Hükümet nedir ne demektir? Hükümet ne anlama gelmektedir? Hükümetin tanımı, çeşitleri ve özellikleri ile ilgili olarak kısaca ve genel bilgilerin yer aldığı yazımız.
Yürütme görevini üstlenen kuruluşa hükümet denir. Ülkemizde 1982 Anayasası “Yürütme yetkisi ve görevi, Cumhurbaşkanı ve Bakanlar Kurulu tarafından, Anayasa ve kanunlara uygun olarak kullanılır ve yerine getirilir.” ilkesini getirmiştir.
1961 Anayasası yürütmeyi bir “görev” olarak sayarken ve cumhurbaşkanına sembolik yetkiler tanımışken; 1982 Anayasası, cumhurbaşkanına Yasama, Yürütme ve Yargı ile ilgili geniş yetkiler vermiştir. 1961 ve 1982 Anayasalarına göre cumhurbaşkanının siyasal sorumluluğu yoktur. “Vatan haninliği” dışında hiçbir suçtan dolayı yargılanamaz.
Devlet, bir hukuk kurumu olarak, soyut sayılabilecek kavramdır. Hükümetler, devlet adına siyasal iktidarı, denetimi, otoriteyi kullanan somut bir toplumsal varlıktır. Böylece, devlet şekli, devletin sahip bulunduğu iktidarın yapısına bağlı olduğu halde, hükümet şekli bu iktidarın kullanılış özelliğine göre ortaya çıkar.
20. Yüzyılın başına kadar Aristo’nun yaptığı klasik hükümet sınıflaması geçerliydi:
• Monarşi: Tek kişinin mutlak egemenliği;
• Oligarşi: Soylular, din adamları, askerler gibi bir zümrenin egemenliği;
• Demokrasi: Halkın seçtikleriyle kendini yönetmesi).
Günümüzde genellikle;
• Otokratik rejimler (zor kullanmaya dayalı diktatörlükler),
• Demokratik rejimler (yöneticilerin seçimle geldiği),
• Karma rejimler (otokrasiden demokrasiye geçiş halindeki toplumlarda üyelerinden bir kısmı otokratik, bir kısmı demokratik yolla oluşturulmuş hükümetler)
biçimindeki üçlü ayrım yapılmaktadır.
Siyasal Partiler
Siyasal partiler; kendi siyasal görüşlerine göre örgütlenmiş, kendi programlarını uygulamaya, üyelerini iktidara getirmeye, hükümetin denetimini sağlamaya çalışan siyasal kuruluşlardır.
Partiler, hukuk kurallarına göre oluşmuş ve ülke genelinde örgütlenmiş, diğer partilerle rekabet eder, vatandaşların oylarını almayı amaçlar ve bu yolla kazandıkları “güç” sayesinde iktidarı ele geçirmeye yönelirler.
Partiler halkın desteği ile iktidara gelirler. Çalışmalarından memnun kalınmazsa halk desteğini çekeceğinden halk yararına uygulamalara özen gösterirler.
Halkın onayını kazanmış, gerekli çoğunluğu elde etmiş siyasi parti, iktidar partisi olarak hükümeti kurar. Hükümet uygulamaları devletin genel prensipleri ve parti programı doğrultusunda gerçekleştirilir. Siyasal partiler demokratik yönetimlerin vazgeçilmez kurumlarından biridir. Siyasal partiler yatay ve dikey partiler olarak ikiye ayrılırlar.
1. Yatay yapılı partiler, belli bir sınıfın, zümrenin çıkarlarını savunmak için kurulmuş partilerdir, işçi Partisi gibi.
2. Dikey yapılı partiler, her sınıftan insanı içine alan partilerdir. Demokratik toplumlarda sınıf bilinci oluşmamışsa yatay yapılı partilerden çok, dikey yapılı partiler daha yaygın olur.
SİYASİ YÖNETİM BİÇİMLERİ
1. Baskıcı Yönetimler:
Doğal ve toplumsal gelişmeye engel olan her durum, baskı terimi ile dile getirilir. Özellikle faşist ve totaliter yönetimlerde baskı, bütün şiddeti ile halkın üzerine çöker. Siyaset dilinde de, hükümet siyasetini ekonomik çıkarları için değiştirmeye çalışan güçlere baskı grubu denir.
2. Hürriyetçi Yönetimler:
Demokrasi, hürriyetçi yönetimlerin temelini oluşturur. Demokrasi, halk hükümeti anlamına gelir. Halkın halka yararlı olmak için yönetimi ele almasıdır. Diğer bir deyişle halkın devlet yönetimine katılmasını sağlayan özgürlükle eşitliği gerçekleştirmeyi amaç edinen siyasal bir rejimdir.
Hürriyetçi yönetimin temelini oluşturan demokrasi, bireyleri arasında ayrıcalık tanımayan ve halk egemenliği temeline dayalı bir devlet biçimi ve siyasal rejimdir. Temelinde eşitlik ve halk egemenliği vardır.
Hürriyet, herkesin kanunlar çerçevesinde dilediğini yapabilmesi hakkıdır. Ancak, hürriyetin sınırı başkasının hürriyetinin başladığı yerde biter. Hürriyetin olmadığı yerde, eşitlik ve adaletten söz edilemez. Hürriyetçi yönetimler bireyselliğe ve bireyin kişiliğine en fazla değer veren sistemlerdir.
