Mimarlıkta ion düzeni nedir? İon düzeninin özellikleri, İon düzeni tapınaklar, tarihçesi, mimarideki yeri hakkında bilgi.
İon Düzeni
İyon düzeni, Antik Yunan mimarisinde kullanılan ve daha sonra Roma mimarisinde de kullanılmış bir sütun düzenidir. İyon sütun düzeni, Dor düzeninden sonra ortaya çıkmıştır ve Korint düzeninden önce kullanılmıştır.
İyon düzeninde, sütunların başlıkları Kapitelin iki yanında yer alan volütlü (spiral) kabartmaları ile karakterizedir. Sütunlar daha ince ve uzundur ve çoğu zaman üst kısımları biraz eğimlidir. Düzgün bir silindir şeklindedirler ve alt kısımlarında kesitleri bazen biraz geniştir.
Kapiteller, düzgün bir silindirik gövdeyi üç bölüme ayıran bir üst ve alt volütler ve ortada yer alan bir yivli bölümden oluşur. İyon düzeninin başlıkları, Dor düzenindeki basit kapitellerden daha karmaşık ve süslüdür.
İyon düzeni, Antik Yunanistan’da Athena’nın kenti İyon’a (İyonya) özgü olarak geliştirilmiştir. İyon düzeni, diğer düzenlere göre daha zarif ve süslüdür ve bu nedenle daha çok kadın tanrıçalar ve dişi tanrılarla ilişkilendirilir.
Kaynak 2
İon Düzeni; Klasik mimarlıkta kullanılan beş yapı düzeninden biridir. Dor düzeni gibi, İon düzeni de Eski Yunanlılarca geliştirilmiştir. İon düzeninde kaidenin altından sütunun üstüne kadar olan yükseklik, sütunun en alt kesiminin çapının dokuz katıdır. Sütun kaidesi yarım çap yüksekliğindedir ve yarım daire kesitli iki dışbükey silme (torus) arasına yerleştirilmiş bir içbükey silmeden (scotia) oluşur. Sütun gövdesi sekiz çap yüksekliğindedir; üstünde 24 yiv bulunur (Dor düzenindekinden dört fazla). Gene yarım çap boyu yüksekliğinde olan başlığın üstünde yalnız ön ve arka yüzlerde yer alan sarmal biçimli öğelere volüt denir. Volütler echinus denen ve yumurta-ok silmesiyle bezeli olan bir boyun kesimine oturur.
Saçaklığın ilk parçası olan baştaban (arşitrav), basamaklı olarak düzenlenmiş üç tane düz banda (fascia) ayrılıri Bunun üstündeki friz kesimi ya düz ya da kabartmalı bir bezeme şeridiyle kaplı olabilir. Frizin üstünde çıkıntılı kare blokçuklardan (dentil) bir dizi yer alır.
İon düzeninin Ege Denizinin her iki yanında çok çeşitli uygulamaları vardır. Bunlar birbirinden kaidelerinin biçimlenişi ve başlıklarının oranlarıyla ayrılır. Attika üslubu en narin ve derli toplu olandır. Romalılar da Anadolu üslubu ion düzeni yerine, Attika üslubunu benimsemişlerdir. Atina Akropolisi’ndeki Erekhtheion’la Ephesos’ta Kroisos’un yaptırdığı Artemis Tapınağı İon düzeninin iki önemli örneğidir. Romalıların İon düzeni uygulamaları Yunan İon düzenine göre daha küçük oranlı, daha hafif görünümlüdür. Roma’daki Colosseum gibi binişik düzenin uygulandığı yapılarda İon düzeni, zemin katındaki Dor ve Toskana düzenlerinin üstünde, orta katta kullanılmıştır.
