvator’dan kutuplara doğru gidildikçe küçülür.
  • ***90° kuzey ve güney paralelleri birer nokta halini alıp kutup noktaları olarak adlandırılır.

Enlem:

Dünya üzerindeki herhangi bir noktanın Ekvator’a olan uzaklığının açı cinsinden uzaklığına enlem denir.

Advertisement

Paraleller sadece derecelerle ifade edilirler. Ancak iki paralele arası mesafe oldukça fazla olduğundan (yaklaşık 111 km), aradaki konum boylamlarla ifade edilir. Boylamlar dereceyle (°), birlikte, dereceden daha küçük açı birimleri olan dakika (‘), ve saniye (“) ile de gösterilir.

Meridyenler:

Kuzey ve Güney kutup noktaları arasında, aralarında 1° açı olacak biçimde uzanan yarım çemberlerdir.

  • ***Başlangıç Meridyeni, İngiltere’nin başkenti Londra yakınlarındaki Greenwichten geçer.
  • ***Meridyenler yarım çember olduklarından, 180 tanesi Greenwich’in doğusunda, 180 tane batısında olmak üzere toplam 360 tane meridyen vardır.
  • ***Meridyenlerin boyları eşit buna karşın, aralarındaki mesafe eşit değildir.
  • ***Meridyenler arasındaki mesafe Ekvator’da en geniş (yaklaşık 111 km), kutuplara gidildikçe daralır.
  • ***Bütün meridyenler kutup noktalarında birleşir.
  • ***Bir meridyeni bir çembere tamamlayan meridyene anti meridyen (karşıt meridyen) denir. Bir meridyenin karşıt meridyeniyle arasında 180° vardır.
  • ***İki meridyen arasındaki yerel saat farkı 4 dakikadır.

Dünya üzerinde ki meridyen ve paraleller

Boylam:

  • Meridyenler arasındaki daha küçük mesafeler daha küçük açılarla ifade edilen boylamlarla gösterilir.
  • Dünya üzerindeki herhangi bir noktanın başlangıç meridyeniyle arasındaki mesafenin derece (°), dakika (‘) ve saniye (“) cinsinden değerine boylam denir.
  • Bir merkezin matematik konumu belirlenirken enlem ve boylamları belirtilir.
  • Örneğin İstanbul 29° doğu meridyeni ve 41° kuzey enlemleri üzerinde yer alır.
  • Bir bölgenin matematik konumu ise en güneyi ve kuzeyinden geçen enlem ile en doğusu ile batısından geçen boylam söylenir.
  • Örneğin Türkiye, 26°45° doğu meridyenleri ve 36°42° kuzey paralelleri arasında yer alır.


Leave A Reply