İstanbul’un Semt İsimleri Nereden Geliyor? Kökeni ve Hikayeleri

İstanbul’daki semtlerin isimleri nasıl kondu, nereden geliyor, hikayeleri. İstanbul’un semt isimlerinin bilinen kökenleri hakkında bilgiler.

Kaynak: pixabay.com

İstanbul’un Semt İsimleri Nereden Geliyor?

İstanbul’un birçok semtleri adlarını oradaki büyük camilerden almıştır:

Beyazıt, Sultanahmet, Sultanselim, Ayasofya gibi. Birçok semtlerin adı da orada oturmuş, ya da eser bırakmış kimselerden gelir. Ayrıca, çeşitli tarihi olaylar, yapılar, çeşmeler de semtlere ad vermiştir. Aşağıda bunlardan birkaçını bulacaksınız:

• Ayrılık Çeşmesi (Haydarpaşa’da) — Eskiden hac alayı bu çeşme çevresinde toplanır, oradan yola çıkardı. Hacca gidenler eşlerine, dostlarına orada veda ederek ayrılırlardı.
• Cihangir — Kanuni Sultan Süleyman pek sevdiği oğlu Cihangir için burada bir cami yaptırmıştı. Semt adını bu Cihangir Camisi’nden almıştır.
• Çengelköy — XIX. yüzyılda Kaptan-ı deryalıklarda, valiliklerde bulunmuş yiğitliğiyle tanınmış Çengeloğlu Tahir Paşa burada bir mescit yaptırmıştı
• Harem — Üsküdar Sarayı’nın harem dairesine gidecekler bu iskeleye çıkarlardı.
• Haydarpaşa — III. Selim vezirlerinden Haydar Paşa oradaki kışlayı yaptırmıştı.
• İhsaniye — Selimiye Kışlası ile Karacaahmet arasındaki bu mahallenin bulunduğu yerde eskiden bir saray vardı. Padişah, yıkılmaya yüz tutan bu sarayın arsasını halka «ihsan» ettiği için semtin adı «İhsaniye» kalmıştır.
• Kabataş — İskelenin bulunduğu yerde eskiden büyük bir taş vardı. Osmanlı devri ileri gelenlerinden «Köse Kâhya» diye tanınmış Mustafa Necip Çelebi bu taşı yontturup iskele haline getirdi.
• Kadıköy — Bugün Osmanağa Camisi diye anılan caminin yerinde eskiden Kadı Mehmet Efendi’nin yaptırdığı bir mescit vardı. Semtin adı bundan dolayı «Kadıköy» kalmıştır. Bugünkü camiyi I. Ahmet devrinde Babüşsaade Ağası Osman Ağa yaptırmıştır. Diğer bazı kaynaklara göre Bizans’ın fethinden sonra burası İstanbul’un ilk kadısı Hızır Bey’e ihsan edilmiş, bundan ötürü de semt Kadıköy adını almıştır.
• Kuzguncuk — Fatih Sultan Mehmet devrinde, Kuzgun Baba diye anılan bir derviş burada oturmuştu.
• Üsküdar — Farsça «konak» anlamına gelir. Eskiden Anadolu’ya, İran’a, Arabistan’a gidip gelen kervanlar burada konaklardı.
• Vaniköy — Eski adı Papaz bahçesi’ydi. IV. Mehmet, Şeyh-i Sultani Esseyit Mehmet Vani (Vanlı) ya bu yerleri hediye etti, o da kendisine burada bir yalı, bir iki ev yaptırdı.
• Beylerbeyi — III. Murat devri beylerbeylerinden Mehmet Paşa’nın yalısı bulunduğu için köye de bu ad verilmiştir..
• Arnavutköy — önceleri, Boğaziçi’nin bu sevimli semtinde Arnavutlar oturduğu için buraya bu ad takılmıştı.
• Tophane – Şehre yakınlığı dolayısı ile ilk gelişen Boğaz semti olmuştur. Adını Fatih’in burada kurmuş olduğu tophaneden alır. Bu tophane sonradan Kanuni tarafından geliştirilmiştir. Tophane’de Kılıç Ali Paşa’nın Sinan’a inşa ettirdiği büyük bir cami vardır. Semtin diğer büyük camisi olan Nusretiye Camisi II. Mahmut tarafından yaptırılmıştır.
• Fındıklı – Tophane’nin devamıdır, Salıpazarı ile ondan ayrılır. Salıpazarı adını vaktiyle burada salı günleri kurulan pazardan almıştır. Fındıklı adı ise buradaki derede vaktiyle fındık ağaçlarının bolluğu yüzünden verilmiş olsa gerektir. Fındıklı da İstanbul’a yakınlığı dolayısıyla erken gelişti. Burası padişahların, devlet ileri gelenlerinin pek rağbet ettiği bir semt oldu. Bunların birçoğu burada cami, okul, hamam, çeşme gibi değerli eserler bırakmışlardır.
• Dolmabahçe – I. Ahmet’in emriyle denizden doldurularak padişahın bahçeleri arasına alınmıştır. İsmi buradan gelmektedir. Buradaki Dolmabahçe Sarayı Abdülmecit tarafından yaptırılmıştır. Onun yerinde daha önce II. Mahmut tarafından yaptırılmış olan bir saray vardı.
• Kuruçeşme – XVIII. yüzyılın sonlarına doğru bu adı almıştır. Yolu bozulduğu için uzun zaman susuz kalan bir çeşme köye bu adın verilmesine sebep olmuştur.
• Bebek – Bebek adı, Fatih’in buraya tayin ettiği Bebek lakaplı bölükbaşından gelmiştir. Bebek daha çok XVIII. yüzyıldan sonra gelişmiş ve imar görmüştür.
• Rumelihisarı – Adı Fatih’in burada yaptırdığı hisardan gelir. Eskiden büyüklerin burada bağ ve yalıları bulunurdu. Bunlar arasında Valide Sultan’ın yaptırdığı köşk meşhurdur.
• Baltalimanı – Adını Fatih’in karadan Haliç’e indirdiği gemileri burada inşa eden Baltaoğlu Süleyman Bey’den almıştır.
• Emirgan – Köyün adı IV. Murat’ın Revan seferi dönüşünde buraya yerleştirilen Emirgûne’den gelmektedir. Eski devlet büyüklerine ait birçok yalılar vardır. İstanbul’un meşhur sularından Kanlıkavak suyu da buradadır.
• İstinye – Boğaziçi’nin en derin koyu çevresinde kurulmuştur. Bugünkü adı İlkçağ’daki adı olan Stenos’tan gelir. Meşrutiyet devrinde burada gemi tamir havuzları kurulmuştu.
• Yeniköy – Kanuni zamanında kurularak bu adı aldı. II. Mahmut devrinde Rum zenginleri burada güzel yalılar yaptırmışlardır.
• Tarabya – II. Selim burada bir kasaba kurulmasını Sokullu’ya emretmiş, ondan sonra burası gelişmiştir. Daha önce sadece balıkçı kulübeleri vardı.
• Kireçburnu – Boğaz’ın kuzey ucu buradan itibaren görünmeye başlar. İmarına bilhassa Abdülaziz devrinde Fuat Paşa’nın sadareti zamanında hız verilmiştir.
• Kandilli – Küçüksu Deresi’nden Vaniköy’e kadar uzanan mahalleleri içine alır. Şimdi Kandilli Kız Lisesi olan bina II. Mahmut’un kızı Adile Sultan’ın sarayıdır.
• Anadolu Hisarı – Göksu Deresi’nin Boğaz’a döküldüğü noktanın kuzeyinde kurulmuştur. Adını Yıldırım Bayezit’in yaptırdığı hisardan alır.
• Kanlıca – Yoğurdu ile ün salmış olan bu semt. Eski devlet ileri gelenlerinin fazla rağbet ettiği bir yerdi.
• Paşabahçe –  Önceleri yalnız Hıristiyanlar otururdu, III Mustafa devrinden sonra Türkler de buraya rağbet etmeye başladılar.