Henri Poincaré kimdir? Fransız olan Henri Poincaré büyük bir bilim felsefecisi, matematikçi ve fizikçi idi. Henri Poincaré çalışmaları nelerdir?
Henri Poincaré
Henri Poincaré (d. 29 Nisan 1854, Nancy – ö. 17 Temmuz 1912, Paris, Fransa), Fransız matematikçi, kuramsal gökbilimci ve bilim felsefecisi. Çalışmaları özellikle kozmogoni, görelilik ve topoloji alanlarını etkilemiş, bilimsel konuları geniş okuyucu kitlelerine sunmakta büyük başarı göstermiştir. Poincare, birçok yönetici ve devlet adamı yetiştirmiş bir aileden geliyordu.
1. Dünya Savaşı’nda Fransa cumhurbaşkanlığı yapan Raymond Poincare ile kardeş çocukları idiler. 1872’de Paris’teki Politeknik Okulu’n dan mezun olan Henri, öğrenimini Ulusal Madencilik Yüksekokulu’nda sürdürdü; 1877’de maden mühendisi olarak çalışmaya başladı. 1879’da diferansiyel denklemler üzerindeki doktora çalışmasını tamamladıktan sonra bir süre Caen Üniversitesi’nde matematiksel çözümleme dersleri verdi. 1881’de Paris Üniversitesi’ne geçti. Yaşamının sonuna değin Paris Üniversitesi’nde çalışan Poincare, yoğun derslerinin yanı sıra 500 dolayında makale, 30’u aşkın kitap yazdı. Bunların konulan matematiğin bütün dallarını, mekaniği, deneysel fiziği ve kuramsal astronomiyi kapsar. Olasılık kuramına ilişkin yazılarında istatistiksel mekanik açısından temel önem taşıyan ergodiklik kavramını geliştirdi.
Poincare cebirsel denklemlerin çözülebilirliği problemi üzerinde çalışırken 1880’de otomorf fonksiyonları (az + b biçimindeki doğrusal ifadelerin oranıyla belirlenen dönüşümler grubu altında değişmez kalan fonksiyonlar) buldu. Rasyonel cebirsel katsayılı doğrusal diferansiyel denklemlerin otomorf fonksiyonlar aracılığıyla nasıl çözülebileceğini, cebirsel bir eğri üzerindeki herhangi bir noktanın koordinatlarının tek bir cebirsel değişkenin (parametre) düzgün fonksiyonları olarak nasıl ifade edilebileceğini gösteren Poincare, otomorf fonksiyonları sınıflandırdı, bunların bir bölümünü diferansiyel denklemler kuramının kurucularından Alman matematikçi I.L.Fuchs’un anısına Fuchs fonksiyonları olarak adlandırdı. Bu fonksiyonların Eukleidesçi olmayan geometride karşılaşılan dönüşümlerle ilişkili olduğunu gösterdi. Matematiğe temel katkıları nedeniyle 1887’de Fransız Bilimler Akademisi üyeliğine seçildi.
Gök mekaniği alanındaki en büyük katkısı üç cisim problemi (örn. Güneş, Yer ve Ay’dan oluşan sistem) konusunda oldu.
Bu problem, İsveç kralı II. Oscar’ın çözümü için ödül koyduğu “n cisim problemi”nin (gezegenler, yıldızlar vb) bir parçasıydı; n cisim problemi şöyle ifade edilebilir: Şu andaki kütleleri, hızları, devinimleri ve aralarındaki uzaklıklar verilen n tane cismin karşılıklı ilişkileri kararlı mıdır, yoksa bunların yörüngeleri belirli bir gelecekte değişecek midir?
Poincare üç cisim problemine ilişkin çalışmasında önemli matematiksel teknikler geliştirdi; bunlar arasında asimtotik açılımlar ve değişmez kalan integraller kuramları sayılabilir. Ayrıca diferansiyel denklemlerin tekil noktalar yakınındaki çözümlerine ilişkin önemli buluşlar ortaya koyan Poincare, problemin çözümünü ancak kısmen başarmış olmakla birlikte, II. Oscar’ın “n cisim problemi” ödülüne layık görüldü (1889). Fransız hükümeti Poincare’ye aynı yıl Legion d’honneur nişanı verdi.
Poincare gök mekaniğine getirdiği yeni matematik yöntemlerini Les Methodes nouvelles de la-mecanique celeste (1892, 1893. 1899, 3 cilt; Gök Mekaniğinde Yeni Yöntemler) adlı yapıtında sergiledi. Analysis situs (1895; Konum Çözümlemesi) adlı yapıtında yer alan çalışmalarıyla da bugün topoloji olarak adlandırılan matematik dalının gerçek anlamda kuruculuğunu yaptı.
Poincare’nin sayılar kuramı alanında da önemli katkıları vardır.
Matematiksel çözümleme alanındaki katkılarının en önemlisi dönen akışkan kütlelerin denge kuramına ilişkindir. Özellikle armut biçimli cisimlerin kararlılık koşullarını inceleyen Poincare’nin bu çalışması, gökcisimlerinin evrimine ilişkin sonraki kozmogoni araştırmalarında büyük önem kazanmıştır. Poincare bu konudaki bulgularını Satürn halkalarının kararlılığı ve çiftyıldızların kökeninin incelenmesine uyguladı. Elektronun dinamiği üzerine 1906’da yayımladığı bir makalede, Einstein’dan bağımsız olarak özel görelilik kuramına ilişkin birçok sonuç geliştirdi.
Poincare bir yandan dönemin en büyük matematikçileri arasında yer almasını sağlayan çalışmalarını yaparken bir yandan da bilimin, özellikle de matematiğin önemine ilişkin düşüncelerini içeren ve bilim felsefesi konularına ağırlık veren yapıtlar yayımladı. Geniş okuyucu kitlelerine ulaşan, pek çok dile, bu arada Türkçeye de çevrilen bu tür yapıtları arasında La Science et l’hypothese (1903; Bilim ve Varsayım, 1946), La Valeur de la science (1905; Bilimin Değeri, 1949), ve Science et methode (1908; Bilim ve Metot, 1964) sayılabilir.
Bu yapıtlarında Poincare matematikte buluş mekanizmasının psikolojisini inceledi ve bilinçaltının önemini vurguladı. Matematikte tümevarımın en azından bir bölümüyle önsel (a priori) ve mantıktan bağımsız olduğu görüşünü öne sürerek modern sezgici okulun öncülüğünü yaptı. Poincare’nin görüşüne göre, matematiksel yaratıcılık bilinçaltının uzun süreli çalışmasının sonucu olarak birden ortaya çıkan düşüncelere dayanıyordu. Onun felsefedeki en önemli katkısı kavramların uzlaşımsal niteliğinin bilimsel yöntemdeki önemini vurgulaması olmuştur.
Poincare Fransız biliminin en önde gelen kişilerinden biri oldu. 1906’da Fransız Bilimler Akademisi’nin başkanlığına ve 1908’de Academie Française üyeliğine seçildi.
Kaynak 2
Henri Poincaré; (1854-1912)
Ünlü bir Fransız matematik bilginidir. Modern çağın en büyük matematikçilerinden biri sayılır. Matematiğin aracılığı ile gezegenleri, gelgit olaylarını, elektriği, ışığı incelemiş, bu alanlarda birçok yeni buluşlar ortaya koymuştur. Poincaré, bütün bu çalışmalarının sonucunda dünyanın bir bilmece olduğuna, buna cevap bulmanın imkânsızlığına inanmıştır.
Hepri Poincaré Nancy’de doğdu. Öğrenimini Polytechnique Okulu’nda yaptı. Bu sırada, öğrencilere matematik dersindeki üstünlük derecelerine göre verilen bütün mükâfatları, şerefleri kazandı. Öğrenimini tamamladıktan sonra Sorbonne Üniversitesi’ne profesör oldu, ölümüne kadar bu görevde kaldı. Eserleri arasında «Fizik-Matematik Dersleri» başta gelir.
