Osmanlı askeri ocaklarından Humbaracı Ocağı nedir, özellikleri nelerdir? Humbaracı Ocağı tarihçesi, hakkında bilgi.
Humbaracı Ocağı
Humbaracı Ocağı, Kumbaracı Ocağı olarak da bilinir, Osmanlı ordusunda humbara yapan ve kullanan sınıfın bağlı olduğu ocak. Merkezdeki Topçu ve Cebeci ocaklarına bağlı humbaracılar ulufeli, kale humbaracıları ise tımarlı olurdu. Osmanlılarda humbaracılık 16. yüzyılda ortaya çıktı; yüzyılın sonlarında da Mustafa adında bir topçu bölükbaşısı ilk tunç humbara dökümhanesini kurdu. 17. yüzyılda humbaracıbaşının buyruğunda, İstanbul’daki kışlalarda kalan Topçu ve Cebeci ocaklarındaki humbaracı bölükleri ile tımarlı humbaracılar yeni bir sınıf sayıldılar. Topçu humbaracıları havan toplarıyla, cebeci humbaracıları da elle humbara atma eğitimi yaparlardı. Daha kalabalık olan tımarlı humbaracılar ise ancak barış zamanlarında İstanbul’a gidip kısa bir süre eğitim görebiliyorlardı. Bu nedenle de zamanla önemleri azaldı.
Humbaracı Ocağı’nın ilk ıslah çalışmaları 18. yüzyılda gündeme geldi. Müslüman olan Fransız generali Kont Bonneval (Humbaracı Ahmed Paşa), Sadrazam Topal Osman Paşa’nın isteği üzerine 1731’de Humbaracı Ocağı için bir ıslah projesi hazırladı ve 1734’te Üsküdar’da Humbaracı Ocağı’nı kurdu. Burada Bosna’dan yazılan 300 ulufeli humbaracı adayı ile çeşitli kalelerden seçilen 300 tımarlı humbaracı eğitim görmeye başladı. Bu arada bir humbara imalathanesi kuruldu. Tımarlıların her yıl 25’er kişilik gruplar halinde İstanbul’a giderek eğitilmeleri de yasaya bağlandı. Ahmed Paşa’nın bu çabalarıyla humbaracılar, ordunun en disiplinli ve düzenli sınıfı durumuna geldiler.
Sadrazam Halil Hamid Paşa 1783’te humbaracılar için yeni düzenlemeler getirdi. 1792’de çıkarılan bir nizamnameyle de humbaracıbaşının yetkisi artırıldı. Humbaracılar piyade, tımarlı ve süvari olarak ayrıldı. Rütbeleri de üstten aşağıya humbaracıbaşı, ocak kethüdası, çavuş, alemdar, serhalife eskisi, serhalife, yamak eskisi, yamak (mü-lazim) olarak belirlendi.
Kapıkulu ocaklarındaki genel çözülüş ve disiplinsizlikten zamanla Humbaracı Ocağı da etkilendi. Bununla birlikte 1826’da Vaka-i Hayriye sırasında humbaracılar devletin yanını tutarak topçu ve cebecilere destek oldular. II. Mahmud döneminde Asakir-i Mansure-i Muhammediye’nin kuruluşu sırasında Humbaracı Ocağı kaldırıldıysa da, humbaracılar II. Abdülhamid dönemine değin varlıklarını korudular.
