Osmanlı devletinin ikinci kurucusu sayılan Mehmet Çelebi hayatı, döneminde yaşanan önemli olaylar, Fetret devri ve hayatı hakkında bilgiler.
I. Mehmet Çelebi
I. Mehmet Çelebi, Osmanlı padişahı (1380 Bursa – Haziran 1421 Edirne). Padişahlık dönemi: 1413-1421. Babası Yıldırım Bayezit, annesi Devlet Hatun’dur.
Gönderildiği Amasya sancakbeyliğinde (1391), Ankara Savaşı’na kadar kaldı (1402). Başında bulunduğu yedek kuvvetlerle savaşa girmeyerek, Amasya yöresine çekildi, daha sonra Bolu yakınlarına kadar geldi ve Bursa’ya gitmenin yollarını araştırdı. Timur’un kentin başına geçirdiği Kara Devletşah’ı öldürterek 1403’te Amasya’ya girdi ve yönetimi eline aldı. Bölgenin güçlü Türkmen beyi İnaloğlu İbrahim Bey’i yenerek Tokat bölgesini de eline geçirdi. Sivas yöresine de egemen oldu Timur’un egemenliğini tanıdı. Timur Anadolu’dan çekildikten sonra, Yıldırım Bayezit’in oğulları arasında kardeş kavgası başladı. Emir Süleyman Rumeli’ye, İsa Çelebi, Musa Çelebi’nin elinde bulunan Bursa’yı da aldıktan sonra tüm Batı Anadolu’ya egemen oldu.
Fetret Devri
Çelebi Mehmet ağabeyi İsa Çelebi’ye Anadolu’nun aralarında bölünmesini önerdiyse de kabul ettiremedi. İki kardeş Ulubat yakınlarında karşılaştılar. İsa Çelebi’nin yenilmesi üzerine Çelebi Mehmet Bursa’ya girdi ve hükümdarlığını ilan etti (1404), adına para bastırdı. İsa Çelebi kardeşi Süleyman Çelebi’nin yanında yer aldı. Süleyman Çelebi, İsa Çelebi’yi bir ordunun başında Bursa’ya gönderdi. Ancak Bursalılar İsa Çelebi’yi kente sokmadılar. İkinci kez Çelebi Mehmet ile karşı karşıya gelen İsa Çelebi yine yenilince Kastamonu yöresine kaçtı. İsa Çelebi bir kez daha şansını denemek amacıyla Aydınoğlu Cüneyt Bey’in yanına gitti ve topladığı kuvvetlerle kardeşinin üzerine yürüdü, ancak yine yenilgiye uğradı ve Karamanoğullarına sığındı. Çelebi Mehmet, Karamanoğullarıyla anlaşarak İsa Çelebi’nin öldürülmesini sağladı. Cenazesi Bursa’ya getirildi. Anadolu’da tek başına kalan Çelebi Mehmet’in güçlenmesini istemeyen Süleyman Çelebi, Edirne’den Anadolu’ya geçti ve Bursa’ya girdi.
Çelebi Mehmet, Amasya’ya çekilmekten başka bir şey yapamadı. Karamanoğlunun yanında bulunan Musa Çelebi, Karadeniz üzerinden Rumeli yakasına geçip kardeşini Edirne’de sıvaştırdı ve Bizans’a kaçmaya çalışırken yakaladığı Süleyman Çelebi’yi öldürttü. Böylece Osmanlı tahtına aday iki kardeş kaldı. Musa Çelebi, kardeşi Çelebi Mehmet’in Anadolu’da güçlü durumda olduğunu bildiği için ilgilenmemiş göründü. Çelebi Mehmet, onun birçok komutanını yanına çekmeyi başardı. Güçlendiğini hissettiği bir anda, Bizans’ın da yardımını sağlayarak büyük bir orduyla Rumeli’ye geçti. İki kardeş Ekim 1411’de Çatalca yakınlarında İnceğiz denilen yerde karşılaştılar. Savaşı önceleri Çelebi Mehmet kazandıysa da, atının vurulması, kendisinin de yaralanması nedeniyle durum aleyhine döndü ve Bizans imparatorunun verdiği bir gemiyle Bursa’ya çekildi.
1412’de İstanbul yakınlarında yapılan ikinci savaşı da Çelebi Mehmet yitirdi. 1413’te son darbeyi vurmak amacıyla üçüncü kez Rumeli’ye geçti. Gönderdiği birlikler Vize yakınlarında Musa Çelebi’nin komutanlarından Kara Halil’i yenilgiye uğrattılar. Musa Çelebi’nin bazı birlikleri de Çelebi Mehmet’in yanına geçti. Musa Çelebi önce Edirne’ye sonra da Rumeli’nin içlerine doğru çekildi. Bu durumda Edirne’ye gelen Çelebi Mehmet’e kent halkı, kardeş çekişmesinden kim galip gelirse kenti ona teslim edeceklerini bildirdiler. Çelebi Mehmet, Zağra üzerine yürüdü; Musa Çelebi de Tuna Irmağı’na kadar çekildi. Samakov kasabası yakınındaki Çamurlu Derbend denilen yerde yapılan savaşta Musa Çelebi yenildi ve yaralı olarak kaçarken yakalandı ve öldürüldü (10 Temmuz 1413). Böylece 1402-1413 arasında süren Fetret Dönemi de son bulmuş oldu.
Tahta Çıkışı
Çelebi Mehmet, Edirne’de tahta oturdu ve Osmanlı İmparatorluğu’nun elinden çıkan toprakları yeniden elde etmek için Anadolu’ya geçti. Fetret döneminde Karamanoğulları Germiyan topraklarını işgal ettiğinden, önce Aydınoğullarını cezalandırıp ardından 1414’te Karaman Seferi’ne çıktı. Karamanoğulları yenilgiye uğrayıp çekilince Konya kuşatıldıysa da ele geçirilemedi. Karamanoğulları barış isteyince Çelebi Mehmet barışı kabul etti ve Bursa’ya döndü. Ancak Karamanoğulları barışı bozarak yitirdikleri toprakları yeniden işgal etmeye başladılar. Çelebi Mehmet, Konya Ovası’nda Karamanoğullarını bozguna uğrattı, barış önerisini kabul etti ve Osmanlı Devleti’nin yapacağı seferlere asker göndermeleri koşulunu koydu.
Bu kez de Eflak sorununa el attı. Yergöğü yakınlarında yapılan savaşta Macarlar yenilgiye uğratıldı. Osmanlı akıncıları da Transilvanya’ya girerek yöreyi yağmaladılar. Denizlerde Venediklilerle uğraşmak zorunluluğu ortaya çıktı. Çelebi Mehmet döneminde Osmanlı Donanması yeterli düzeyde değildi. Venedikliler bir donanmayı Çanakkale Boğazı’na gönderdiler. Lapseki açıklarında Osmanlı Donanması’nı yenilgiye uğrattılar. İsfendiyaroğlu Kasım Bey’in Osmanlı Devleti’ne sığınması ve yardım istemesi ayrı bir sorun oldu. Çelebi Mehmet, Kasım Bey’e asker vererek Candaroğullarının üzerine gönderdi. İsfendiyar Bey Sinop’ta kuşatıldı, Çelebi Mehmet’in egemenliğini kabul etti. Kasım Bey’e de istediği yerlerin beyliği verildi. Şehzade Murat, Cenevizlilerin elinde bulunan Samsun’un alınmasıyla görevlendirildi. Cenevizlilerin kenti yakıp çekilmeleri üzerine Samsun, Osmanlı Devleti’ne katıldı. Bursa’dan gelen Çelebi Mehmet, kenti teslim aldı (1419).
Şeyh Bedrettin’in ayaklanması
Bu arada Şeyh Bedrettin’in ayaklanması ortaya çıktı. Kısa zamanda yandaşları çoğaldığından devlet önlem almak zorunda kaldı. Ele geçirilen Börklüce öldürüldü. Manisa yöresinde ayaklanan Torlak Kemal de ortadan kaldırıldı, yandaşları da dağıtıldı. Şeyh Bedrettin yakalandıktan sonra önce Selanik’e, sonra padişahın bulunduğu Serez’e getirildi. Toplum düzenini bozmakla suçlandı ve ulemanın kararıyla Serez pazarında asıldı (1420). Öte yandan Timur’ un yanından geldiğini söyleyen ve Yıldırım Bayezit’in oğlu olduğunu ileriye süren Mustafa adlı biri tahtta hak aramaya başladı. Rumeli’ye geçerek Selanik çevresinde yandaş topladı. Çelebi Mehmet, Düzmece Mustafa‘nın üzerine yürüdü, Mustafa, Selanik Kalesi’ne sığındı. Bunun üzerine padişah Selanik’i kuşattı. Bizans İmparatoru II. Manuel, kuşatmanın kaldırılması koşuluyla Mustafa’yı serbest bıraktı ve Limni Adası’nda koruma altına aldı. İstanbul’ u ve Boğaziçi’ni gezen padişah, Bursa’ya döndü.
Kısa bir süre sonra yeniden Edirne’ye gitti. Edirne civarında yapılan bir av sırasında felç geçirdi, Amasya’da bulunan oğlu Murat’a haber gönderildi. Çelebi Mehmet ertesi gün öldü. Cesedi Bursa’da kendi yaptırdığı Yeşil Türbe’ye gömüldü.
