Havuç Nasıl Yetiştirilir? Özellikleri Kullanımı Besin Değeri Hakkında Gerçekler

0
Advertisement

Havuç nasıl bir bitkidir? Nerede ve nasıl yetişir? Havucun kullanımı, besin değeri, yararları ve hakkında ilginç gerçekler.

havuç

Kaynak: pixabay.com

Havuç Hakkında Bilgiler

Uzunca koni biçiminde, etli kökleri olan bir bitkidir. Sarımtırak kırmızıdır. Maydanozgillerden olan havuç sebze olarak kullanılan kökleri için dünyanın her yerinde sebze bahçelerinde geniş ölçüde yetiştirilir. Kırlarda, bayırlarda da yabani halde bulunur.

Dayanıklı bir bitki olan havuç çok şiddetli olmayan kışlara dayanabildiği gibi yazın sıcağında da yetişir. Bitkinin maydanozu andıran yaprakları vardır. Havuç tohumdan yetiştirilir. Tohumlar pek küçüktür. 2.000 tanesi ancak 3 gr. gelir. Tohumlar 30-60 sm. aralıklı sıralar halinde ekilir. Havuçlar büyümeye başlayınca seyreltilmeli, her bitkinin arasında 5-8 sm. aralık bırakılmalıdır. Havuç kumlu, killi toprakta iyi yetişir.

Havuç şeker, demir bakımından zengin bir sebzedir. A ve B1 vitamini bakımından da zengindir, az miktarda B2 ve C vitamini de vardır. Havuç gözler için iyidir. A vitamini gece körlüğünü önler.

Havucun yemeği, salatası yapılır. Çiğ olarak da yenebilir. Almanya’da havuç kahvenin yerini tutan bir madde olarak kullanılır. Kurutup kavururlar, toz haline getirirler, kahve gibi pişirirler. Havuçtan elde edilen bir madde tereyağlarına renk vermeye yarar.

Havuç

Kaynak: pixabay.com

Havuç Nasıl Yetiştirilir?

Havuç; Birçok yemeklerde kullanılan ve çiğ yenen havuç, iki yıllık bir bitkidir. İlk yıl kök bağlar, ikinci yıl çiçeklendikten sonra meyva ve tohum verir. Memleketimizde ve dünyanın her tarafında yetiştirilir.

Advertisement

Havuç ılık iklimleri sever, dayanıklıdır. Derin ve serin toprakları ister. İyi işlenmiş bahçe toprağına çok yanmış çiftlik gübresi vermekle iyi ürün alınırsa da toprağı çok yorduğundan aynı yere üst üste üç yıl dikilmemelidir. Gübre sonbaharda verilir. Taze gübre havucun rengini bozar, tohuma kaldırır. Havuç domates, hıyar, lahana, salata, marul gibi sebzelerden sonra ekilir. Toprak sonbaharda iyice bellenir, ilkbaharda düzeltilir. Tohum ya serpme, ya da çizgi şeklinde ekilir; çizgi usulü daha uygundur. Tohum ekme zamanı bölgenin iklim şartlarına bağlıdır. Genel olarak, şubattan sonbahara kadar ekilir. Havuç tohumları çengelli olduğundan ekmeden evvel ovalayıp çengelleri kırmak lâzımdır.

Ekimden önce toprak tahtalara ayrılarak ekilen tohumlar tırmıkla bir iki santim kapatılır ve üzerleri basılarak toprakla teması sağlanır. Tohumlar bir ay sonra yeşillenir, bu arada tarlanın otlanmasına meydan vermemelidir. Bitki, lüzumuna göre iki, üç defa çapalanır, yapraklanınca sulanarak seyrekleştirilir. Bazen ikinci bir seyrekleştirme yapılır, araları 8-10 santim açılır. Havuç suyu sever; kurak zamanlarda sulamalıdır.

Havuçlar büyüyünce çapa, ya da kürek belle çıkarılır. Havuçlar kısa ve uzun boylu olurlar. Kısalar turfandalık, uzunlar da yemeklik çeşitleridir.

Hastalıkları

Kök mantarı, solgunluk hastalığı, havuç sineğidir. Kök mantarında azotlu gübre vermemelidir. Solgunluk hastalığında havuçların bulunduğu yerleri kükürtlemeli, hastalıklı havuçlardan tohum almamalıdır. Havuç sineğinde tarlayı derin sürüp tohumları derin gömmeli, taze çiftlik gübresi vermemelidir.

İçinde bol vitamin bulunması bakımından insan ve hayvanlar için iyi bir besin maddesi olan havuç, ayrıca idrar verir, göğsü yumuşatır, iştahı açar, emziklilerin sütünü çoğaltır.

Çok defa sebze olarak yenen havucun bileşiminde %4 glikoz ve %2 sakkaroz vardır. Sarı rengini veren karoten maddesinin A vitamini ile ilgisi vardır. Karoten yeşil bitkilerde de çokça bulunur. İnsan ve hayvanlar bitkisel besin maddeleriyle aldıkları karoteni karaciğerlerinde A vitaminine çevirirler.

Advertisement

Havuç karoten bakımından zengin olduğundan bilhassa çocuklar için faydalıdır. Çiğ olarak yenmesi daha uygun olur.

havuç suyu

Kaynak: pixabay.com

Havuç Hakkında İlginç Gerçekler

  • Havuçların boyutu ve şekli çeşidine bağlıdır. Kaydedilen en uzun havuç 17 fit uzunluğundayken, en ağır havuç neredeyse 19 kilo ağırlığa sahipti. Bebek havuçları orijinal olarak minyatür değildir. İnce havuçlardan küçük ve eşit parçalara kesilerek üretilirler.
  • Havucun rengi çeşide bağlıdır. Havuç sarı, beyaz, turuncu, kırmızı veya mor renkte olabilir.
  • Havuç, yerin üstünde bulunan yeşil, tüylü yapraklara sahiptir.
  • Havucun yenen kısmı köküdür. Ekimden 70-100 gün sonra olgunluğa ulaşır.
  • Tüm havuç çeşitleri iki ana kategoriye ayrılır: doğu ve batı. Doğu türleri Asya kökenlidir. Sarı veya mor renklidirler ve dallı köklere sahiptirler. Batı türleri Hollanda kökenlidir. Turuncu renklidirler ve çeşitli boyut ve şekillerde bulunabilirler (kısa, uzun, dar, konik…).
  • Havuçların turuncu rengi beta karoten olarak bilinen pigmentten kaynaklanır. Bu madde ilk olarak havuçlarda keşfedildi, bu nedenle “karoten” adı da buradan gelmektedir.
  • Havuçtaki beta karoten, insan vücudunda A vitaminine dönüşür. Bu vitamin normal görme için gereklidir (A vitamini eksikliği gece körlüğüne neden olabilir).
  • Diyette çok fazla havuç, özellikle avuç içi ve ayak tabanlarında turuncu bir cilde neden olabilir. Bu durum karotenoz olarak bilinir.
  • Diğer sebzelerin aksine havuç şeker açısından zengindir. Ayrıca yüksek oranda lif, A, E, C ve B grubu vitaminlere sahiptirler. Havuç ayrıca çok sayıda değerli mineral içerir.
  • Havuç çoğunlukla yiyecek olarak kullanılır. Çiğ veya meyve suları ve çeşitli tatlı ve tuzlu yemekler şeklinde tüketilebilirler.
  • Her yıl 35 milyon tonun üzerinde havuç üretilmektedir. Çin, dünyadaki en büyük havuç üreticisidir.
  • Havuç, geleneksel tıpta şişkinliği azaltmak, bağırsak parazitlerini ortadan kaldırmak ve bademcik iltihabı ve kabızlığı tedavi etmek için kullanılır.
  • Falcarindiol, havuçların acı tadından sorumlu bir bileşiktir. Bu madde mantar önleyici özellikler gösterir (mantar hastalıklarına karşı kullanılabilir).
  • Havuç iki yıllık bir bitkidir, yani iki yıl yaşar.


Leave A Reply