Barut nasıl elde edilir? Barutun içinde ne bulunur? Barutun üretilmesi, içeriğinde bulunanlar ve özellikleri hakkında bilgi.
barut
Barut Nasıl Elde Edilir?
Barutun karışımında % 70-80 potasyum nitrat (KNO3), % 12-20 odun kömürü, % 3-14 de kükürt vardır. Bu karışımda ki potasyum nitrat kömürle kükürtün yanması için gerekli olan oksijeni verir, kükürt de barutun kolayca tutuşmasını sağlar, yakılınca da çok miktarda gaz çıkartır. Barutu meydana getiren maddelerden kömürün yanmasından karbondioksit (CO2), kükürtün yanmasından da kükürt dioksit (SO2) gazları meydana gelir. Geriye kalan potasyum sülfatı, potasyum karbonatı, potasyum sülfürü gazlarından yüksek bir basınç meydana getirirler. Bu basınç da ateşli silahlarda merminin ileriye fırlamasını sağlar.
Teknikte yapılan ilerlemelere rağmen barut bugün de pek az farklarla çok eskiden faydalanılan usullerle elde edilir: Karışımı meydana getiren ham maddeler önce ayrı ayrı, sonra bir arada öğütülerek karıştırılır, bu karışım basınçla hamur haline getirilir, sarsıntılı eleklerden geçirilerek tozundan ayrılır. Böylece, tane halinde barut elde edilmiş olur. Bu hamur borulara basılarak makarna barutu adı verilen çubuk halinde barut yapılır. Ayrıca, küp, prizma vs. biçiminde kalıplar kullanarak o biçimlerde barutlar elde etmek de mümkündür.
Bugün karabarut artık şistli killer, kaya tuzları gibi nispeten yumuşak kütlelerin atılmasında kullanılmaktadır. Fazla duman çıkarttığı için artık askerlikte pek büyük bir önemi kalmamıştır. Bugün için ateşli silahlarda daha çok dumansız barut, daha doğru bir deyişle az dumanlı barut kullanılmaktadır. Dumansız barut, kolodyum, trinitro gliserin, trinitro tolüen gibi patlayıcı maddelerin karışımıdır.
Kaynak 2
Barut Hakkında Bilgi
Barut; ateşli silahlarda, çeşitli ateşleme araçlarıyla tutuşturulması durumunda oluşturduğu gazların itme gücüyle merminin atılmasını ya da herhangi bir aracın fırlatılmasını sağlayan yanıcı katı maddedir. Savaş malzemesi olarak, yanıcı özelliğinden ötürü Batı’ da olduğu kadar Doğu’da da ilk yüzyıllardan bu yana kullanılıyordu. En saf biçimiyle karbonu, hidrojeni bol ve yanıcı bir mineral olan neft, tam dokunma olmadan da ateşi kendisine çekebilme özelliğine sahiptir. Yağ, kükürt vb gibi başka maddelerle karıştırılması sonucu “Rum ateşi” diye bilinen daha da yanıcı ve kalıcı bir özelliğe bürünen neft, insanlara, gemilere ve ağaçtan yapılmış çeşitli kuşatma araçlarına karşı kullanılan sıvı biçimindeki yanıcı maddenin özünü oluşturur. 1230’a doğru güherçilenin kullanılmaya başlanmasından sonra, neft yeni değerler kazandı. 12. yüzyıldan bu yana Çinliler güherçilenin itici özelliğini bulmuş ve onu savaş fişeği fırlatmak için kullanmışlardı. İranlıların ve daha sonra Arapların bu konuda Çin ve Hint’ten etkilendikleri sanılır.
Genellikle güherçile, kömür ve kükürtten oluşan bu bileşim karabarut olarak da bilinir. Barutun karışımında % 70-80 potasyum nitrat (KNO3), % 12-20 odun kömürü, % 3-14 de kükürt vardır. Potasyum nitrat kömürlü kükürtün yanması için gerekli oksijeni verir. Kükürt ise barutun kolayca tutuşmasını sağlar. Kömürün yanmasından karbondioksit, kükürtün yanmasından da kükürtokşit gazları oluşur. Geriye kalan potasyum, sülfat, potasyum karbonat, potasyum sülfür gazlarından yüksek bir basınç elde edilir. Birdenbire ortaya çıkan bu basınç, ateşli silahlarda merminin ileri fırlamasını gerçekleştirir.
Avrupa’da barutu önce Friburglu Berthold Schwartz (1318-1384) adlı bir Alman rahip ve filozofunun bulduğu sanılır. Schwartz, Venediklilerin kullandıkları ilk toplan dökerek bu toplarda gülleleri uzağa fırlatmak için baruttan yararlandıysa da kimi tarihçiler, Avrupa’da barutu Roger Bacon (1224-1294) adlı adlı İngiliz bilginin bulduğunu ileri sürerler. Avrupa’da ateşli silahlarda barut ilk kez 13. yüzyılda kullanılmaya başladı. 14. yüzyılda da topçulukla kullanımı geliştirildi. Barutun bugünkü anlamıyla ilk olarak İngilizlerle Fransızlar arasındaki Cressy Savaşı’nda (1346) kullanıldığı bilinir. Kimya alanındaki ilerlemeler sonucu nitroselüloz ve nitrogliserinin elde edilmesiyle hafif dumanlı barutlar kullanılmaya başlandı. Daha sonra dumansız barut (1886) ve İsveçli kimyacı Alfred Nobel’in (1833-1896) bulduğu yüksek nitelikteki patlayıcı bir madde olan nitrogliserinli barut kullanıldı. Barutlar yapıldıkları maddeye, biçimlerine ve gördükleri işe göre çeşitlere ayrılır:
Barut Çeşitleri
Pamuk barutu: Pamuğun, nitrik asit ve sülfürik asitle işleme tutulması sonucu elde edilen patlayıcı madde. Pamuk barutu, bazı mermilerde ve elektrikli ateşleme aygıtlarında, alevi patlayıcı maddeye ulaştırmakta kullanıldığı gibi, yüksek nitelikteki bazı dumansız barutların yapılmasında da kullanılır. Pamuk barutu içinde bol azot bulunan bir nitroselülozdur.
Piro barutu: Düz nitroselüloz barutu; pamuk barutundan daha az nitrojeni bulunan bir nitroselülozdan oluşan dumansız sevk barutudur.
Kordayt barutu: Bazı devletlerde sevk barutu olarak kullanılan ve pamuk barutu, nitrogliserinle bir çeşit madeni yağdan yapılan, çubuk biçiminde çift bazlı baruttur.
Öteki barut türleri: Ağızotu barutu, ateş barutu, ateşleme barut, çakıl barutu, çikolata barutu, taneli barut, esmer barut, imla barutu, ip barutu, iş’al barutu, kapsül barutu, keskin barut, lağım barutu, makarna barutu, mersuri (prizmatik) barut, mikrop barutu, tahrip barutu, top barutu, yaprak barutu vb.
