Jöns Jakob Berzelius Kimdir? Ünlü Kimyacının Hayatı ve Çalışmaları

Jöns Jakob Berzelius Kimdir? Jöns Jakob Berzelius hayatı, biyografisi, bilim alanında çalışmaları, eserleri hakkında bilgi.

Kaynak: wikipedia.org

Jöns Jakob Berzelius

Jöns Jakob Berzelius; İsveçli kimyacıdır (Vafversunda 1779 – Stockholm 1848).

Uppsala Üniversitesi’nde tıp öğrenimi gördü. Bu sıralarda kimya üzerinde çalışmaya başladı. Stockholm Üniversitesi’ne tıp ve eczacılık kürsüsüne asistan oldu. 1807’de profesörlüğe getirildi. 1808’de İsveç Bilimler Akademisi üyeliğine, 1815’te yeni kurulan Karolinska Enstitüsü’nün kimya profesörlüğüne, 1818’de İsveç Bilimler Akademisi sürekli sekreterliğine seçildi. 1835’te İsveç Kralı XIV. Karl tarafından baron ünvanıyla onurlandırıldı.

Lavoisier’nin yolundan giderek oksijenin yanma olaylarındaki önemini ortaya koydu. 1803’te dostu Hisinger’in maden ocaklarından aldığı örneklerin analizi sonucunda seryum elementini, sonraki yıllarda da selenyum ve toryum elementlerini buldu. Lityum, tantal, vanadyum, zirkonyum elementleriyle ender toprak minerallerinin birçoğu Berzelius’un laboratuvarında öğrencileri ve çalışma arkadaşlarınca bulundu. 1814’te mineraller için fiziksel özellikler yerine kimyasal özelliklere dayanan bir sınıflandırma önerdi.

Silisyum dioksidin asit özellikte bir oksit olduğunu ve bunun silikatları oluşturduğunu ortaya koyarak minerolojiye silikat minerallerini soktu. Elektrokimyayla da yakından ilgilenerek; sodyum, potasyum ve kalsiyum tuzları kullanarak yaptığı elektroliz denemeleri sonucunda düalizme (ikicilik) dayanan bir elektrokimya kuramını ortaya koydu. Oksijenin tüm kimyasal olayların odağı olduğuna inandığından elementlerin bağıl atom ağırlığını 100 olarak aldı. Elementlerin atom ağırlıkları yanında çok sayıda organik maddenin molekül ağırlıklarını da saptadı. Formüllerin basit bir biçimde yazılmasını sağlayacak yeni bir simge sistemi geliştirdi. Her elementin Latince adının baş harfini o elementin simgesi olarak aldı, sistemini belirli kurallara göre düzenledi. Günümüzde de Berzelius’un geliştirdiği simgeleme kuralları kullanılır.

Canlılara ilişkin çeşitli maddelerin analizini yaptı, kanda demirin varlığını ve kaslarda laktik asidin bulunduğunu saptadı. Kaslardaki ve ekşimiş sütteki laktik asidin kimyasal olarak aynı formüle sahip olmakla birlikte polarize ışığı değişik yönde çevirdiklerini saptadı ve optik izomeriyi ilk fark edenlerden biri oldu. 1827’de kapalı formülleri aynı olan maddelerin ayrı kimyasal özellikler göstermesi olayını izo-merlik olarak adlandırarak 1835’te kimyada ilk kez kataliz terimini kullandı.

Başlıca eserleri

Larbok i kemien, (Kimya Ders Kitabı, 2 cilt 1808-1812; Theory of Chemical Proportions (Kimyasal Oranlar Kuramı 1814); Jahresbericht über die Fortschritte der Physischen Wissenschaften (Fiziksel Bilimlerdeki Gelişmeler Üzerine Yıllık Rapor, 27 cilt) 1822-1847.