Kan Kanseri nedir? Lösemi nasıl bir hastalıktır, çeşitleri nelerdir, nedenleri, belirtileri nelerdir? Lösemi hakkında bilgi.
Kan Kanseri (Lösemi):
Kandaki akyuvarların sayısının çoğalmasıyla ortaya çıkan hastalıktır. Kan kanserleri başlıca dört grupta toplanırlar; Akut, kronik, kronik granülotister, kronik lenfositer.
Akut Kan Kanserleri
Kötü huylu (habis) ur hücresi özelliğindeki akyuvarları, kan yapıcı organlarda anormal ve denetimsiz bir biçimde çoğalmaları ve bu çoğalmanın hastalığın başlangıcından beri özellikle genç akyuvarları içermesi akut kan kanseri olarak adlandırılır. Anormal çoğalan hücrelerin tipine göre, başlıca dört çeşit akut kan kanseri vardır: Akut lenfoblastik kan kanseri, akut mieloblastik kan kanseri, akut monoblastik kan kanseri, akut stem-cell kan kanseri. Anormal çoğalan bu hücreler, kemik iliği, kan, sinir sistemi, böbrekler, deri, lenf bezleri gibi çeşitli doku ve organları sararlar, tedavi edilemeyen kan kanserleri birkaç ay gibi kısa bir süre içinde ölümle sonuçlanır. Ölüm çoğunlukla, kısaca kan kanserli hücrelerde kanser hücresi özelliğindeki akyuvarların, kemik iliğini sarıp normal kan hücrelerinin oluşu ve gelişimlerini engellemelerinden doğan komplikasyonlara bağlıdır. Akut lenfoblastik kan kanserleri genellikle çocuklarda görülen bir kan kanseridir. Öteki kan kanserleri herhangi bir yaşta ortaya çıkabilirler.
Nedenleri: Kan kanserlerini oluşturan kesin nedenler henüz bilinmemektedir. Radyoaktif ışınların birtakım kan kanserlerine etken olduğu saptanmıştır. Atom bombasının deneme ya da savaş amacıyla patlatıldığı bölgelerde, patlama sırasında ışına hedef olan kişilerde kan kanseri görülme sıklığı artmıştır. Benzolle çalışan işçilerde yüksek oranda kan kanserli aplastik kansızlık görülür. Bazı virüslerin ve özellikle bazı RNA virüslerinin kan kanserine neden olabileceği düşünülmektedir. Down sendromunda (mongoloidlerde) akut kan kanseri görülme sıklığı genel oranda 20 kez daha fazladır.
Belirtileri
Akut kan kanserinde ortaya çıkan belirtiler başlıca üç grupta toplanır. Gelişen belirtiler, kan kanserli hücrelerin kemik iliğini sarıp normal kan hücrelerinin oluşumunu engellemelerine bağlıdır. Üç grupla yakınmalar sırasıyla:
a) Kansızlığa
b) Akyuvar azlığına (lökopeni) ve tansiyon bozukluğu ve
c) Trombosit azlığına (trombopeni) bağlıdır.
Kansızlığa (alyuvar azlığı) bağlı belirtiler halsizlik, solukluk, çabuk yorulma, çarpıntı, sık soluma, yorgunlukla gelen nefes darlığı gibi belirtilerdir. Akyuvarların kemik iliğinde yeterince üretilememesi sonucu vücudun mikroplara karşı direnci ileri derecede bozulur ve bunun sonucu olarak da kan kanserli hastalarda sık sık yönelenen inatçı enfeksiyonlar ortaya çıkar. Hastalar bu enfeksiyonlar sırasında ölebilirler.
Tedavisi
Değişik tedaviler uygulanır, en önemlisi kısaca VAMP adı verilen tedavi programıdır. Bu tedavi, hastanın kan tablosu düzelene kadar sürdürülür. Kan tablosu düzeldikten sonra, aynı tedavi birer hafta aralıklarla onar günlük altı programla sürdürülür. Tedavi sırasında haftada iki kez hastanın kanı sayılır. Eğer akyuvarların blast denilen genç biçimleri kan dolaşımında yok edilirse, tedavi kesilir. Bu durumda hasta geçici olarak iyileşmiş demektir. Çok az olaşlarda tam iyileşme olur. Kan kanserlerinde destekleyici tedaviler de uygulanır. Bu tedaviler hastanın kan tablosundaki bozuklukların dışarıdan verlien kanla kısmen düzeltilmesini de içerir. Hastadaki trombosit yoğunlaştırılmış alyuvar ya da kan nakilleriyle düzeltme yoluna gidilir. Hastada gelişen enfeksiyonlara karşı etkili bir antibiyotik tedavisi uygulanır.
Kronik Kan Kanserleri
Kan kanserli hücrelerin akut kan kanserlerine oranla olgun akyuvar hücrelerine doğru daha çok değiştiği kan kanseri tablolarına verilen addır. Bunlar kronik lenfositer kan kanseri ve kronik granülositer kan kanseridir. Kronik kan kanserlerinde hastanın yaşam süresi, akut kan kanserine oranla daha uzundur.
Kronik Granülositer Kan Kanseri
Kanserli özellik kazanan kan hücreleri, akyuvarların gronülosit denilen hücreleridir. Kronik granülositer kan kanseri yaşta 30-40 yaşları arasında daha sık görülür. Hastalık iki dönemde gelişimini tamamlar. Bunlardan birincisine kronik dönem, ikincisine de blastik dönem denir. Kronik dönemde kan kanserli hücreler olgun granülositlere doğru daha fazla değişirler. Oysa hastalığın ikinci dönemi olan blastik dönemde kan kanserli hücreler, daha çok genç-blastik hücreler özelliğindedir. Kronik dönemde oldukça değişen granülotist hücreler, anormal ve denetimsiz bir biçimde çoğalırlar. Bu çoğalma gerek kanda gerekse kemik iliğinde görülebilir. Hastaların yarısında, granülositlerin yanı sıra trombositlerin de aşırı ölçüde arttığı gözlenir. Ancak kemik iliğindeki bu anormal kanserli hücre artışı, alyuvarların yeterince gelişmelerine ve çoğalmalarına engel olur.
Bunun sonucu olarak da hastalarda anemi gelişir. Kan kanseri özelliğindeki granülosit hücreleri yalnız kemik iliğini değil, aynı zamanda dalak ve karaciğeri de kaplayabilirler. Bu durum, hastalarda dalak ve karaciğer büyümesine neden olabilir. Hastalığın ikinci dönemi olan blastik dönemde kan kanserli hücreler, akut kan kanserinde olduğu gibi gen-blastik hücrelerdir.
Belirtileri
Hastalığın belirtileri ve hastayı kaybettiren gelişmeler akut kan kanserlerine benzer. Yani kemik iliğinin kan kanserli hücrelerin akımına uğraması sonucu ortaya çıkan anemi (alyuvar azlığı), anormal işlevi akyuvarların yeterince bağışıklık sağlamamaları sonucu gelişen enfeksiyonlar ve trombosit azlığının neden olduğu belirti ve komplikasyonlardan oluşur.
Tedavisi
Hastalığın tedavisinde, Mileran (busulfan) adlı bir ilaçtan ya da dalak üzerine ışın tedavisinden yararlanılır. Bunlardan başka birtakım ilaç tedavisi programlan da uygulanır.
Kronik Lenfositer Kan Kanseri
Kan kanserli hücrelerin anormal ve aşırı bir biçimde çoğalmalarıyla kendini belli eden bir kan kanseri tipidir. İşlev olarak etkin olmayan ancak uzun süre yaşayabilen kan kanserli hücreler farklılaşarak olgun hücre görünümü kazanırlar. Hastalık daha çok 30-60 yaş arasında ortaya çıkar.
Belirtileri
Hastalığın belirtileri, yukarıda sözü edilen tipteki kan kanserli hücrelerin kemik iliğini, dalağı, karaciğer ve lenf bezlerini sarmasından kaynaklanırlar.
Hastalarda dalak ve karaciğer büyüyebilir. Hastaların kanında kan kanserli özellikteki lenfositlerin varlığı saptanabilir.
Hastalığın başlangıcında kandaki akyuvarların sayısında artış olabilir. Ancak ilerlemiş vakalarda anemi, trombosit azlığı (trombositopeni) ve akyuvar azlığı (lökopeni) saptanabilir. Kronik lenfositler kan kanserlerinin belirtileri ve hastanın kaybedilme nedenleri, kemik iliğinin kan kanserli özellikteki lefositlerle kaplanması sonucu ortaya çıkan anemi, lökopeni, trombositopeniden kaynaklanır.
Tedavisi
Hastalığın tedavisinde, klorambusil, kortizollü ilaçlar ve ışın tedavisinden yararlanılır.
