Hz. Osman Kimdir ve ne yapmıştır? Dört büyük halifenin üçüncüsü olan Hz. Osman’ın hayatı, döneminde yaşananlar hakkında bilgi.
Hz. Osman Kimdir? (Ölümü: 656)
«Hulefây-ı Râşidîn»in, yani Peygamber’in ilk 4 halifesinin (Ebubekir’le Ömer’den sonra) 3.’südür. Umeyye (Emevî) ailesindendir. Mekke’de doğdu. Zengin, çok itibarlı bir adamdı, Peygamber’in davetine ilk katılanlardan bîri oldu; içtimai mevkii bu derece yüksek bir kimsenin Müslüman dinini kabul etmesi, bu yeni din için müspet sonuç verdi
Hz. Osman, Peygamber’in kızı Rukayya ile evlenip Hz. Muhammed’e damat oldu. Habeşistan’a göçeden ilk Müslümanlar arasında bulundu. 644’te Hz. Ömer’in öldürülmesi üzerine, halifelik makamına, yani İslâm İmparatorluğu’nun cismani ve ruhani başkanlığına seçildi. 12 yıl bu makamda kaldı.
Hz. Osman devrinde de baş döndürücü fetihler devam etti. Amr ibnu’l-As’tan sonra Mısır genel valisi olan Abdullah ibni Sa’d, Bizans ordusunu yok edip Tunus’u aldı. Suriye genel valisi ve Hz. Osman’ın akrabası Muâviye’de Kıbrıs adasını gene Bizans’tan fethetti. Öte yandan, Doğu Anadolu, Ermenistan, Gürcistan, Azerbaycan da İslam İmparatorluğu’na katıldı. Müslümanlar, Kafkasya’da Hazar Türk İmparatorluğu ile karşı karşıya geldiler.
Akrabalarını en önemli mevkilere getirmesi, devlet işlerine Hz. Ömer kadar faal şekilde katılmaması, Hz. Osman aleyhine büyük memnuniyetsizlik uyandırdı. Aşırı muhaliflerinden bir kısmı, Hz. Osman’ı, Medine’deki evinde Kur’an-ı Kerim okurken, şehit ettiler. Yerine Hz. Ali halife seçildi. Yalnız, Muâviye, bu seçimi tanımadı. Böylece, İslâm devletinin bütünlüğü bozuldu. Kur’an-ı Kerim’i bugünkü şekliyle toplatan da Hz. Osman’dır. Kabri Medine’dedir.
Hz. Osman Kimdir?
Mekke-i Mükerreme’nin ünlü Beni Ümeyye ailesine mensup olan Osman bin Aftan, Hz. Peygamber’in dört seçkin dostu “Çehar-Yar-ı Güzin” deyimi ile kadirleri yüceltilen büyük sahabeden biri (diğerleri Hz. Ebu Bekir, Hz. Ömer ve Hz. Ali’dir) ve üçüncü halifedir. İslamiyete, nispeten, ilk zamanlarda giren önemli zatlardandır. Onun zengin bir tüccar olduğu kadar kusursuz, zarif bir toplum adamı olduğu da kaynaklarda belirtilmiştir. Kendisi Habeşistan’a giden Müslümanlar arasına katılmış olduğu gibi, Medine’ye hicret edenlerle de beraber olmuştur. Hz. Peygamber’in kızı Rukıyye ile evlenmiş, onun vefatından sonra bir başka kerimeleri olan Ümmü Gülsüm’ü almışlardır. Bu nedenle kendisine Zi’n-Nureyn (iki Nur sahibi) denilmiştir.
Halife Olması
Hz. Ömer, Ölüm döşeğinde iken yeni” halifeyi seçmek üzere küçük bir meclis (şura) vasiyet etmişti. Adaylar az değildi: Hz. Ali, Zübeyr, Talha, Sa’d b. Ebi Vakkas, Abdurrahman bin Avf, Osman bin Aftan. Sonunda Hz. Osman seçildi. O, genellikle Hz. Ömer’in siyasetini izlemiştir, hatta’ geliştirmek de istemiştir. Fakat hem şartlar- az çok değişmiş, hem de kendisinin valilikleri, bazı önemli görevleri kendi akrabalarına tahsis etmesi memnuniyetsizliklere yol açmıştır. Onun zamanında Kur’an-ı Kerim cem edilip bir çok kusursuz yazmalar eyaletlere gönderilmiş ve böylece Hz. Ebu Bekir‘in başlattığı mesai tamamlanmıştır.
Hz. Osman Dönemi
Hz. Osman devrinde siyasi, nitelikte bazı huzursuzluklar da başlamıştır. İlkin H. 30. yılda onun, Hz. Peygamber’in yüzüğünü Aris Kuyusu’na düşürüp kaybetmesi bir sorun olmuştur. ilk kargaşalar Irak’ta görülmüş; fitne sonra Mısır’da alevlenmiştir. Bunların, ekonomik, siyasi ve dini sebepleri olduğunu ilgili kitaplarda okumak güç değildir. Eyaletlerden Medine üzerine yürüyüşler başlamıştı. İlk ulaşanlar da Mısırlılar olmuştur. Bir hayli görüşmeler, tereddütler, halifenin feragati reddetmesi, nihayet kuşatılmış olan Halife evine girilerek onun şehid edilmesi (H. 35/ M. 656) İslam tarihinin, kendi bünyesinde, ilk büyük ihtilaflı acı olayıdır. Belirtildiğine göre: Hz. Osman; Kur’an-ı Kerim okurken şehid edilmiş ve kanı Allah Kelamı üzerine akmıştır. Hz. Osman, Peygamberin (S.A.S.) iki kızı ile evlenmiş olmanın şerefi, fazileti, Din-i Muhammedi uğrundaki harcamaları ve üçüncü İslam halifesi aynı zamanda Cennetle müjdelenmiş on sahabeden biri olarak müminlerin derin saygısına sahiptir.
Hz. OSMAN DEVRİ (644-655)
- • Hz. Osman zamanında Kuzey Afrika’daki fetihler devam etti ve Tunus alındı.
- • Suriye Valisi Muaviye, ilk İslam donanmasını kurarak Kıbrıs’a ve diğer adalara seferler düzenledi.
- Muaviye, donanmasını İstanbul önlerine kadar gönderdi (652). İslam donanması kısa sürede Bizans donanmasıyla boy ölçüşecek hale geldi.
- • İran’ın fethi tamamlandı.
- • Horasan ve Harzem ülkelerinin fethedilip Ceyhun (Amuderya) ırmağına dayanılması üzerine Müslümanlarla Türkler birbirlerine komşu oldular.
- • Azerbeycan ve Gürcistan fethedildi.
- • Müslümanların Kafkas dağlarına dayanarak Hazer Türkleriyle komşu olmalarından sonra da Türk-Arap savaşları başladı.
- • Kuzey Afrika’nın fethine devam edildi, İslam orduları Trablus’a kadar ilerlediler.
- • Hz. Osman, Ebubekir devrinde toplanmış olan Kur’anı yeniden yazdırttı ve çoğalttı. Böylece Kur’an’ın zamanımıza kadar doğru ve tam olarak gelmesini sağladı.
- • Hz. Osman, devletin ileri gelen memurluk valilik ve komutanlıklarına mensubu bulunduğu Emeviler soyundan olanları getirdi.
- • Bu durum, Peygamber’in soyu olan Haşimililer’in tepkilerini çekti. İslamiyetten önce de bu iki aile birbirlerine düşmandı. İslamiyetin, ortadan kaldırdığı bu düşmanlık, Hz. Osman’ın tutumu nedeniyle yeniden ortaya çıktı.
- • Hz. Osman’ın yanlış tutumu yüzünden isyanlar çıktı, isyancılar Halife’nin evini sardılar. Hz. Osman, Ayşe’nin, kardeşi tarafından öldürüldü (656).
Kaynak – 2
Hz. Osman
Hz. Osman; tam adı Osman Bin Affan (d. 574, Mekke – ö. 17 Temmuz 656, Medine, Arap Yarımadası), Hz. Muhammed’in ölümünden sonra Müslümanların siyasal ve dinsel önderliğini üstlenen üçüncü halifedir.
Mekke’nin zengin ve güçlü kabilelerinden Beni Ümeyye’den gelen varlıklı bir tüccardı. Hz. Muhammed Mekke’de peygamberliğini açıkladıktan kısa süre sonra Beni Ümeyye’nin düşmanlığını üzerine çekmişti. Ama yaklaşık 620’de Hz. Osman Muhammed’in peygamberliğini kabul edince ilk kez toplumsal ve ekonomik konumu yüksek bir kişi Müslüman oldu. Kısa bir süre sonra Hz. Muhammed kızı Rukiye’yi Osman’la evlendirdi. Hicretten sonra Rukiye’nin ölmesi üzerine, Hz. Osman Hz. Muhammed’in öbür kızlarından Ümmü Gülsüm’le evlendi. Bedir dışındaki bütün savaşlara katıldı.
İkinci halife Hz. Ömer‘in 644’te ölümünden sonra, Hz. Osman halife seçildi. Yeni halife, Hz. Ebubekir döneminde kitaplaştırılan (mushaf) Kuran’ı, okunuş farklılıklarının ortaya çıkması üzerine çoğalttırarak belli başlı merkezlere gönderdi. Böylece Kuran’ ın okunuş birliği sağlandı. Hz. Osman Hz. Ömer’in başlattığı fetihleri sürdürdü. Trablus, Kıbrıs, Rodos, Malta ve Girit alındı.
Hz. Osman, Hz. Muhammed döneminde gevşeyen kabile birliğinin yerine bağlaşık bir merkezi otorite kurmaya çalıştı. Bir tımar sistemi geliştirdi, pek çok taşra valiliğini kendi ailesinden kişilere verdi. Böylece merkezi yönetimin topladığı servetin büyük bölümü orduya değil, halifenin ailesine ve öbür taşra valilerine dağıtılmaya başladı. Bu politika nedeniyle halife orduyu karşısına aldı. 650’de Mısır ve Irak’ta ayaklanmalar çıktı. Hz. Ayşe, Ali, Talha ve Zübeyir gibi sahabelerin ve Medine halkının hoşnutsuzluğundan yararlanan Mısırlı ayaklanmacılar 655’te başkentin kapılarına dayandılar. Ama Hz. Osman’ın barışçı tutumu sonucunda Mısır’a geri döndüler. Kısa süre sonra başka bir grup ayaklanmacı Hz. Osman’ı evinde kuşattı; günlerce süren çarpışmalardan sonra halife öldürüldü.
