Karadeniz’e dökülen akarsularımız nelerdir? Karadeniz’e dökülen nehirlerin / ırmakların isimleri ile ilgili genel bilgilerin yer aldığı yazımız.
KARADENİZ’E DÖKÜLEN AKARSULAR
Türkiye akarsularının yaklaşık üçte biri Karadeniz’e dökülmektedir. Karadeniz’deki akarsuları iki grupta inceleyebiliriz.
Birinci grup, Karadeniz’deki dağlık alanlardan kaynağını alan, bu nedenle boyları kısa akarsulardır. Bunların başlıcaları Melet, Pazarderesi, İkizdere, Fırtınaderesi, Değirmendere ve Aksu‘dur. Bu akarsular yıl boyunca genellikle bol su taşırlar.
İkinci grubu, iç bölgelerden doğarak Karadeniz’e dökülen akarsular oluşturur.
Çoruh, Mescit dağlarından doğar, Oltu ve Tortum çaylarını aldıktan sonra Türkiye’nin en dar ve derin vadilerinden geçerek sınırlarımızdan çıkar ve Batum yakınlarında denize dökülür.
Doğankent (Filsoy) çayı; Çadırdağı ve Kalkanlı dağlarının yamaçlarından inen derelerden kaynağını alır. Kuzeybatıya yönelerek Tirebolu’nun doğusunda denize dökülür.
Yeşilırmak; üç önemli kolun birleşmesiyle meydana gelmiştir. Bunlardan ilki, Yıldız dağlarından doğan ve en kısa kol olan Çekerek’tir. Köse dağından çıkan ve Tokat çayı ile Tozanlı ırmağından oluşan ikinci kol, Tokat’tan geçer. Amasya’ya varmadan önce Çekerek’le birleşir. Üçüncü kol Kelkit’tir.
Kızılırmak, bütün çığırları Türkiye sınırları içinde kalan en uzun akarsuyumuzdur. Sivas’ın doğusunda Kızıldağ’dan çıkan derelerin birleşmesiyle oluşur. Iç Anadolu Bölgesi’nde büyük bir yay çizdikten sonra kuzeye yönelir, geniş Bafra deltasını oluşturarak denize dökülür. Başlıca kolları Gökırmak, Delice ırmak ve Devrez çayıdır.
Kızılırmak deltasında balıkçılık bakımından önem taşıyan birçok lagün vardır. Bu deltanın bir başka özelliği de yüksekliği 7-8’m yi bulan kıyı kumullarının bulunmasıdır.
Yenice Irmağı; Gerede, Soğanlı, Bolu ve Devrek çaylarının birleşmesiyle oluşur. Genellikle ormanlık ve yağışı yeterli yörelerden aktığı için rejimi oldukça düzenlidir.
Bartın çayı (Kocaırmak), Küre dağlarının batı kesiminden kaynağını alan birçok kolun birleşmesiyle oluşur.
Sakarya, Kuzeybatı Anadolu’nun en büyük akarsuyudur. Çifteler (Eskişehir) yakınlarındaki Sakaryabaşı kaynağı, bu ırmağın başlangıcım oluşturur. Ankara, Kirmir, Mudurnu ve en büyük kolu olan Porsuk çaylarının birleşmesiyle son şeklini alır. Aşağı çığırında, taşıdığı alüvyonların büyük bir bölümünü birer çöküntü alanı olan Osmaneli ve Adapazarı ovalarında biriktirir. Bu nedenle denize döküldüğü yerde belirgin bir deltası oluşmamıştır.
Yeşilırmak Hakkında Kısa Bilgi
Anadolu’nun belli başlı nehirlerinden biridir. Suşehri ile Zara arasındaki 3.577 metre yüksekliğindeki Köse Dağı’ndan çıkar. Çıkışının 276. kilometresinde Çekerek ırmağı ile, 350. kilometresinde Kelkit Çayı’nı aldıktan başka irili ufaklı birçok akarsuyla beslenir. Tokat’ın 1 km. kadar kuzeyinden geçer. Turhal ve Amasya’dan geçtikten sonra doğuya döner, sonra da kuzeye yönelerek Çarşamba Ovası’nın kuzeybatısında Karadeniz’e dökülür. Denize döküldüğü yerde geniş bataklıklar, su birikintileri meydana getirir. 416 km. uzunluğundadır.
Yeşilırmak, yolu boyunca sık ormanlarla kaplı dağların dar vadilerinden aktığı için aşınmaya sebep olmaz. Bundan ötürü de Kızılırmak’ın tersine suyu berrak, yeşilimsidir. Yeşilırmak’tan bilhassa Turhal ve Amasya yakınlarında geniş çapta sulama işlerinde faydalanılmaktadır.
