Dikkat Nedir? Dikkatin Özellikleri ve İnsanın Dikkat Yeteneği ve Gelişimi

0
Advertisement

Dikkat nedir? Dikkat çeşitleri nelerdir? İnsanın dikkatini toplama, alışkanlık edinme ve dikkatsizlikle baş etme konularında detaylı bir inceleme. Dikkatin özellikleri, süresi, dağılması ve eksikliği ve dikkatsizlik hakkında bilgi.

dikkat

DİKKAT; duyguları ve düşünceyi bir konu üzerinde toplama halidir. Dikkat çeşitli durumlara en iyi şekilde uyabilmek için gerekli zihin şartlarını hazırlayan bir davranıştır.

Bir insanın belli bir anda herhangi bir durumdan haberdar olması konuya dikkat ettiğini gösterir. Mesela bir arkadaşımızla konuşurken dikkatimiz onun söylediği sözlere çevrilmiştir. Kulağımıza gelen başka sesler bizim için bir şey ifade etmez. Aynı şekilde, radyodaki piyesi dinlerken dikkatimizi oraya veririz, o sırada odaya giren bir kimsenin pek farkında olmayız.

Dikkatin bazı özellikleri vardır, bunların başında zihnin, bir seçme yaparak, birçokları arasından yalnız bir konuyu öne alması gelir. Zihnin seçtiği konu iç hayatımızla ilgili olabilir. Buna «içebakış» denir. Dikkatimiz dış âleme çevrilirse buna «dış gözlem» denir. Dış gözlem bizi birçok olaylara karşı, hazırlıklı bulundurur. Dikkatin organizmadaki etkilerini de, bu özellikler arasına katmak gerekir. Alın kırışması, kaşların çatılması, vücudun hareketsiz kalması, soluğun azalması, kan dolaşımının artması, göz ve kulağın dikkat konusuna çevrilmesi bu etkilerin başında gelir.

dikkat

Advertisement

Dikkat ve Alışkanlık

Dikkatin süresi konusunda da bazı araştırmalar yapılmıştır. «Dikkatin süresi ne kadardır?», «Aynı zamanda birden fazla konuya dikkat edebilir miyiz?» gibi sorulara karşılık aranmış, birçok denemeler yapılmıştır. Bunlara göre herhangi bir eşyaya olan dikkat ancak beş, on saniye sürer. Gene yapılan denemeler iki şeye birden aynı anda dikkat edilemiyeceğini göstermiştir. İyi ama, dikkati bir noktaya toplamak bu kadar güç olduğuna göre, otomobil kullanmak, elle veya makineyle yazı yazmak gibi, birçok yönlerden dikkat istiyen işleri naşı1 yapabiliyoruz?

Burada, dikkatle alışkanlığı birbirine karıştırmamak gerekir. Yüzme, otomobil kullanma vs. gibi önceleri büyük dikkat istiyen işler zamanla alışkanlık haline gelir. Yazı makinesinde yazarken tuşlara basmak için ayrıca dikkat etmeye lüzum kalmaz. Otomobilin çeşitli pedallarını, düğmelerini kullanırken artık dikkat istemez. Dikkat alışkanlıkla ters orantılıdır: Alışkanlık azken dikkat artar, alışkanlık arttıkça dikkat azalır. Alışkanlık dikkati azalttığı gibi yorgunluğu da azaltır. Ancak, alışılan bir konuda herhangi bir aksaklık olunca dikkat hemen kendisini gösterir, o yana yönelerek zihni bunun sebebini bulmaya sevkeder. Devamlı olarak dikkat istiyen şeyleri alışkanlık haline getirmek çok faydalıdır. Bu sayede birçok lüzumsuz yorgunluklardan kurtulabiliriz.

Dikkatin başlıca iki çeşidi vardır :

Kendiliğinden Dikkat. — Herhangi bir ilgiye dayanan dikkattir. Çocuklar oyuncak, masal gibi şeylerle ilgilenir, buna dikkat ederler, yetişkin insanlar daha çok zevk aldıkları şeye ilgi duyarlar. Ayrıca, uyarıcı şeyler de kendiliğinden dikkati çeker: Ani bir gürültü,, parlak renkler gibi.

İradeli Dikkat. — İnsanın dikkatini kendi karar verdiği bir konuya yöneltmesidir. İradeli dikkatin suni olarak beslenmeye ihtiyacı vardır; çünkü bu, zahmetten kaçmaya karşı açılmış bir savaştır. Bugün dünyanın ulaştığı medeniyet iradeli dikkat sayesinde mümkün olmuştur.

dikkat

Dikkatsizlik

Dikkatin belli bir konu üzerine toplanamamasına «dikkatsizlik» deriz. Çeşitli sebepleri vardır: Organik sebeplerin başında beyindeki bozukluklar, iç salgı bezlerinin iyi çalışmaması gelir. Sosyal sebepler arasında okulun, ailenin, toplumun etkileri vardır.

Advertisement

İyi eğitim ve görenekler iyi alışkanlıklar doğurur, dikkatin gelişmesini sağlar. Eğitimin en önemli amaçlarından biri iradeli dikkatin gelişmesini sağlamak olmalıdır. Çocuğun dikkati dağınıktır, devamlı değildir. Çocuğun duyduğu ilgileri faydalı taraflara yöneltmeli, böylece onda faydalı dikkatin gelişmesini sağlamalıdır. Dikkatsizliğin ruhi sebepleri de vardır. Bu da okul ve ailenin hatalı eğitiminden ileri gelir.


Leave A Reply