Havagazı Nedir? Havagazı Nasıl Elde Edilir?

0
Advertisement

Havagazı nedir? Havagazı nasıl oluşur, kullanım alanları, nasıl elde edilir, hakkında bilgi. Havagazı içeriği hangi elementlerden oluşur?

 

İzmir Tarihi Havagazı Fabrikası

İzmir Tarihi Havagazı Fabrikası

Havagazı Nedir?

Havagazı;Maden kömüründen çıkarılan bir gazdır, yakılarak ışık, ısı sağlanır, yemek pişirmede, ısınmada, aydınlatmada kullanılır.

Havagazı yalın bir gaz değildir, bileşik bir gazdır. Bileşimi, ortalama olarak, şöyledir:

% 48 hidrojen % 34 metan % 8 karbon monoksit % 1 karbondioksit % 4 azot % 4 çeşitli gazlar.

Havagazı ilk önce aydınlatma aracı olarak kullanılmıştır. İskoçyalı Mardoch, maden ocaklarında çalışırken, zaman zaman rastladığı bir gazı temizlemiş, 1792’de bir evi bu gazla aydınlatmıştı. Daha sonra, 1812’de Londra’nın bir mahallesi, 1817’de Amerika’ da Baltimore şehri, 1820’de Paris sokakları bu gazla aydınlatıldı, İlk büyük havagazı şirketi 1812’de Londra’da kurulan Gas Light and Coke Co. dir. Bugün de çalışmakta olan bu şirket dünyanın en büyük, en eski havagazı şirketidir.

Advertisement

Türkiye’de ilk gazhane 1853’te Dolmabahçe Sarayı’nı aydınlatmak için kurulmuştur. Yedikule ve Kadıköy gazhanelerinin kuruluşu çok daha sonradır; bugün İstanbul’un gaz ihtiyacını bu üç gazhane karşılamaya çalışmaktadır Dolmabahçe Gazhanesi de son yıllarda Kâğıthane yakınlarına kaldırılmıştır.

Zamanımızda havagazından artık aydınlatma aracı olarak pek faydalanılmıyor, daha çok, ısıtma işlerinde kullanılıyor. Evlerde mutfak ocaklarında, sobalarda, fırınlarda, endüstrideki çeşitli ısıtma kazanlarında, ergitme fırınlarında kullanılır.

Havagazı Nasıl Elde Edilir

Havagazı, maden kömürünün ısıtılmasıyla elde edilir. 1 ton maden kömürü (taşkömür), yaklaşık olarak, 450-500 m3 gaz verir. Gazhanelere gelen taşkömür önce «kırıcı» lara gider, belirli bir ufaklığa kadar kırılır. Sonra ıstok yerlerinde yığınlar halinde biriktirilir. Buradan özel tertibatla fırınlar üzerindeki kömürlüğe alınır, gerektiği zaman belirli miktarlarda fırınlara doldurulur.

Fırınlar yatay kamaralı ve dik olmak üzere iki çeşittir. İç yüzeyleri kalın, ateşe dayanıklı tuğlalarla örülmüştür. Yatay kamaralı düzen, bir sıra ısıtılmış kamaralar içine kömürün doldurulması, 1000-1200° sıcaklıkta bir süre bırakılıp sonra boşaltılmasıyla çalışır. Kamaralar birer birer boşaltılır, doldurulur. Bir devir 12 saat sürer. Dik fırınlarda «kömürlük» ten, üstten doldurulan kömür alttan kok olarak alınır, yeniden üstten aynı miktar ilavesiyle sistem devamlı olarak çalışır.

Fırınlarda gaz kendi kendine çıkmadığı için tulumbalarla emilir. Bu sırada gaz sıcaklığı 80° dir. Su içinden emilince sıcaklık 20° ye düşer. Bu arada içindeki bir miktar katran la amonyaklı su yoğunlaşarak su içinde kalır. Buradan alınan gazda gene katran vardır. Katran ayırıcısı (Pelouse cihazı) ndan geçirilir. Bu cihaz suya batırılmış delikli bir fanustan yapılmıştır. Gaz içinden geçerken delikli yüzeylere çarparak, katranı bırakır. Katran temizleyicisinden sonra bir gaz emici (aspiratör) ile emilerek naftalin ayırıcısına geçirilir.

Burada bazı katran yağları arasından geçen gaz naftalinini bırakır. Sonra, amonyak ayırıcısına girer, soğuk su içinde amonyağını bırakır. «Aktif kömür» adı verilen gözenekli bir kömür içinden geçirilerek benzeni tutulur. İçinde bulunabilen kükürtlü ve siyanürlü bileşikler için de gene bazı özel bileşikler içinden geçirildikten sonra gaz deposunda toplanır, yeraltı borularla şehire gönderilir.

Advertisement


Yorum yapılmamış

  1. Queen♥♥ on

    Bence çok güzel bir site . Çünkü bazı sitelerin ismi duyulmuş fakat hiç güzel değil . Bu site ise süper …☆☆☆☆☆

Reply To Queen♥♥ Cancel Reply