Hava Durumu Nasıl Ölçülür? Hangi Cihazlar Kullanılarak Ölçüm Yapılır?

0
Advertisement

Hava durumu nedir, hangi cihazlar kullanılarak, nasıl ölçülür? Hava durumunun ölçülmesi hakkında bilgi. Plüviyometre (yağışölçer) nasıl çalışır?

Hava Durumu Nasıl Ölçülür?

Hava durumu herhangi bir yerde sıcaklık, basınç, rüzgâr, bulut, nem ve yağmur bakımından atmosferin günlük şartlan demektir. Meteorologların (hava durumunun incelenmesine meteoroloji denir) araçları bu çeşitli faktörleri ölçmeye ve hava durumunun bir «resmini» yapmaya yarayan cihazlardır. Hava tahminleri geniş bir çevreye ait böyle «resim»leri inceleyerek yapılmaktadır.

Sıcaklık ölçmek için kullanılan alet genellikle basit civalı termometredir. Bunlar ısınan civanın genleşmesi prensibine dayanmaktadır. Civa genleştiği zaman depodan çıkarak önceden (civaya yer açmak için) havası alınmış olan derecelenmiş bir cam boru içinde yükselir. Civanın donma derecesinin (yaklaşık olarak —40°) altına inen sıcaklıklarda bunun yerine alkollü termometre» kullanılmalıdır (alkolün donma derecesi civanınkinden daha alçaktır). Fakat normal şartlar altında cıvalı termometreler daha iyidir, çünkü alkol cama yapışma eğilimindedir, bundan dolayı cam boru içinde boşluklar meydana gelebilir.

Atmosfer basıncı üzerindeki havanın ağırlığından ötürü bir noktaya gelen basınçtır. Bu, hava tahminlerinde en önemli faktörlerden biridir, çünkü «alçak basınç» ve «yüksek basınç» ları ve bunlarla birlikte ortaya çıkan hava durumunu meydana getiren şey atmosfer basıncındaki farklardır. Barometreler atmosfer basıncını ölçer. Civalı barometre adeta kocaman bir termometreye benzer. Bir ucu kapalı, açık ucu sıvı yüzeyinin altında kalmak üzere civa dolu bir kaba dikine daldırılmış bir cam borudan ibarettir. Önceden borudaki hava boşaltılmış olduğu için normal atmosfer basınç civayı boru içerisinde (yaklaşık olarak 76 santimetre kadar) yukarıya doğru iter. Basınçtaki en ufak bir değişiklik civanın yüksekliğinin değişmesine sebep olur.

Aneroit barometre evlerde çok görülen bir tiptir. Bu barometrede, içindeki havanın çoğu boşaltılmış olan küçük bir madensel kutu vardır. Kutunun, üzerine bir kol bağlanmış olan kapağı esneyecek şekilde yapılmıştır. Atmosfer basıncındaki değişiklikler dolayısıyla bu kapak esner ve üzerindeki kolu hareket ettirir, böylece kola bağlı olan iğne bir ıskala üzerinde hareket ederek basıncı gösterir.

Advertisement

Rüzgârın doğrultusu rüzgâra göre yön değiştiren basit bir kanat vasıtasıyla belirtilebilir, fakat rüzgâr hızının ölçülmesi anemometre denilen daha karışıkça bir alete ihtiyaç gösterir. Çok rastlanan tiplerden biri rüzgârın döndürdüğü madensel kepçelerden yapılmış olanıdır (kepçeli anemometre). Kepçelerin dönüşü verilen bir zaman içerisindeki devir sayısını kaydeden bir düzeni çalıştırır, buradan rüzgârın hızına geçilir.

Plüviyometre (yağışölçer) meteoroloji aletlerinin en basitlerinden biridir.

Bunun bir tipi yağan yağmurun suyunu bir silindire akıtan madensel bir toplama borusundan ibarettir. Silindir içerisine ölçekli bir çubuk daldırarak verilen bir süre içerisinde düşen yağmur miktarı elde edilebilir. Havanın rutubeti, içinde bulunan subuharı miktarıdır. Rutubeti ölçmek için yapılmış olan alete higrometre (nemölçer) adı verilmiştir. Higrometrelerin psikrometre adı verilen bir tipi yan yana konmuş iki termometreden ibarettir. Bunlardan birisi doğrudan doğruya hava sıcaklığını gösterir, haznesi ıslak bir maddeyle örtülmüş olan ve buradaki suyun buharlaşmasıyla soğuyan diğer termometre ise daha düşük bir sıcaklık gösterir.

Havanın rutubeti (yani belirli bir sıcaklıkta hava içinde bulunması mümkün olan maksimum subuharı miktarına göre yüzde olarak ifade edilen subuharı miktarı) iki termometrenin gösterdiği değerlerin farkından hesaplanabilir. Meselâ hava doymuşsa, yani içerisinde alabileceği kadar subuharı varsa «ıslak» termometrede daha fazla buharlaşma olmaz ve böylece her iki termometre de aynı sıcaklığı gösterir. Bu halde havanın rutubeti yüzde 100 olur. Havanın rutubeti ne kadar az olursa ıslak termometrede o kadar fazla buharlaşma olur, ve bu sebeple soğuma o kadar fazla ve gösterdiği sıcaklık kuru termometreye göre o kadar düşük olur.

Hava ne kadar sıcak olursa, doymaya erişmeden alabileceği subuharı miktarı o kadar fazla olduğu için tropik bölgelerde rutubetin yüksek olması başka yerlere göre daha önemlidir.


Leave A Reply