Hicri Takvim nedir? Hicret’in başlangıcından bugüne nasıl bir takvim düzeni oluşturuldu? Hicri Takvim’in ayları ve yıl hesaplaması nasıl yapılır? Hicri Takvim’in İslam dünyasındaki önemi nedir?
Hicri Takvim; İslam dünyasının kullandığı, ay yılına dayalı bir takvim sistemidir ve Hicret olayıyla başlar. Hicret, Peygamber Efendimiz Hz. Muhammed’in Mekke’den Medine’ye göç ettiği tarihi bir olaydır. Bu takvim, Hicret’in 17. yılında kullanılmaya başlanmıştır ve İslam dünyasında tarihleri belirlemek, önemli olayları kaydetmek ve dini yükümlülükleri takip etmek amacıyla önemli bir yer tutmaktadır. Bu yazıda, Hicri Takvim’in oluşum süreci, işleyişi ve önemli özellikleri hakkında kapsamlı bir inceleme yapılacaktır.
Hicri Takvim’in Oluşumu
Hicri Takvim’in temelleri, Hicret’in gerçekleştiği yıl olan 622 yılında atılmaya başlanmıştır. Hicret, İslam’ın ilk yıllarında Müslümanlar için büyük bir dönüm noktasıydı. Peygamber Efendimizin Mekke’den Medine’ye göçü, İslam toplumunun güçlenmeye başlamasının simgesi olmuş ve yeni bir dönemin başlangıcını işaret etmiştir. Bu tarihin bir başlangıç yılı olarak kabul edilmesi gerekliliği doğmuş ve böylece bir takvime ihtiyaç duyulmuştur.
Hicri Takvim’in oluşturulmasında Hz. Ali’nin önerisiyle bir reform yapıldı. Hz. Ali, takvimin yenilenmesinin gerekli olduğunu belirterek, Hicret’in gerçekleştiği yılı ilk yıl olarak kabul edilmesini önerdi. Bu tarihten itibaren, Hicri Takvim, yılları Hicret’in gerçekleştiği yılı temel alarak hesaplamaya başlamıştır. Hicret, 622 yılına denk gelmektedir ve bu yıl, Hicri takvime göre birinci yıl kabul edilmiştir.
Hicri Takvim, ay yılına dayalı bir takvim olarak oluşturulmuştur. Yani, yılların sayılması, Ay’ın Dünya etrafındaki hareketlerine göre düzenlenir. Ayın döngüsü, yaklaşık olarak 29,5 gün sürer. Bu nedenle, Hicri Takvim’de bir yıl 354 veya 355 gündür. Hicri Takvim, Jülyen takviminden yaklaşık 10-11 gün geride kalır, yani her yıl bu takvimde bir kayma meydana gelir.
Hicri Takvim’in Ayları
Hicri Takvim’de, 12 ay bulunur. Bu aylar Muharrem, Safer, Rebiülevvel, Rebiülahir, Cemaziyelevvel, Cemaziyelahir, Recep, Şaban, Ramazan, Şevval, Zilkade ve Zilhicce şeklinde sıralanır. Her bir ay, Ay’ın Dünya etrafındaki hareketine göre düzenlendiği için farklı uzunluklarda olabilir; yani bir ayın süresi bazen 29 gün, bazen de 30 gün olabilir.
-
Muharrem: Hicri takvimin ilk ayıdır ve Hac mevsiminden sonra gelen ilk ay olarak kabul edilir. Aynı zamanda İslam’ın en kutsal aylarından biri olup, bu ayda Aşura Günü de yer alır.
-
Safer: Hicri takvimin ikinci ayıdır ve halk arasında çeşitli batıl inançlarla ilişkilendirilse de İslam dininde özel bir anlam taşımamaktadır.
-
Rebiülevvel ve Rebiülahir: Rebiülevvel, Peygamber Efendimizin doğum günü olan Mevlid Kandilinin kutlandığı aydır. Rebiülahir ise ona benzer şekilde, yine önemli dini günlerin yer aldığı bir aydır.
-
Cemaziyelevvel ve Cemaziyelahir: Bu iki ay arasında çok belirgin bir fark bulunmamakla birlikte, bu aylar da İslam dünyasında önemli dini faaliyetlerin yer aldığı aylardır.
-
Recep: Recep Ayı, İslam’ın kutsal aylarından biri olarak kabul edilir. Bu ayda Mirac Kandili ve Regaip Kandili gibi önemli dini günler kutlanır.
-
Şaban: Şaban Ayı, Ramazan ayından önce gelir. Şaban’ın ortasında, Beraat Kandili kutlanır ve bu gün, Müslümanlar için af ve mağfiret dileme günüdür.
-
Ramazan: Ramazan Ayı, İslam dünyasında oruç tutulan, en önemli aylardan biridir. Ramazan, Müslümanların oruç tutarak Allah’a yakınlaşmaya çalıştığı bir aydır ve Kadir Gecesi gibi önemli günlere ev sahipliği yapar.
-
Şevval: Ramazan’ın ardından gelen bu ayda, Ramazan Bayramı kutlanır. Ayrıca, Şevval Orucu gibi bazı dini uygulamalar da bu ayda yapılır.
-
Zilkade ve Zilhicce: Hac mevsimi bu iki ayda yer alır. Zilhicce Ayı, aynı zamanda Kurban Bayramı’nın kutlandığı aydır. Hac ibadeti, bu ayda yapılır ve Arafat Günü de bu ayda yer alır.
Hicri Takvimde Artık Yıllar ve Takvim Düzeni
Hicri Takvim, Miladi Takvim gibi artık yıllar içerir. Her 30 yılda bir, yaklaşık 11 günlük bir fark oluşur. Bu farkı düzeltmek için, 30 yıllık dönemlerin bazı yılları 355 gün olarak kabul edilirken, diğer yılları 354 gün olarak kabul edilir. 355 gün olan yıllar, ayların daha fazla olması için düzenlenir.
Hicri Takvimdeki bu gerilemeyi düzeltmek için kullanılan yıllar 2, 5, 7, 10, 13, 15, 18, 21, 24, 26 ve 29. yıllardır. Bu yıllarda bir fazladan gün eklenir ve böylece ayların düzeni bozulmaz. Bu düzenlemelerle, Hicri Takvim, zamanla senkronize olmaya çalışır ve güneşin hareketleri ile daha uyumlu hale gelir.
Hicri Takvim’in Kültürel ve Dini Önemi
Hicri Takvim, sadece bir zaman ölçüm aracı olmanın ötesinde, İslam kültürü ve dini açısından büyük bir öneme sahiptir. İslam’ın önemli dini günleri, ibadetler, oruç, hac gibi farzlar, Hicri Takvim’e göre belirlenir. Örneğin, Ramazan Ayı, Kurban Bayramı, Mevlid Kandili gibi olaylar her yıl Hicri Takvim’e göre hesaplanır.
Ayrıca, Hicri Takvim, İslam toplumlarının tarihsel gelişimi için de önemli bir rol oynamıştır. İslam tarihindeki önemli olaylar da Hicri Takvim’e göre kaydedilmiştir ve bu takvim sayesinde, İslam dünyasında tarihi olayların takibi yapılabilir. Hicri Takvim, İslam’ın ilk yıllarında özellikle İslam Devletlerinin egemenliğini pekiştiren bir simge olarak kabul edilmiştir.
Sonuç
Hicri Takvim, İslam dünyasında zaman ölçümü ve takvim düzeni açısından önemli bir yer tutmaktadır. Hicret’in yılını esas alarak başlayan bu takvim, ay yılı esasına dayanır ve dini uygulamalarla iç içe geçmiş bir takvim sistemidir. Ayların belirli bir düzene göre sıralanması, artık yıllar ile uyum sağlanması gibi özellikleri, Hicri Takvim’in kendine has bir yapıya sahip olmasını sağlar. Hem dini hem de kültürel anlamda İslam dünyasının takvimsel temelini oluşturur ve bu yönüyle tarihi ve dini olayların kaydedilmesinde önemli bir rol oynar.
