İznik Tarihi ve Gezilecek Yerleri

0
Advertisement

İznik ilçesinin tarihi, tarihçesi, tarihi ve kültürel yapıları, eserleri ve gezilecek yerleri ile ilgili bilgi.

İznik Yeşil Cami

İznik Yeşil Cami

İznik’in ilk kurucusu Büyük İskender’in komutanlarından biri olan Antigonos Monophtalmos’tur. İÖ 316′ da Antigonos, kendi adından esinlenerek kurduğu yeni yerleşmeye Antigonia adını verdi. İskender’in bir başka komutanı olan Lysimakhos İÖ 310’da Antigionos’u yenilgiye uğratarak kentin adını eşinin adından esinlenerek Nikaia (Latince Nicaea) olarak değiştirdi. İÖ 293’te bu yörede egemenlik süren Bitinya Krallığı’nın sınırlarına katıldı. İÖ 2. yüzyılda Anadolu’yu ele geçiren Roma, o dönemde Bergama Krallığı’nın içinde olan İznik’e dokunmadı. İÖ 133’e Bergama Kralı III. Attalos, vasiyeti uyarınca tüm topraklarını Roma’ya bırakınca İznik de Roma egemenliğine girdi. 325’te İmparator Büyük Constantinus, dinsel sorunlara bir çözüm bulunması amacıyla İznik’te bir konsil topladı. 395’te Roma İmparatorluğu’nun ikiye ayrılmasından sonra Bizans topraklarından kalan İznik, önemini korudu. Bizans İmparatoru I. İustinianos (527-565) döneminde kente kilise, manastır, su yolları ve yönetsel yapılar eklendi. İmparatoriçe Eirene (797-802), 787’te Hristiyanlık tarihindeki yedinci konsilin İzmit’te toplanmasına kararlaştırdı. Bu toplantıda tasvirler kültünün yeniden serbest bırakılmasına karar verildi. 1071’de Malazgirt Zaferi’nin ardından Kutalmışoğlu Süleyman Şah komutasındaki Türkler, 1078’te kenti ele geçirdiler ve yeni kurulan Anadolu Selçuklu devletine başkent yaptılar. 1080′ de İznik’i geriye almaya çalışan bir Bizans Ordusu, kent yakınlarında ağır bir yenilgiye uğratıldı. 1097’de İkinci Anadolu Selçuklu sultanı I. Kılıç Arslan, İznik’i kuşatan kalabalık Haçlı Ordusu karşısında Bizans İmparatoru I. Aleksios Komnenos (1081-1118) ile anlaşarak kenti ona teslim etti. İznik bir ara Türklerine eline geçmesine karşın, 1147’de yeniden Bizans egemenliğine girdi. 1204’te Haçlılar İstanbul’u ele geçirip Latin İmparatorluğu’nu kurunca, Bizans soylularından Theodoros Laskaris (1204-1222) İznik’te yeni bir devlet kurdu.

1299’da İznik yakınlarında kurulan Osmanlı Beyliği, kenti etki alanı içine aldı. 1331’de Orhan Gazi uzun bir kuşatmadan sonra İznik’i beyliğinin sınırları içine kattı ve beyliğin merkezi yaptı. İstanbul’un fethinden sonra bilim adamları ve sanatçıların İstanbul’a taşınmaları yüzünden giderek önemini yitirdi. 16. yüzyıldan sonra İznik, kültür yaşamındaki önemini bir çinicilik merkezi olarak sürdürdü. 18. yüzyılda çiniciliğin sona ermesi, 19. yüzyılda da Anadolu Demiryolu’un kentin uzağından geçmesiyle, yüzyıllar boyu sürdürdüğü önemini yitirdi. Kurtuluş Savaşı’nda iki kez Yunan saldırısına ve dolayısıyla yıkıma uğradı. 28 Kasım 1922’de düşmandan geriye alındı. Cumhuriyetin ilanından sonra Bursa’ya bağlı bir ilçe oldu.

Tarihsel Eserler: Kent, kurulmasıyla birlikte etrafı surlarla çevrelendi. Ancak bu dönem surlara ilişkin bilgi yoktur. Bugünkü surlar ve kalıntılan Roma ve Bizans dönemlerinde yapılmıştır. Surların uzunluğu 4.427 m, yüksekliği 10-13 m arasında değişir. Kentin güneybatısında bulunan antik tiyatro Roma İmparatoru Traianus (98-117) döneminde yapıldı. İznik’te Bizans dönemine ait en önemli yapı Ayasofya Kilisesi Camisidir. 4. yüzyılda yapılan kilise kenti merkezindedir. Orhan Gazi İznik’i alınca kiliseyi camiye dönüştürdü, kuzeybatı köşesine de bir minare ekletti. İznik-Eybeyli arasında bulunan Yeraltı Mezar Odası 4. yüzyılda yapılmıştır. Kentin 5 km kuzeyinde yükselen Beştaş Mezar Anıtı 12 m yüksekliğinde bir dikilitaştır. “Nişantaşı” ya da “Dikilitaş” olarak da adlandırılır. 1331’de Osmanlı egemenliğine giren İznik, birçok yapıyla süslendi. En eski yapılardan biri olan ve çarşı içinde bulunması nedeniyle Çarşı Mescidi olarak da bilinen Hacı Özbek Camisi 1333-1334 arasında yapıldı, yapım tarihi bilinen en eski Osmanlı camisidir. 1378-1391 arasında Çandarlı Halil Paşa’nın yaptırdığı Yeşil Cami, İznik’in en görkemli yapısıdır. Adını sırla tuğla ve çini kaplamalı minaresinden alır. 1442-1443 arasında yapılan Mehmet Çelebi Camisi’ni Hayrettin Paşa’nın torunu Mahmut Çelebi yaptırdı. 15. yüzyılda yapılan ve günümüze yalnız minaresiyle türbesi ulaşan Şeyh Kutbettin Camisi ve Türbesi’ni II. Bayezit dönemi vezirlerinden İbrahim Paşa yaptırdı. Eşref Rumi Camisi ve Türbesi’nin ilk yapım tarihi bilinmemektedir. Bilinen en eski Osmanlı medresesi olan Süleyman Paşa Medresesi’ni 1332’de Orhan Gazi‘nin oğlu Süleyman Paşa yaptırdı. Günümüzde müze olarak kullanılan Nilüfer Hatun İmareti’ni 1388’ de I. Murat, annesi Nilüfer Hatun adına yaptırdı. Sadrazam Rüstem Paşa‘nın Mimar Sinan‘a yaptırdığı Rüstem Paşa Hanı, günümüzde yıkıktır. İznik’te bilinen en eski hamam Büyük Hamamdır. I. Murat döneminde 14. yüzyıl sonlarında yapıldı. 14. yüzyıl sonlarıyla 15. yüzyıl başlarına tarihlenen İsmail Bey Hamamı, büyük çapta yıkılmıştır. 15. yüzyılda yapılmış olan Hacı Hamza Hamamı, II. Murat Hamamı olarak da bilinir. 14. yüzyıla ait Yakup Çelebi Zaviyesi ve Türbesi’ni Yıldırım Bayezit‘in kardeşi Yakup Çelebi yaptırdı. İznik’teki türbelerin başlıcaları: Orhan Gazi döneminde yapılmış olan Kırgızlar Türbesi, Hacı Türbesi, Reyhan Türbesi olarak da bilinir. Sarı Saltuk Türbesi, 14. yüzyıla aittir. 1379’da yapılan Çandarlı İbrahim Paşa Türbesi, Lefke Kapısı yakınlarındadır. Çandarlı Halil Paşa Türbesi 1455’te yapıldı. İznik’in tüm bu eserlerinin yanında güzel sanatlar alanında önemli rol oynadığı bir dal da çiniciliktir. En güzel çiniler 16. yüzyılda yapılmıştır. Bu dönemde İstanbul Rüstem Paşa Camisi’nin çinileri, Topkapı Sarayı’nda Altın Yol’un ve III. Murat Dairesi’nin çinileri İznik fırınlarında yapıldı. 17. yüzyılda çinicilik gerilemeye başladı ve 1716’da da etkinliği tamamen durdu.


Leave A Reply