İkinci Dünya Savaşının sebepleri ve İkinci Dünya Savaşı başlamadan evvel dünya üzerinde oluşan askeri hareketlilik ile ilgili bilgi veren yazımız.
İki dünya savaşı arasında geçen 20 yıl içinde dünya siyaset sahnesinde halledilmesi gereken birçok pürüzler ortaya çıkmıştı. Hem siyasi, hem de mali ve iktisadi sınai olan bu zorluklar çeşitli sebepler yüzünden halledilemiyordu.
I. Dünya Savaşı’ndan sonra Almanya muazzam topraklar kaybetmişti. Alsace – Lorraine bölgesi Fransa’ya verilmiş, zengin Saar bölgesi 15 yıl Fransızlar’da kalmak üzere Almanya’dan alınmıştı. Bir kısım Alman toprağı Belçika’ya verildiği gibi, Prusya’nın bazı toprakları Polonya’ya bırakılmış, serbest şehir Danzig de Milletler Cemiyeti’nin idaresine alınmıştı. Memel ve çevresi önce Müttefikler tarafından idare edilmiş, sonradan Litvanya’ ya verilmişti. Öte yandan, Almanya bütün sömürgelerini kaybetmiş bulunuyordu. Bunların yanı sıra ödemeye mahkum edildiği savaş tazminatı son derece büyüktü.
Nüfusu çok kalabalık olan Almanya’nın bu büyük kayıpları Alman milletinin içinde bir ukde olarak kalmıştı. Hitler iktidara gelip de büyük vaatlerde bulunmaya başlayınca halk onun çevresinde toplandı. Yapılan sıkı propaganda kısa bir zaman içinde Alman milletini bir başka savaşa hazır hale getirdi.
Silahsızlanma hususunda çeşitli konferanslar toplanırken, Almanya, Japonya, İtalya harıl harıl silahlanıyor, büyük devletler ise bunu görmemezlikten geliyorlardı. Amerika, İngiltere gibi büyük devletler silahsızlanma taraflısı gözüküyorlardı. Birinci savaştan sonra meydana gelen iktisadi buhranlar, galip devletlerin iç işlerinde birçok zorluklar doğurmuştu. Hiçbirinde yeni bir savaşı göze alacak hal yoktu. Bu bakımdan, Mihver Devletlerinin silahlanmasına seyirci kaldıkları gibi saldırı hareketleri başlayınca da önlemeye kalkışmadılar.
Saldırılar Başlıyor
Uzak Doğu’da. — Japonya’nın ilk saldırı hareketi 1931’de Mançurya’yı alması ile başladı. Müttefikler buna seyirci kalmaktan başka bir şey yapamadılar.
İtalyan-Habeş Savaşı. — İtalya 1935’te Habeşistan’ı zaptetti, sömürge haline getirdi. Milletler Cemiyeti’nin bu hareket karşısındaki tepkisi de çok zayıf kaldı. İspanya’da faşistler General Franco komutasında meşru hükümete karşı ayaklandılar. İtalya ve Almanya, askerî birlikler göndererek, Franco’yu desteklediler. Böylece, Franco açtığı iç savaşı kazandı, İspanya’da bir faşist diktatörlüğü kurdu. Milletler Cemiyeti, Mihver’in bu müdahalesine karşı da bir şey yapamadı.
Ren Bölgesi. — Almanya ilk saldırı hareketine 1936’da girişti. Versailles Antlaşması’na göre Almanya Ren nehrinin batı bölgesinde asker bulunduramayacaktı. 7 mart 1936 günü Hitler’in birlikleri Ren Bölgesi’ne girdiler. Birçok Fransız devlet adamı Almanya buradan çekilmediği takdirde kuvvet kullanılması gerektiği fikrindeydi. Ancak, İngiltere Fransa’yı desteklemiyordu; çünkü Fransa da Habeşistan işinde İngiltere’yi desteklememişti. Bunun üzerine, Fransa askeri harekete cesaret edemedi. Böyle bir şey belki de yeni bir savaşa yol açacaktı. Başbakan Pierre Laval bunu göze alamadı.
Çin-Japon Savaşı. — 1937 yılında Japonya Çin’e karşı askeri hareketlere girişti. 7 temmuzda başlayan çarpışmalar kısa zamanda bütün Çin’e yayıldı. Müttefik Devletler’le Milletler Cemiyeti bu hareketi durdurmak için fazla bir şey yapamadı. Üstelik, birçok memleketler Japonya’ya savaş malzemesi satmakta devam etti.
Avusturya’nın İlhakı. — Artık Mihver Devletleri büyük bir kuvvet haline gelmişti. Dünya siyaset alanında diledikleri gibi davranabiliyorlardı. Hitler, Ren Bölgesi meselesinde başarı kazanınca bu defa Avuşturya meselesini ortaya çıkardı. Zaten Nazi Partisi yıllardan beri Avusturya’yı için için yıkmaya, Almanya’ya katmaya çalışıyordu. Avusturya Başbakanı Kurt von Schschnigg doğrudan doğruya istifaya zorlandı. 11 mart 1938’de Alman askerleri memlekette «huzuru sağlamak» iddiası ile Avusturya’yı işgal ettiler.
Südet Bölgesi. — Aradan bir yıl geçmeden Hitler Çekoslovakya’nın tamamen Almanlar’ la meskûn zengin Südet Bölgesi’ne göz dikti. Çekoslovakya kendi toprakları için savaşmaya hazırdı; ancak, böyle bîr savaşın yeni bir dünya savaşına yol açacağı korkusu Fransa ve ingiltere gibi devletleri endişeye düşürdü. İngiltere Başbakanı Neville Chamberlain ile Fransa Başbakanı Edouard Daladier’nin Hitler’le yaptıkları görüşmeler sonuçsuz kaldı. Sonunda Südetlerin Almanya’ ya verilmesi kararlaştırıldı. Hitler 1939 yılının martında Çekoslovakya’nın kalan kısmını da işgal etti.
Aynı yıl Memel’i Litvanya’dan alan Almanlar, Polonya ile yaptıkları dostluk antlaşmasını tek taraflı olarak bozdular. Danzig’le Almanya arasındaki toprak parçası Polonya’nındı. Almanlar şimdi de buradan Danzig’e bir yol istiyorlardı.
Artık olaylar hızla gelişiyordu. Aynı yılın mayısında İtalya ile Almanya bir antlaşma imzaladılar. Ağustosta da Rusya ile bir saldırmazlık antlaşması imzalayan Almanya artık kendisini bütün dünyayı ele geçirecek kudrette görüyordu. Ote yandan, Alman propaganda teşkilâtı Polonya’daki Almanlar’ın kötü muamele gördüğünü dünyaya yayıyor, Danzig’de, Polonya sınırında birtakım çarpışmalar oluyordu. En sonunda Hitler, Polonya’ya hücum emrini verdi ve 1 Eylül 1929 sabahı Polonya’yı işgale başlayarak İkinci Dünya Savaşını fiilen başlattılar.
