İsveç tarihi. İsveç tarihi ile ilgili bilgi. Bir dönem Osmanlılara sığınmış kralları dahi olan İsveç’in tarihi. İskandinavya’nın en gözde ülkesinin tarihi.
İsveç Tarihi
İlk İsveç devleti M.S. 500’de Svear Krallığı adıyla Juppdand’da kuruldu. Bir yüzyıl sonra bu insanların soyundan gelen Vikingler, Stockholm yakınlarındaki koylardan yola çıkarak yağma, ticaret ve araştırma gezilerine başladılar. Viking dönemi sonlarında M.S. 1000 yıllarında İngiliz ve Alman misyonerler, İsveç’e Hıristiyanlığı getirdiler. İsveç’in ilk Hıristiyan kralı Olof Stötkonung 11. yüzyılın başında Hıristiyanlığın yayılmasında etkili rol oynadı. 1248-1266 arasında hüküm süren Kral Jarl, Stockholm’ü kurdu. Jarl’ı oğlu Waldemar ile Folkung Hanedanı dönemini başladı. Bu hanedan döneminde İsveç taht kavgalarına sahne oldu. Feodal parçalanma, 1350’de II. Magnus’un yürürlüğe koyduğu ve İsveç’in ilk genel yasası sayılan “Toprak Yasası” ile sona erdi.
Magnus’tan sonra 1363’te tahta çıkan Albert, Folkung Hanedanı’na son verdi. 1397’de İsveç, bir İskandinav blirliği oluşturan Danimarka’nın yönetimine girdi. 1435’te çiftçi, memur, kentli ve soyluların temsilcilerinden oluşan bir konsey, İsveç’in ilk parlamentosunu (Riksdag) kurdu. 1520’de Oldenburg Dükü II. Christian, Stockholm’ü ele geçirerek İsveç tahtına çıktı. Bunun üzerine, Kral Gustav Vasa (resimdeki)’nın başlattığı köylü ayaklanması yayıldı. Bağımsız İsveç Krallığı’nı kurmayı başaran Gustav Vasa 1523’te taç giydi. Luther’in reformları, İsveç’i de etkiledi. 1531’de İsveç, Vatikan’dan koparak kendi kilisesini devletin denetiminde kurdu. 1544’te, Riksdag’a (parlamento) mutlak monarşi onaylattırıldı böylece Vasa Hanedanı dönemi başladı.
Bu dönemde İsveç, Baltık yöresinin en etkili gücü oldu. 1697-1721 arasında ülke Büyük Kuzey Savaşı’nda Rusya’ya yenilmesinin ardından politik gücünü yitirmeye başladı. İsveç Kralı Demirbaş Şarl Osmanlı İmparatorluğu’na sığındı. Baltık’ın denetiminin Rusya’nın eline geçmesinin ardından İsveç tarihinde, “Özgürlük Dönemi” olarak adlandırılan yeni bir sayfa açıldı. Politika sanat, kültür alanında ilerlemeler gerçekleştirildi. Rusya’nın Osmanlılarla savaşmasından yararlanan III. Gustav, tüm yönetim yetkilerini elinde topladı. Çariçe Katerina’mn donanmasına karşı kazandığı Svensksund Deniz Savaşı ile durumunu güçlendirdi. III. Gustav soyluların düzenlediği bir darbe sonucu 1792’de öldürülünce yerine IV. Gustav geçti.
Napolyon Savaşları döneminde Finlandiya’yı elinden çıkaran İsveç, Norveç ile 1814’ten 1905’e kadar sürecek olan bir birlik oluşturdu. 1840-1914 aasında 850 bin İsveçli nüfusun yaklaşık 1/5’i ABD’ye göçtü. 1907’de işçilere kendi partilerini kurma ve parlamentoda temsil hakkı sağlandı. 1921’de kadınlara seçme ve seçilme hakkı tanındı.
İkinci Dünya Savaşı
İsveç, İkinci Dünya Savaşı’nda Norveç ve Danimarka ile b,rlikte tarafsız kaldı. 1929 dünya ekonomi bunalımının kısa sürede atlatılmasında 1932’de işbaşına gelen ve 1976 yılına kadar ülkeyi yöneten Sosyal Demokratlar’ın uyguladığı sosyal adaletçi programların etkisi büyük oldu. İkinci Dünya Savaşı’nda tarafsızlık politikasını sürdürmeyi başarabilen tek İskandinav ülkesi olan İsveç’e Nazi işgali altındaki İskandinavya ve öteki ülkelerden çok sayıda Yahudi göç etti.
Savaş sonrası dönemin en önemli politikacısı 1946-1969 arasında başbakanlık görevini yürüten Tage Erlander oldu. 44 yıl aralıksız yönetimi elinde bulunduran Sosyal Demokratlar 1976 Seçimleri’nde azınlığa düştüler. Yeni sağ koalisyon hükümet, Merkez, Liberal ve Muhafazakar partilerin katılımıyla Thorbjörn Falldin’in başbakanlığında kuruldu. 1979 Seçimleri’nde Thorbjörn Faildin Hükümeti yerini korudu. 1982 Eylülünde yapılan seçimlerde Sosyal Demokratlar, 349 üyeliğin 166’sını kazandılar. Olof Palme başkanlığında bir azınlık hükümeti kurdular böylece 6 yıllık bir aradan sonra yeniden iktidara geldiler. 1 Mart 1986’da, kimliği belirsiz kişi ya da kişilerce öldürülen Olof Palme’nin yerine başbakan yardımcısı İngmar Carlsson getirildi.
İsveç I. ve II. Dünya Savaşlarında tarafsız olarak kalabilmiştir. İsveç bugün Anayasal bir Monarşi ile idare edilmektedir ve Avrupa’nın özgürlüğe en fazla önem veren ülkesi durumundadır.
Kaynak: pixabay.com
İsveç İle İlgili Bilgiler:
- *** İsveç, 173.745 mil kare alanı kaplar.
- *** İsveç, İskandinav Yarımadası’nın doğu bölgesini kapsar.
- *** İsveç, Fransa ve İspanya’yı takiben dördüncü en büyük Avrupa ülkesidir ve Avrupa Birliği’nde üçüncü sıradadır.
- *** İsveç’in başkenti Stockholm’dir. Bu aynı zamanda İsveç’in en büyük şehridir.
- *** İsveç’te konuşulan ana dil İsveççe, küçük azınlıklar Sami ve Fince konuşur.
- *** İsveç’te hükümet sistemi bir anayasal monarşi ve parlamenter demokrasidir.
- *** İsveç, tarafsız bir ülke olmasına ve 1814’ten beri herhangi bir savaşa girmemesine rağmen, 19 yaşın üzerindeyse İsveç vatandaşları 15 ay askerlik yapmak zorundadırlar.
- *** İsveç’in % 53’ü ormanlık arazidir.
- *** İsveç’in% 11’i dağlardan oluşur.
- *** İsveç’te yaklaşık 100.000 göl bulunmaktadır.
- *** İsveç’in başlıca ihracat ürünleri, makine, telekomünikasyon ve elektronik, kağıt, ilaç, gıda ürünleri, demir, çelik ve petrol ürünleridir.
- *** İsveç dünyanın herhangi bir gelişmiş ülkesine göre en çok çalışan anneye (yüzde olarak) sahiptir. Bu, İsveç’teki annelerin % 76’sının çalıştığı anlamına geliyor. Annelere ve babalara bebek sahibi olduklarında 480 gün izin veriliyor.
- *** Yoksul ve gelişmekte olan ülkelere yardım sağlamak konusunda İsveç dünyanın en cömert ülkesidir.
- *** 2012’ye kadar İsveç, 30 Nobel ödülüne sahipti. Bunlardan 5 tanesi Nobel Barış Ödülü idi.
- *** İsveç, Volvo ve Saab otomobil şirketlerinin ev sahibidir.
- *** Ünlü mobilya şirketi IKEA, 1943’te İsveç’te kuruldu ve dünyanın birçok ülkesinde mağazaları vardır.
- *** Avrupa’daki en büyük alışveriş merkezi Göteborg’dadır.
- *** Dünyanın En Büyük Güneş Sistemi modeli Stockholm Globe Arena’dır. Ayrıca dünyanın en büyük yarı küresel yapısıdır.
- *** İsveç’ten çıkan ünlü müzisyenler ve gruplar arasında ABBA, Ace of Base ve The Cardigans bulunmaktadır. İsveç, Birleşik Devletler’i ve Birleşik Krallık’ı izleyerek dünyanın üçüncü en büyük müzik ihracatçısı haline geldi.
- *** Dünyada popüler olan birçok gıda, genellikle sos ile servis edilen İsveç köfteleri dahil olmak üzere, İsveç’e aittir.
- *** İsveç’te popüler olan sporlar arasında buz hokeyi, futbol, hentbol, jimnastik, k
