1. Ahmet Kimdir? Hayatı, 1. Ahmet Dönemi Siyasi Olaylar, Savaşlar

0
Advertisement

Kardeş öldürme geleneğine son veren Osmanlı Padişah 1. Ahmet kimin oğludur, Kimdir? 1. Ahmet’in hayatı, 1. Ahmet Döneminde yaşanan önemli olaylar.

1 ahmet

AHMET I. (1590 -1617)

Osmanlı padişahlarının on dördüncüsüdür. III. Mehmet ile Handan Sultan’ın oğludur. Manisa’da doğmuş, 1603 te babasının yerine tahta geçmiştir.

1. Ahmet’in yaptığı ilk icraat Bayezit zamanında başlayıp Fatih Mehmet zamanında kanunlaşan kardeş öldürme geleneğine son vererek hanedanın en yaşlı erkeğinin tahta geçmesi kaidesini kurması olmuştur. Gerçekten de kendi ölümünden sonra yerine kardeşi Mustafa tahta çıkmıştır. Daha sonra II. Murat ve III. Mehmet zamanında saray işlerine karışan annesi Safiye Sultan’ı (Venedikli Baffa), gözdeleriyle birlikte Eski Saraya göndermiştir.

I. Ahmet tahta çıktığı zaman Osmanlı İmparatorluğu, İran ve Avusturya ile savaş halindeydi. Iran cephesi komutanı Cağalzade Sinan Paşa 1604 te yola çıktı. Ordunun yaklaştığını gören Şah Abbas geri çekildiyse de, Van’da kışlamak zorunda kalınması Şah Abbas’ın yeniden hücüm etmesine sebep oldu. Sinan Paşa güçlükle kendisini Erzurum’a atarak, ilkbaharda yeniden taarruza geçti. Bu defa da orduda inzibat namına bir şey kalmamıştı. Bu yüzden savaş başarılı olmadı, ordunun büyük bir kısmı emir beklemeden dağıldı. Sinan Paşa da birkaç bin yeniçeri ile geri çekilmek zorunda kaldı, bir müddet sonra kederinden öldü.

Öte yandan, Sadrazam Malkoç Ali Paşa ise Avusturya seferini idare ediyordu. Onun ölümünden sonra I. Ahmet, Sadrazam Lala Mehmet Paşayı sadrazamlığa getirdi. Sefere çıkan sadrazam, Vaç (Waitzen) kalesini aldı, fakat Estergon (Esztergom, Gran) Kalesini ve Peşte’yi almadan geri döndü. Ancak, bu arada Erdel Beyi Bocskay İstvan, Osmanlılarla işbirliği yaparak, Avusturyalılara karşı savaştı ve galip geldi. Artık Osmanlılar da, Avusturyalılar da savaştan bıkmıştı. Buna rağmen Türkler Estergon’un fethini lüzumlu sayıyorlardı. Bunun için Lala Mehmet Paşa yeniden sefere çıkarak Tepedelen, (Saint Thomas tepesindeki istihkama Türklerin verdikleri isim) VVissegrad, ve Estergon kalelerini aldı. Bu arada Bocskay İstvan da Uyvar’ı (Neuhaeusel’i) almıştı. Bu başarısından dolayı Lala Mehmet Paşa ona törenle Erdel ve Macar tacını giydirdi. Lala Mehmet Paşa bu seferden sonra yeni bir Avrupa seferi daha düşünürken, bazı entrikalarla doğu cephesine verildi. I. Ahmet, Paşanın itirazlarını dinlemedi, idamla tehdit etti, fakat bu tehdidin gerçekleşmesine meydan kalmadan Lala Mehmet Paşa kederinden öldü.

Advertisement

Avusturya cephesine Kuyucu Murat Paşa getirilmişti. Murat Paşa Avusturyalılarla Jitvatorok (Zsitvatorok-Jitva Boğazı) Antlaşmasını yaptı. Buna göre Avusturya, Osmanlı Devleti ile eşit tutulacaktı. Halbuki o zamana kadar Osmanlı İmparatorluğu Avusturya’ya her istediğini kabul ettirmeye muvaffak olmuştur.

Celali Ayaklanmaları

I. Ahmet devrinin en Önemli İç olayı Celali ayaklanmalarıdır. Uzun süren seferler Anadoludaki asayişi bozmuş, tımarlı sipahiler zaafa uğramıştı. Zaman zaman Celalilerle Anadoluda yapılan çarpışmalar hükümet kuvvetlerinin mağlubiyetiyle sonuçlanıyordu. Jitvatorok Antlaşmasından sonra Kuyucu Murat Faşa Celalilerin üzerine yürüdü. Bunların en tehlikelisi olan Canbulatoğlu Ali Paşa Suriye’de hüküm sürüyordu. Murat Paşa, yol boyunca, bu asi Celalilerin kimini zorla, kimini güzellikle yola getirdi. Nihayet Canbulatoğlu Ali Paşa ile karşılaşarak onu da yendi. Canbulatoğlu İstanbul’a kaçıp Padişaha sığındığı için affedildiyse de sonradan Belgrad’da öldürüldü. Kuyucu Murat Paşa, Celali isyanlarının bastırıldıktan sonra İran seferine çıkmıştı, fakat başarı kazanamadan öldüğü için yerine gelen Nasuh Paşa İranlılarla bir antlaşma yaptı.

I. Ahmet zamanında Akdeniz’de güvenliği sağlamak için çalışılmış, Floransa ve Malta korsanlarıyla başarılı çarpışmalar yapılmıştır. Karadeniz kıyılarını ise Şakşaki İbrahim Paşa koruyordu, I. Ahmet zamanında İranlılarla yeniden savaş çıkmışla da bunun neticesi ancak Padişahın ölümünden sonra alınmıştır.

I. Ahmet bir mide hastalığı sonunda genç yaşta ölmüştür. Bahtı lakabıyla şiirler yazan Padişahın hattatlığa da merakı vardı. Gerek Celalilerin temizlenmesinde, gerekse dış savaşlarda kumandanlarını başarı ile seçmiş, sırasında memleket idaresinde büyük bir şiddet göstermiştir.

Sultan Ahmet camisini yaptıran I. Ahmet, Osmanlı mimarisine güzel bir anıt hediye etmiştir.

1 ahmet

Advertisement

I. AHMET DÖNEMİNİN SİYASAL OLAYLARI (1603-1617)

Osmanlı – İran Savaşları

Bu dönemde Osmanlı-İran ilişkileri, kısa süreli ve çoğu zaman uygulanamayan antlaşmalar ve uzun süren savaşlarla sürüp gitmiştir. İranlılar, Osmanlıların Avusturya ile savaşması ve Celali ayaklanmaları ile uğraşmasını fırsat bilerek Doğu Anadolu ve Suriye’deki etkinliklerini artırmaya başladılar.

Osmanlılar ise zaman zaman İran’da çıkan taht kavgalarından yararlanarak yukarıda sözü edilen yerlerde yeniden hakimiyet kurma yoluna gittiler.

Ferhat Paşa (istanbul) Antlaşması ancak 11 yıl geçerli kaldı. Şah Abbas, Osmanlılar’ın Avusturya ile savaş halinde olmasından yararlanarak bu antlaşmayla Osmanlılar’a bırakılmış olan yerleri geri aldıktan başka Diyarbakır ve Musul’a kadar ilerledi.

Anadolu’da Celali ayaklanmaları iç düzeni altüst etmişti. Bu nedenle İran savaşlarına gereken önem verilemedi. Savaşta İran, Osmanlı Devleti’ne üstün geldi.

Nasuh Paşa Antlaşması (1611)

  1. Osmanlılar, Ferhat Paşa Antlaşmasıyla İran’dan aldıkları yerleri geri verdiler.
  2. İran, Osmanlı Devleti’ne yılda 200 deve yükü ipek verecekti.

Osmanlı-Avusturya Savaşları

I. Ahmet başa geçtiği sırada Osmanlı-Avusturya savaşları Osmanlıların lehine dönmüş, Macaristan ve Erdel Avusturya işgalinden kurtarılmıştı. Uzun süren savaş, Osmanlıları olduğu kadar Avusturyalıları da sosyal ve ekonomik bakımdan yıpratmıştı.

Sonuçta Zitvatorok Antlaşması imzalandı .

Not : Avusturya’nın bu savaşlarda hafif ateşli silahlar kullanması, Osmanlıları oldukça zorlamıştır.

Zitvatorok Antlaşması (1606)

  1. Savaş sırasında Avusturya’dan alınan Eğri, Kanije ve Estergon kaleleri Osmanlılarda kalacaktı.
  2. Avusturya’nın verdiği yıllık vergi kaldırılacak, buna karşılık Avusturya savaş zarar ödentisi verecekti.
  3. Avusturya Arşidükası, Mukaddes Roma Cermen imparatoru olarak kabul edilecek ve protokol bakımından Osmanlı Padişahına eşit sayılacaktı.
Antlaşmanın Önemi
  1. Osmanlı Devleti’nin Avusturya ve Avrupa karşısındaki siyasi üstünlüğü sona ermiş oluyordu.
  2. Avusturya’nın, hâkimiyetinde bulunan Macaristan için ödediği verginin kaldırılması, buranın biçimsel olarak terkedildigini göstermektedir.
  3.  Bu antlaşma ile Osmanlı Devleti’nin siyasî gücü ve etkinliği kırılmıştır.
  4. Bu antlaşma, Osmanlılarla Avusturyalılar arasında uzun bir barış dönemi başlatmıştır.


Leave A Reply