Kabotaj nedir? Kabotaj kanunu, kabotaj hakları nelerdir? Kabotaj ile ilgili bilgi.
Bir ülkenin deniz kıyılarına yakın sularında, özellikle o limanları arasında gemi işletmeye «kabotaj» denir.
Osmanlı İmparatorluğu’nda deniz kabotajı, kapitülâsyonlar sonucu olarak, bütün milletlerin gemileri için bir hak haline gelmişti. Bu hak Lausanne (Lozan) Antlaşmasının 10. maddesi hükmü gereğince, Türk bayrağını taşıyan gemilere ve Türk vatandaşlarına geçti.
Bu temel hükme dayanılarak, 1926’da yürürlüğe konulan 815 sayılı kanuna göre:
a) Türk kıyılarında mal ve yolcu taşımak, limanlarda, limanlar arasında çekme, kılavuzluk, her türlü liman hizmetleri, Türk bayrağını taşıyan gemilere ve teknelere münhasırdır.
b) Marmara Denizi ve Boğazlar ile göllerimizde, nehirlerimizde vesair kara sularımızda, körfez, liman ve koylarımızda; makine, kürek, yelkenle hareket ettirilen büyüklü küçüklü tekmil tekneleri işletmek, tarak, prizman, duba, sal, maçuna, şat, şamandıra ve kurtarma gemileri bulundurmak hakkı, Türk vatandaşlarına münhasırdır.
c) Kara sularımızda her türlü deniz mahsulleri avcılığı ile kum ve çakıl çıkarmak, su üstünde ya da altında mevcut kazaya uğramış yahut bırakılmış gemi ve tekneleri çıkarmak, kurtarmak, dalgıçlık, kılavuzluk, deniz bakkallığı, bütün Türk gemilerinde her derecede ve rütbede gemi adamlığı, iskele hamallığı, her çeşit deniz esnaflığı yapmak, keza, Türk vatandaşlarına münhasırdır.
Yukarıki yasaklara uymayanlar hakkında, para ve hapis cezaları konulmuştur. Aynı suçlan tekrarlayanlara iki kat ceza verilir.
Bu haklar, 1 temmuz 1926‘dan itibaren Türklere geçtiği için her yıl 1 temmuz günü Denizcilik Bayramı olarak kutlanır.
Türk havalarında ve Türk hava alanları arasında yolcu ve eşya nakli, Türk hava gemilerine, hava gemisi işletmek hakkı da, Türk vatandaşlarına münhasırdır.
Hava kabotajı, Milletlerarası Sivil Havacılık Teşkilâtı Antlaşmasında prensip olarak kabul edilmiştir. Muhtelif devletlerle Türkiye arasında yapılan Hava Ulaştırmaları Antlaşmalarında bu cihet ayrıca belirtilmiştir. Bununla beraber, yabancı hava şirketlerine mahsus hava hatlarının emniyetle işletilebilmesini sağlamak üzere, bu anlaşmalarda yabancı yer ve hava uzmanlarına, bağlı bulundukları şirketin işlerine münhasır olmak kaydıyla, memleketimizde çalışma müsaadesi tanınmıştır. Hava kabotajında, deniz kabotajına nispetle, daha müsamahalı hükümler vardır.
