Lise Meitner kimdir ve ne yapmıştır? Lise Meitner hayatı, biyografisi, fizik alanında çalışmaları ve bilime katkıları hakkında bilgi.
Kaynak: commons.wikimedia.org
Lise Meitner (1878 – 1968)
Lise Meitner 7 Kasım 1878’de Avusturya’nın Viyana kentinde dünyaya geldi. Bir Yahudi ailenin sekiz çocuğunun üçüncü olarak doğdu. 1901’de Viyana Üniversitesi’ne girdi ve Ludwig Boltzmann bünyesinde fizik okudu. 1906’da doktorasını kazandıktan sonra Max Planck ve kimyager Otto Hahn‘la çalışmak üzere 1907’de Berlin’e gitti. Hahn’la 30 yıl birlikte çalıştı. Hahn ve Meitner, fiziği ve kimyası ve radyoaktivite üzerine işbirliği yapıyorlardı. 1918’de protaktinyum elementini keşfettiler.
Meitner, 1923 yılında Auger etkisi olarak bilinen ve iki yıl sonra Pierre Victor Auger tarafından keşfedilen
radyasyonsuz geçişi keşfetti.
Avusturya, 1938’de Almanya tarafından işgal edildikten sonra, Meitner Almanya’dan İsveç’e kaçmak zorunda kaldı. Manne Siegbahn’ın Stockholm’daki enstitüsünde çalışmaya devam etti, ancak kısmen Siegbahn’ın bilimdeki kadınlara karşı önyargısı nedeniyle az desteği vardı. Hahn ve Meitner, yeni bir deney planı yapmak için Kasım ayında Kopenhag’da gizlice bir araya geldiler. Nükleer fisyon kanıtını sağlayan deneyler Berlin’deki Hahn laboratuvarında yapıldı ve Ocak 1939’da yayınlandı. Şubat 1939’da Meitner, yeğeni olan fizikçi Otto Frisch ile birlikte, gözlemlerinin fiziksel açıklamalarını nükleer fisyon ismi altında yayınladı.
1944’de Hahn, fisyon araştırmaları nedeniyle Nobel Kimya Ödülü’nü kazandı ancak Meitner gözardı edildi. Nobelde yapılan hata, 1966’da Hahn, Meitner ve Strassman’a Enrico Fermi Ödülü verilerek kısmen telafi edildi. 1946’da ABD’ye yaptığı ziyarette, “Almanya’yı çantasında bomba ile terk eden kişi” olarak, Amerikan basını tarafından büyük ilgi gördü.
Meitner, 1960’da Cambridge’e yerleşmiş, orada vefat etmiştir. 1992’de, evrendeki en ağır bilinen element 109’a Meitnerium (Mt) adı verildi. Birçok kimse Lise Meitner’i 20. yüzyılın en önemli bilim insanı olarak görüyor.
Lise Meitner Hakkında Gerçekler
- Lisa Meitner, Viyana’da Yahudi bir ailenin sekiz çocuğunun üçüncüsüydü.
- 1905’te Viyana Üniversitesi’nde fizik alanında doktora yapan ikinci kadın oldu ve bu, bir kadının devlet üniversitelerine gitmesi alışılmadık bir durum olduğu için oldukça başarılıydı.
- Max Planck’ın derslerine katılmasına izin verdiği ilk kadındı ve bir yıl sonra asistanı oldu.
- Berlin Üniversitesi’nde Otto Hahn ile çalıştı ve 1909’da beta-radyasyon üzerine iki makale sundu.
- 1917’de ilk uzun ömürlü protaktinyum izotopunun keşfi için Berlin Bilimler Akademisi tarafından Leibniz Madalyası aldı.
- 1926’da Berlin Üniversitesi’ndeki bir görevi kabul etti ve Almanya’da tam bir fizik profesörü olan ilk kadın oldu.
Lise Meitner ile Otto Hahn (1912) – Kaynak: commons.wikimedia.org
- 1930’da Leo Szilard ile öğretmenlik yaptı ve bir laboratuvarda uranyumdan daha ağır elementler yaratma olasılığını araştırdı.
- 1938’de önce Hollanda’ya sonra da İsveç’e taşınmak için Nazi Almanya’sından kaçtı.
- Stockholm’de Niels Bohr ile çalıştı.
- Bir dizi deneyde, o ve Otto Frisch, uranyum dışında doğada hiçbir kararlı elementin bulunmamasının nedenini keşfettiler.
- O ve Frisch ayrıca Einstein’ın denklemi E = mc2 ile açıklanan potansiyel enerjiyi fark ettiler ve nükleer fisyonu doğru bir şekilde tanımlayan ilk kişi oldu.
- Manhattan projesi 1942’de başladığında, Meitner’a bir pozisyon teklif edildi, ancak bir bomba üzerinde çalışmayı reddetti.
- Nobel Fizik Enstitüsü, İsveç Savunma Araştırma Kuruluşu ve Kraliyet Teknoloji Enstitüsü’nde çalıştığı Stockholm’de kaldı.
- 1947’de University College of Stockholm’de profesör oldu.
- Otto Hahn 1945’te Nobel Kimya Ödülü’nü aldığında, birçok bilim insanı Meitner’ın eş alıcı olarak adlandırılması gerektiğini ve ihmalinin cinsiyet önyargısının kanıtı olduğunu hissetti.
- 1945’te İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi’ne seçildi ve 1949’da Londra’daki Royal Society’nin yabancı bir üyesi oldu.
- 1946’da Ulusal Basın Kulübü tarafından “Yılın Kadını” seçildi ve Amerika Birleşik Devletleri Başkanı ile akşam yemeği yedi.
- 1949’da Alman Fizik Derneği’nin Max Planck Madalyası’nı ve 1955’te Alman Kimya Derneği’nin ilk Otto Hahn Ödülü’nü aldı.
- 1960 yılında İngiltere Cambridge’e taşındı.
