Ipomoea nedir, nasıl bir bitkidir? Ipomoea çiçeği özellikleri, cinsin üyeleri, yetiştiği bölgeler hakkında bilgi.
Ipomoea
Ipomoea; kahkahaçiçeğigiller (Convolvulaceae) familyasından, sıcak bölgelerde yetişen 500 kadar ağaç, çalı, sanhcı ve sürünücü otsu bitki türünü içeren cinstir. Bu cinsin bazı türleri, kimi uzmanlarca Batatas, Quamoclit, Calonyction, Pharbitis ve Exogonium gibi ayrı cinslerde sınıflandırılır. Ipomoea cinsinin bazı üyelerinin yumruları yenebilir, çiçeklerinden ise süs öğesi olarak yararlanılır.
Anayurdunun Güney Amerika’nın tropik kesimleri olduğu sanılan tatlıpatates (I. batatas) bitkisinin yumruları yiyecek olarak değerlendirilir. Bu çokyıllık bitkinin oval biçimli ya da loplu yaprakları ve 5 cm büyüklüğünde pembe ya da leylak renkli çiçekleri vardır. Meksika’nın tropik kesimlerinde yetişen calapa (I. purga ya da Exogonium purga) kırmızı çiçekli, tırmanıcı bir türdür. Elma büyüklüğündeki iğ, küre ya da armut biçimli kökleri bileşimindeki bazı etkin maddeler nedeniyle çok eskiden beri müshil olarak kullanılır. Tropik Amerika kökenli I. violacea da çokyıllık tırmanıcı bir türdür. Genellikle bahçelerde biryıllık süs bitkisi olarak yetiştirilen bu bitkinin beyaz, mavi ya da morumsu renkli çiçekleri ve kalp biçimli yapraklan vardır. Bileşimindeki d-liserjik asit ve d-izoliserjik türevi alkaloitler nedeniyle halüsinasyon yapıcı özelliği olan tohumlan Meksika’da Zapotek Yerlileri tarafından ayinlerde kullanılır. Yaygın biçimde bahçe bitkisi olarak yetiştirilen kahkahaçiçeği (I. purpurea) tırmanıcı özellikte biryıllık bir bitkidir. Kalp biçimli yapraklan ve yaklaşık 7 cm çapında mor, pembe ya da beyaz renkli çiçekleri vardır. Ipomoea cinsinin en büyük çiçekli türlerinden biri olan I. bonanox (ya da Calonyction aculeatum) geceleri 15 cm genişliğinde beyaz renkli ve kokulu çiçekler açar; sütümsü özsuyu Castilla kauçuğunun pıhtılaştırmasında kullanılır. Yumrumsu kökleri ve dik dallarıyla yaklaşık 120 cm uzunluğa erişen I. leptophyila’nın 7,5 cm genişliğinde pembe ya da mor çiçekleri vardır.
