İlk yardım nedir? İlk yardım neden önemlidir? İlk yardım ne zaman yapılır, nasıl yapılır? İlk yardımın tarihçesi ve gelişimi hakkında bilgi.
İlk Yardım; yaşamı sıklıkla tehlikeye sokan akut hastalıkların ve yaraların zaman geçirmeden tedavi edilmesini amaçlayan tıp dalıdır.
Tıptaki uzmanlık dallarının tümü acil durumları da içerir. İlk yardım gerektiren rahatsızlık ya trafik kazası, yanma, zehirlenme, yüksekten düşme gibi beklenmedik bir durum sonucunda oluşur ya da aniden başlayan bir hastalıkla ya da normal giden bir hastalığın yön değiştirmesiyle ortaya çıkar. Örneğin, akut apandisit ya da şeker hastalarında görülebilen hipoglisemi koması her zaman acil tedavi gerektirir.
İlk yardımda ilk aşama, hastanın yaşamını tehlikeye sokan bozukluğun saptanması ya da hastalığa tanı konmasıdır. Daha sonra bu bozukluğun hızla giderilmesi, kesintiye uğrayan yaşamsal işlevlerin yeniden başlatılması ve zedelenen dokuların onarılması gelir. Olguların çoğunda acil cerrahi girişim gereklidir, ancak bu bozuklukların hemen hepsi dolaşım ve solunum işlevlerini de etkilediği için tedavide ilk adım, ..kalp ve akciğerlerin canlandırılmasıdır.
Özellikle kalp krizi ve boğulma gibi hastayı şoka sokan durumlarda uygulanan bu işlem, havanın akciğerlere geçmesini sağlamak üzere solunum yollarındaki yabancı cisim ve mekanik engellerin çıkarılmasını ve göğüs duvarına dışarıdan masaj yaparak kalbin düzenli çalıştırılmasını kapsar. Kısaca canlandırma olarak bilinen işlem, yalnız özel eğitim görmüş kişilerce, bilincini yitirmiş ve soluk alamayan hastalara uygulanır. Hasta önce sert ve düz bir zemine sırtüstü yatırılıp ağız, burun ve soluk borusundaki yabancı maddeler, sıvılar temizlenir; baş, çene yukarı bakacak biçimde arkaya eğilerek solunum yollarının açılması sağlanır.
Daha sonra, burun delikleri kapatılarak, dakikada 12 soluk vermek üzere ağızdan ağıza yapay solunum yapılır. Bu arada boynun her iki yanında yer alan şah damarlarında (karotis atardamarı) nabız aranır ve kalp atışlarının düzenli olup olmadığı saptanır. Nabız alınamıyorsa, kalp durması olasılığına karşı dış kalp masajı yapılır; masajı yapan, hastanın göğüs kemiğinin üzerine eliyle darbeler indirir.
Kalp masajında dakikada yaklaşık 80 darbe önerilir. Canlandırma işlemi, hasta kendiliğinden ve düzenli olarak soluk almaya, kalbi atmaya başlayana ya da bu işlemi sürdürecek gelişmiş bir aygıta bağlanana değin sürdürülmelidir. Çocuklar ve bebeklerle ilgili vakalarda ve özel durumlarda bu yöntemin uygulanışında farklılıklar olabilir.
İlk Yardımın Tarihçesi;
İlk yardımın insanlığın doğuşu ile başladığı söylenebilir. Nitekim Allah’ın ilk insanı topraktan yapıp burnundan üfleyerek hayat verdiği Tevratta yazılıdır. İşte böylelikle ağızdan ağıza yapay solunumun başladığı ve ilk canlandırmanın yapıldığı açıkça bellidir.
İnsanlar ilk çağlarda doğal kuvvetler ve hayvanlara karşı kendilerini koruma ve onlar nedeniyle olan yaralanmalarda ve hastalıklar karşısında belki bilinçsiz fakat içgüdülerinin verdikleri güçle ilk yardımı uygulamışlardır. Yaptıkları her türlü yanlışlıktan ya da tesadüfen yaptıkları tedaviden ve deneme yolu ile daha iyi şekilde ilk yardımı uygulamayı öğrenmişlerdir.
Tıp alanındaki modern ilerlemeler ilk yardıma da modern ve etkin bir yön vermiştir.
Bazı ilk yardım kuralları o çağın etkinlikleri karşısında kaldığından daha etkin yöntemlerin bilinmesine karşın günah ya da dini yasaklamalar da uygulama alanına girememiştir.
Savaşlar ise yara, kanamalar ve şok tedavisi hususunda yeniliklerin doğmasına yol açmıştır. Savaş alanında kendisinin ya da arkadaşının harp paketi kullanarak, kanamayı durdurması ile basit nedenlerle olan ölüm oranı da azalmıştır.
2. Dünya savaşında Japonya’ya atom bombasının atılması ve bunu izleyen yıllarda her türlü kimyasal ve biyolojik savaş ajanlarının kullanılması bunlara karşı korunma ve ilk yardım konularındaki bilgilerimizi genişletirken sivil savunmanın önemini arttırmıştır.
Her memleketin bünyesindeki sivil savunma, Kızılay, Kızılhaç ve bu gibi örgütler tarafından açılan kurslar da da ilk yardım eğitimine önem verilmiştir.
