Humus toprak nedir? Humus toprak nasıl oluşur, diğer topraklardan farkı ve özellikleri nelerdir? Humus toprak hakkında bilgi.
Humus Toprak
Humus, topraktaki hayvansal ve bitkisel maddelerin kimyasal ve biyolojik yollarla ayrışması ve dönüşmesi sonucunda oluşan çok ince taneli, cansız organik maddedir. Kahverengiden siyaha kadar değişen renklerde olan humusun yaklaşık yüzde 60’ı karbon, yüzde 6’sı azottur, daha az miktarlarda da fosfor ve kükürt içerir. Humus ayrıştıkça bileşenleri bitkiler için yararlı biçimlere dönüşür.
Humus, mineral toprağıyla karışma derecesine, ayrışmada rol oynayan organizmaların türlerine ve türediği bitki tiplerine göre mor (ham humus), mul ve moder (çürüntülü mul tipi) olarak başlıca üç sınıfa ayrılır. Mor tipi humus, toprak yüzeyindeki organik maddeyi ayrıştırabilecek çok az sayıda mikroorganizmanın ya da hayvanın (örn. solucan) bulunduğu toprakta oluşur. Yüzeydeki döküntü katmanının altında, belirgin, sıkıca pekişik humus katmanı yer alır; bunun altında da mineral toprağı katmanı uzanır. Ayrışmayı sağlayan en yaygın organizmalar mantarlar ve küçük eklembacaklılardır. Mor tipi topraklar genellikle asit özelliği gösterir (düşük pH) ve özellikle soğuk iklim koşullarının egemen olduğu ve yüksek bölgelerde yer alan iğneyapraklı ormanların bulunduğu alanlara özgüdür. Mul tipi humus, ılıman ve nemli iklim koşullarının egemen olduğu bölgelerde, yaprakdöken ormanlarla ya da otlaklarla kaplı alanlara özgüdür. Gözenekli olan ve kolayca ufalanan bu humus türü hızla ayrışır ve mineral toprağıyla iyice karışır, farklı katmanlar oluşturmaz. Mul tipi humus bol miktarda bakteri, solucan ve daha büyük böcek türleri içerir ve baz özelliği (yüksek pH) gösterir.
Moder tipi humus, mor ve mul tiplerinin arasında yer alır. Bu humus türünü ötekilerden ayıran başlıca özelliği bol miktarda eklembacaklı dışkısı içermesidir. Küçük topraklar halindeki bu dışkı parçacıkları bitki döküntüleri ve mineral parçacıklanyla bağlanarak ağ benzeri bir örüntü oluşturur. Moder tipi humus mul tipinden daha çok organik madde içerir; ama bu organik maddeler mineral bileşenlerle fazlaca karışmaz.
Humus, bitkilerin büyümesi için gerekli olan besini sağlar, toprağın su soğurma özelliğini artırır ve toprağın işlenmesini kolaylaştırır; bu nedenle tarımda önem taşır.
