Hücre Kümeleri nelerdir? Hücre Kümeleri, Pandorina kolonisi, volvox kolonisi ve özellikleri hakkında bilgi.
Dünyanın hemen her tarafında en çok bulunan canlıların tek hücreli olduğu bilinmektedir. Bugün yaşayan çok hücreli canlılarla tek hücreli canlılar karşılaştırıldığında, çok hücreli canlıların daha gelişmiş bir yapı gösterdiği ortaya çıkar. Çok hücreli canlılarda, vücut milyonlarca ve milyarlarca hücreden meydana gelmiş olmasına rağmen, bu hücreler arasında mükemmel bir iş birliği görülür.
Tabiatta, bazı tek hücreli canlıların jelatinimsi bir madde içinde birleşip koloniler teşkil ederek yaşayabildikleri bilinmektedir. Bazı biyologlar, bu tip canlıları tek hücrelilerle çok hücreliler arasında bir geçit olarak kabul ederler. Hemen belirtmek gerekirse, hücrelerin oluşturduğu bu kümeler, çok hücrelilerin vücudundaki gibi sıkı bir ilişki içinde değildir. Bilindiği gibi çok hücreli organizmaların vücudu, şekil, yapı ve görev bakımından farklılaşmış doku ve organlardan meydana gelmiştir. Halbuki, hücre kümelerinden oluşmuş bir organizmada, hücreler birbirinin tamamen benzeridir. Sadece içinde yaşadıkları çevre ile madde alışverişi yaparlar.
Bu bölümde, bir hücrelilerin oluşturduğu Pandorina ve Volvox kolonileri üzerinde durulacaktır.
Pandorina, tek hücrelilerle çok hücreli canlılar arasında geçit teşkil eden bir organizma olarak kabûl edilmektedir. Havuz suyunda bol miktarda bulunur. Genellikle 16 hücreden meydana gelir. Hücrelerin herbiri iki kamçılı olup, pel-temsi bir madde içinde bulunurlar. Bu koloninin önemli özelliği, çok sayıda tek hücrelinin bir arada bulunmasıdır. Koloniyi meydana getiren hücreler arasında bir iş bölümü vardır. Meselâ, koloninin dışa dönük tarafında bulunan hücreler kamçılarıyla su içinde koloniyi hareket ettirirler. Kolonideki her hücre, hayat faaliyetini bağımsız olarak sürdürür.
Tatlı suda yaşayan yeşil kamçılılar grubundan Volvox, Pandorina’ya göre daha gelişmiş bir kolonidir. Yuvarlak bir Volvox kolonisindeki hücre sayısı 6000-40000 arasında değişir. Koloninin çapı 0,5 mm olup, içi boş bir küreye benzer. Hücreler peltemsi bir madde içinde sitoplazmik bağlarla birbirine bağlanmıştır. Volvox’ta koloniyi meydana getiren hücreler arasında bir iş bölümü vardır. Koloni üç tip hücreden meydana gelmiştir.
Dış kısımda bulunan hücrelerin boyları küçüktür.£anak şeklinde kloroplastları, kontraktil kofulları, pigment gözleri vardır. Bu hücreler iki kamçılıdır. Kamçıların düzenli hareketleri sayesinde, koloni su içinde yer değiştirir. Kamçılı hücreler koloniyi hareket ettirmekle kalmaz, koloninin korunmasında ve besin sağlamasında görev yapar.
Koloninin iç kısmındaki hücreler kamçısızdır. Kontraktil kofulları ve göz lekeleri vardır.
Volvox kolonisinin iç kısmında, ayrıca üremede görevli hücreler de bulunur. Bu hücreler koloninin üreyerek devamını sağlar.
Volvox kolonisinde eşeyli ve eşeysiz üreme görülür. Bazı hücrelerin ölmesi, koloninin bütünlüğünü bozmaz; koloni yaşamaya devam eder.
Daha karmaşık yapılı organizmalarda, hücre sayısı çok fazladır. Hücreler yalnız başına madde yapma, biriktirme, salgılama ve çoğalma gibi temel görevleri yapmak üzere özelleşmişlerdir. Hücreler bu görevleri yaparken, organizmanın bütünlüğünü de korumak üzere diğer hücrelerle uyum içinde çalışır.
Belli görevleri yüklenmiş hücrelere “özelleşmiş hücreler” denir. Sinir ve kas hücreleri özelleşmiş hücrelerdendir. Meselâ sinir hücreleri; uyarıları elektro-kimyasal olarak iletmeye uygun bir yapıdadır. Kas hücreleri ise gelen uyartılara kasılma ve gevşeme şeklinde cevap Verir.Eğer özelleşmiş hücrelerin bazıları zarar görür ve görevini yapmaz duruma düşerse, bundan diğer hücreler ve hatta tüm organizma etkilenir. Vücut bozulan bazı dokuları tamir edebilir; fakat sinir hücresi gibi hücreler yenilenmez.
Planaria gibi bazı omurgasız hayvanlarda, vücudun büyük bir kısmı kesilse bile, organizma yeniden kendini tamamlar.
