İdrarda hemoglobin bulunması neden olur, tehlikeli midir? İdrarda hemoglobin bulunmasının sebepleri ve bu durumda yapılması gerekenler.
Kaynak: pixabay.com
İdrarınızda hemoglobin bulunması normal değildir. Bu genellikle vücudunuzun kırmızı kan hücrelerini çok hızlı bir şekilde parçaladığının bir göstergesidir. Altta yatan neden, kan bozuklukları, enfeksiyonlar veya ilaç yan etkileri dahil olmak üzere birçok faktöre bağlı olabilir.
Hemoglobin, kırmızı kan hücrelerinizde bulunan ve vücudunuz boyunca oksijen taşıyan demir içeren bir proteindir. Vücudunuzdaki demirin yaklaşık %65’i hemoglobinde bulunur. İdrarınızdaki hemoglobin, kırmızı kan hücrelerinin çok hızlı parçalandığının bir işareti olabilir. Tıbbi olarak idrarınızdaki hemoglobine hemoglobinüri, kırmızı kan hücrelerinin hızlı parçalanmasına ise hemolitik anemi denir.
Kırmızı kan hücreleri hızla parçalandığında, fazla hemoglobin böbreklerinize ulaşana kadar kan dolaşımınız boyunca taşınır. Böbrekleriniz bunu idrarınıza süzer. Birçok farklı durum hemoglobinüri ve hemolitik anemiye neden olabilir. Bu makale bazı potansiyel nedenlere daha yakından bakmaktadır.
İdrarda hemoglobin olması normal midir?
Hemoglobin idrar örneğinde normal bir bulgu değildir. Varlığı tıbbi bir soruna işaret eder. Enfeksiyonlar, kan hastalıkları ve ameliyat veya ilaçların yan etkileri gibi birçok farklı durum idrarınızda hemoglobin bulunmasına neden olabilir. Altta yatan koşullar hafiften ciddiye kadar değişebilir.
İdrarda hemoglobine ne sebep olabilir?
Çeşitli faktörler ve koşullar potansiyel olarak idrarda hemoglobin bulunmasına neden olabilir. İşte en yaygın nedenlerden bazıları.
Kan hastalıkları
İdrarınızda hemoglobin görülmesine neden olabilecek kan hastalıkları şunlardır:
- Paroksismal noktürnal hemoglobinüri (PNH): PNH, milyonda 15,9 kişiyi etkilediği tahmin edilen nadir ve yaşamı tehdit eden bir kan hastalığıdır. İdrarınızda hemoglobin, yorgunluk ve nefes darlığı gibi semptomlarla karakterizedir.
- Otoimmün hemolitik anemi: Otoimmün hemolitik anemi, bağışıklık sisteminiz kırmızı kan hücrelerine saldırdığında ortaya çıkar. Her 100.000 kişide yaklaşık 1,77 kişiyi etkilediği tahmin edilmektedir.
- Soğuk aglütinin hastalığı: Soğuk aglütinin hastalığı, otoimmün hemolitik aneminin nadir görülen bir alt tipidir ve kırmızı kan hücrelerinin 37 ila 39°F (3-4°C) sıcaklıklarda yok olmasıyla karakterize edilir.
- Orak hücreli anemi: Kırmızı kan hücrelerinin parçalanması orak hücreli aneminin temel özelliklerinden biridir. Orak hücreli anemi, kırmızı kan hücrelerinin anormal bir hilal şekline sahip olduğu kalıtsal bir hastalıktır.
- Talasemi: Talasemi, hemoglobin eksikliği ile karakterize genetik bir kan hastalığıdır. Talaseminin bazı alt tipleri artmış kırmızı kan hücresi parçalanması ile bağlantılıdır.
- Kan kanserleri: Otoimmün hemolitik anemi kan kanserleriyle bağlantılıdır. Örneğin, kronik lenfositik lösemilerin yaklaşık %10’unda görülür.
- Transfüzyon reaksiyonu: Kırmızı kan hücrelerinin parçalanması kan naklinin potansiyel bir yan etkisi olabilir. İmmün veya immün olmayan reaksiyonlar nedeniyle ortaya çıkabilir.
Enfeksiyonlar
Kırmızı kan hücrelerinin parçalanmasıyla bağlantılı enfeksiyonlar şunlardır:
- Sıtma: Sıtma sivrisinekler tarafından taşınan parazitik bir enfeksiyondur. Parazitin kendisi ve parazite tepki veren bağışıklık sisteminiz kırmızı kan hücrelerinin yok olmasına yol açabilir.
- Sitomegalovirüs: Sitomegalovirüs, 40 yaşına kadar insanların yaklaşık yarısını etkileyen çok yaygın bir virüstür, ancak çoğu insan belirti göstermez. Kırmızı kan hücrelerinin parçalanması, sağlıklı bağışıklık sistemine sahip kişilerde giderek daha fazla tanınan bir komplikasyondur.
- Viral hepatit: Nadir de olsa, viral hepatit enfeksiyonlarından sonra kırmızı kan hücrelerinin parçalandığı bildirilmiştir. Örneğin, 2022 yılında yapılan bir çalışmada, araştırmacılar hepatit E enfeksiyonu ile ilişkili 20 vaka bildirmişlerdir.
- Epstein-Barr virüsü: Hemolitik anemi, enfeksiyöz mononükleozu olan kişilerin yaklaşık %1 ila %3’ünü etkiler.
- Tüberküloz: Tüberküloza Mycobacterium tuberculosis bakterisi neden olur. Otoimmün hemolitik anemi, tüberkülozun nadir görülen bir komplikasyonudur.
Diğer koşullar
- Ciddi yanıklar: Ciddi yanıklar kanınızdaki hemoglobulin seviyesinin yükselmesine ve alyuvar sayısının düşmesine neden olabilir.
- İlaç komplikasyonları: Bazı ilaçlar kırmızı kan hücrelerinin parçalanmasına neden olabilir. İlaç reaksiyonları, 2019 yılında yapılan bir çalışmada 27 kişiden oluşan küçük bir grupta hemoliz vakalarının %26’sını oluşturmuştur.
- Yorucu fiziksel aktivite: Yorucu fiziksel aktivite, artan kırmızı kan hücresi parçalanması ile ilişkilidir. Araştırmalar, kırmızı kan hücrelerinin parçalanmasının uzun mesafe veya ultra koşudan sonra yaygın olduğunu göstermektedir. Genellikle 24 ila 48 saat içinde düzelir.
- Cerrahi komplikasyon: Mitral kapak ameliyatı veya diğer kan damarı prosedürlerinden kaynaklanan mekanik stres, kırmızı kan hücrelerinde fiziksel hasara neden olabilir.
- Diğer kanserler: Tümörler, paraneoplastik sendromlar adı verilen bir grup komplikasyona neden olan kimyasallar salgılayabilir. Otoimmün hemolitik anemi, paraneoplastik sendromların potansiyel bir komplikasyonudur.
- Enzim eksiklikleri: Piruvat ve glukoz-6-fosfat dehidrogenaz eksiklikleri gibi bazı enzim eksiklikleri kırmızı kan hücrelerinin parçalanmasına neden olabilir.
- Aşırı aktif dalak: Kırmızı kan hücrelerinin parçalanması aşırı aktif dalağın potansiyel bir komplikasyonudur.
İdrarda hemoglobin nasıl tespit edilir?
Doktorlar idrar testi ile kanınızdaki hemoglobini ölçebilir. Test için özel bir hazırlığa gerek yoktur. İdrar örneğinizi toplamanız için size özel bir kap verilecektir. Bir sağlık uzmanı size testin nasıl yapılacağına dair özel talimatlar verecektir. Size idrar akışının ortasından örnek almanızı söyleyebilirler.
Doktorlar, test şeritlerine az miktarda idrar uygulayarak örneğinizdeki hemoglobini tespit edebilir.
İdrarınızda hemoglobin varsa ne olur?
İdrarınızda hemoglobin tespit edilirse, doktorunuz altta yatan nedeni teşhis etmeye yardımcı olmak için aşağıdaki testleri kullanabilir:
- fiziksel muayene
- kan testleri
- idrar testleri
- görüntüleme testleri
- geneti̇k testler
- kemik iliği testleri
Spesifik tedavi altta yatan nedene bağlı olacaktır. Bazı durumlar tedavi gerektirmeyebilir.
Potansiyel tedaviler şunları içerir:
- Kan hücrelerinin parçalanmasını yavaşlatan ilaçlar
- kırmızı kan hücresi sayınızı artırmak için kan nakli
- imVmün sistem aktivitesini azaltmak için steroidler veya biyolojik ilaçlar
- immünoterapi ilaçları
- intravenöz (IV) hat yoluyla verilen sıvılarla rehidrasyon
- altta yatan enfeksiyonlar için tedavi
- maske aracılığıyla verilen oksijen
Özet
İdrarınızdaki hemoglobin genellikle vücudunuzun kırmızı kan hücrelerini hızla parçaladığının bir işaretidir. İdrarınızda hemoglobin bulunması normal değildir ve varlığı altta yatan tıbbi bir durumun işaretidir.
Bazı enfeksiyonlar, kan hastalıkları ve genetik bozukluklar da dahil olmak üzere birçok farklı durum idrarınızda hemoglobine yol açabilir. Bir doktor, çeşitli testlerle altta yatan nedeni belirlemenize yardımcı olabilir ve size en iyi tedavi seçenekleri konusunda tavsiyelerde bulunabilir.
