Hatay ili nerededir? Hatay ilinin yüzölçümü ne kadardır? İlçelerinin isimleri nelerdir? Hatay’ın iklimi, bitki örtüsü, ekonomik yapısı, yüzey şekilleri ile ilgili bilgi.
- Yüzölçümü: 5.403 km2.
- İlçeleri: Merkez (Antakya), Altınözü, Belen, Dörtyol, Erzin, Hassa, İskenderun, Kırıkhan, Kumlu, Reyhanlı, Samandağı, Yayladağı.
Akdeniz Bölgesi’nin Adana Bölümü’nde il ve bu ilin merkezi kenttir. 35°52′ -36°35′ doğu boylamlarıyla, 35°52′ -37°04′ kuzey enlemleri arasında kalan il toprakları; kuzeyden Osmaniye, kuzeydoğudan Gaziantep, doğu ve güneyden Suriye, batıdan Akdeniz ile çevrilidir.
Yüzey Şekilleri:
Kuzeydoğu-güneybatı doğrultusunda uzanan Amanos Dağları, (Nur) Hatay İli’nin en önemli yükseltilerini oluşturur. Amanos Sıradağları, kuzeybatıda Mıgır Tepe’de (Daz Dağı) 2.240 m’ye ulaşır. Güneydoğu Toroslar’ın başlangıcı olan Amanoslar’ın Karabayır Tepe (1.698 m), Musa Dağı (Koçyağız Tepe 1.281 m), içinde volkanik oluşumların görüldüğü bir kalker kütlesi olan Akçadağ ya da Akra Dağı adıyla anılan Cebel-i Akra’ dır (1.789 m). Amanos Dağları üzerindeki en önemli geçit, Belen Geçiti’dir (750 m). Amanoslar’ın kuzeybatısında İskenderun Körfezi’nin kuzeyinde, Mıgır Tepe eteklerinde Dörtyol Ovası’ndan başlayarak kıyı boyunca daralıp genişleyen kıyı ovası, güneyde Akra Dağı’na kadar uzanır. Amanosların doğusu, Hatay-Kahramanaraş çöküntü alanıyla kaplıdır. Bu alan, batıdan yüksek, dik Amanoslar ve doğudan hafifçe yükselen yayla görünümlü düzlüklerle sınırlanır.
Kuzeyde, Kahramanmaraş’ın Ahır Dağları’na kadar uzanan oluk, güneyde Hatay Ovası’na açılır. Çöküntü, Suriye’nin Gab, Filistin Bekaa Vadisi, Lut Gölü, Kızıldeniz yoluyla Doğu Afrika göllerine kadar uzanan büyük bir çöküntü havzasının bir bölümünü oluşturur. Hatay Ovası’nın Amik Gölü (81 km2) çevresindeki düzlükler, Amik Ovası adını alır. İlin en önemli ırmağı, Suriye’den Akdeniz’e koşut uzanan dağların doğu yamaçlarından doğarak kuzeye yönelen bir süre sınırı izledikten sonra il topraklarına girip batıya kıvrılan Asi Irmağı’dır (380 km). Irmağın 97 km’lik bölümü Hatay il sınırları içerisindedir. Bir kolla Amik Gölü’nün fazla sularını alan ırmak, il merkezinin ortasından geçer.
Samandağ’ın güneyinde Akdeniz’e dökülür. Gaziantep’ten doğarak Suriye’ ye, daha sonra Hatay il sınırlarına giren Afrin Çayı ise Amik Gölü’ne dökülür. Karasu Çayı, Amik Gölü’ne akan bir başka önemli ırmaktır. Atik, Zorkan, Belen, Soğukoluk; il topraklarının % 20’sini kaplayan yaylaların başlıcalarıdır. Kıyıda uzanan düzlükler ve Amik Ovası genelde alüvyonlu topraklarla kaplıdır. Amanos Dağları, Paleozoik dönemin peridodit ve piroksenit anakayadan oluşmuştur. Güneydeki dağlık alan, üst kretase kalker tabakalarıdır. Amanos Dağları, genelde zonal topraklar grubuna giren kızıl kahverengi (podzolik) ve kahverengi orman toprakları, güneydeki dağlık alan artıkkil (terra rosa) topraklarıyla kaplıdır. Antakya-Kahramanmaraş Oluğu’nda, genç volkan alanlarından Hassa İlçesi uzanır. Yarımak (448 m) ve Büyükaktepe (501 m) konilerinden çıkan lavlar, güneye doğru 25 km’lik bir alanda yayılmıştır.
İklim ve Bitki Örtüsü:
Hatay’ da, genelde Akdeniz ikliminin etkileri görülür. Ancak, denizden uzaklık ve yükselti artışına koşut olarak sıcaklık ve yağış tutarında değişiklik gözlenir. Yıllık ortalama sıcaklık 18.2°C, en soğuk ay ocak (ortalama 8.1°C), en sıcak ay ağustostur (ortalama 27.6°C), bugüne kadar ölçülen en yüksek sıcaklık 43.9°C (1962), en düşük sıcaklık -14.6 °C (1950), 0°C’deki gün sayısı 6-7’dir. Yıllık ortalama yağış (1.173.4 mm) Türkiye ortalamasının üzerindedir. En çok yağış düşen aylar aralık, ocak, şubat (ortalama 201 mm), en az yağış alan aylar haziran, temmuz, ağustos (ortalama 17 mm) aylarıdır. Yıllık ortalama yağışlı gün sayısının 133 olduğu ilde, Amanos Dağları’nın batı yamaçlarından yukarılara çıkıldıkça yağış artar. Kar yağışı, dağlar dışında çok azap olup ortalama kar yağışı gün sayısı 1 günü geçmez, en yüksek kar kalınlığı 1 cm’dir. En çok ve en hızlı esen rüzgâr yönü güneybatıdır.
Doğal bitki örtüsü, büyük oranda Amanos Dağları üzerindeki geniş alanlarda yoğunlaşmıştır. Kızılçam ormanları, 1.000 m yükseltiye kadar çıkar. Kızılçamla karışık durumda ve orman altında fıstık, teşbih, kocayemiş, akçakesme ve erguvan gibi Akdeniz maki topluluklarıyla (çalılık) meşe ve dişbudak, 1.100-1.600 m’ler arasında karaçam, köknar ve az miktarda kayın, 1.400-1.800 m’ler arasında ise sedir ormanlarına rastlanır. Ormanaltı, zengin maki ve otsu bitki türleriyle kaplıdır.
Ekonomi ve Geçim Kaynakları:
Ekonomi, tarım ve hayvancılığa dayanır. İl topraklarının % 40’ı tarıma ayrılmıştır. Tarla bitkileri tarımı yapılan alanda başta buğday olmak üzere arpa, yulaf, mısır, darı ve pirinç gibi tahıllar yetiştirilmektedir. Bir bölümünde başta fasulye ve mercimek olmak üzere bakla, bezelye, nohut, börülce, fiğ, burçak gibi baklagiller; pamuk ve tütün gibi endüstri bitkileri; çiğit başta olmak üzere susam, yerfıstığı, soya; kuru soğan, sarmısak ve patates elde edilir.
Özellikle, Asi Irmağı vadisinde, Dörtyol ve Erzin’de meyvecilik çok gelişmiş durumdadır: Elma, armut, ayva, erik, kayısı, kiraz, şeftali, vişne, zerdali, zeytin, portakal, limon, mandalina, turunç, greyfurt, antepfıstığı, ceviz, badem, dut, incir, muz, nar elde edilir. Yem bitkileri (mısır, fiğ, burçak, yonca) de üretilir. Sebze üretimi de önemlidir: Lahana, marul, ıspanak, pırasa, fasulye, bezelye, kavun, karpuz, kabak, hıyar, domates, bamya, patlıcan. Kümes hayvancılığı, hayvancılık ve arıcılık , il ekonomisinde tarımı izlerler.
İldeki en büyük endüstri kuruluşu 1974’te üretime başlayan İskenderun Üçüncü Demir-Çelik Tesisleri’dir. İskenderun İlçesi’nin kuzeyinde, kıyıda geniş bir alan kaplayan kuruluşların ülke ve kent ekonomisinde önemli yeri vardır, Süperfosfat, pamuk, ipek, tarım makineleri, deri kundura, halı dokumacılığı öteki başlıca endüstri etkinlikleridir. MTA tarafından yapılan araştırmalarda Antakya ve İskenderun’ da krom; Kırıkhan, Dörtyol ve Erzin’ de demir; Hassa‘da kurşun yatakları bulunduğu saptanmıştır, ilde çıkarılan kırmızı renkli mermerler “Hatay Gülü” adıyla anılır.
